|
Andrzej Waksmundzki
(1910-1998)
 14 grudnia 1998 roku Senat UMCS, społeczność akademicka Lublina, jego mieszkańcy, górale z Podhala i delegacja więźniów obozów Koncentracyjnych, z głębokim żalem pożegnali śp. prof. Andrzeja Waksmundzkiego, który zmarł 7 grudnia w wieku 88 lat.
Andrzej Waksmundzki urodził się 3 października 1910 roku w Waksmundzie koło Nowego Targu. W latach 1916-1922 uczęszczał do szkoły powszechnej w rodzinnej wsi, a następnie do gimnazjum im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu. Po zdaniu matury w 1930 roku Andrzej Waksmundzki zgłosił się do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Jednak w 1931 r. zrezygnował z dalszej kariery wojskowej i podjął studia chemiczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagielońskiego. Pracę magisterską wykonał w Katedrze Chemii Fizycznej i Elektrochemii pod kierunkiem prof. Bogdana Kamieńskiego. Po otrzymaniu w 1935 r. dyplomu i uzyskaniu tytułu magistra filozofii w zakresie chemii, profesor Kamieński przyjął go na asystenturę. Pierwszą pracę naukową pt. "Zależność pomiędzy potencjałem dielektrycznym a stałą dysocjacji zasad organicznych" opublikował w Rocznikach Chemii w 1938 roku. Pracę doktorską pt. "Wpływ pH na zmiany potencjału i napięcia powierzchniowego roztworów organicznych zasad" obronił w 1939 r. i uzyskał stopień naukowy doktora filozofii w zakresie chemii. Promotorem Jego pracy doktorskiej był profesor Bogdan Kamieński.
Wojna przerwała działalność naukową ówczesnego dr Andrzeja Waksmundzkiego, a po zamknięciu Uniwersytetu przez okupanta przeniósł się do Ostrowska i zatrudnił jako nauczyciel w średniej Szkole Handlowej w Nowym Targu. Równocześnie zaczął działać aktywnie w konspiracji, najpierw w Związku Walki Zbrojnej, a nieco później w organizacji Ruch Oporu Chłopów jako komendant powiatowy. W ramach łączności Armii Krajowej z zagranicą był organizatorem odcinka trasy przerzutowej do Budapesztu (Nowy Targ-Łapsze) i kierownikiem punktu przerzutowego "Karczma", który mieścił się w Jego domu w Ostrowsku. W lutym 1942 roku został aresztowany i po trzymiesięcznym śledztwie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a następnie Gross-Rosen, Dyhernfurth i Mauthausen. W obozach pracował m. in. w kamieniołomach i przy produkcji chemicznej.
Po uwolnieniu Go przez Amerykanów w dniu 5 maja 1945 roku powrócił do kraju i już w czerwcu został zatrudniony na dawnym stanowisku w Katedrze Chemii Fizycznej i Elektrochemii w Krakowie. W 1945 r. Dr A. Waksmundzki zgłosił się do prof. Henryka Raabego, rektora powstającego w Lublinie Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, który zaproponował mu zorganizowanie od podstaw i kierownictwo Katedry Chemii Fizycznej na Wydziale Przyrodniczym i nieco później Katedry Chemii Nieorganicznej i Analitycznej na Wydziale Farmaceutycznym. W początkowym okresie wiele czasu poświęcał organizowaniu pracowni i zajęciom dydaktycznym. Równocześnie prowadził badania naukowe, których rezultatem była praca pt. "Własności elektrokapilarne roztworów wodnych chinoliny oraz niektórych ich pochodnych w różnych koncentracjach jonów wodorowych", opublikowana w Annales UMCS w 1946 roku.
Prof. Andrzej Waksmundzki habilitował się w UMCS w roku 1949 na podstawie rozprawy pt. "Właściwości filmów adsorpcyjnych chinoliny i jej metylopochodnych na powierzchni ich wodnych roztworów". Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1950 r., a profesora zwyczajnego w 1960 r. Od roku 1980 zatrudniony był w UMCS na połowie etatu jako profesor emerytowany.
Rezultaty działalności profesora Andrzeja Waksmundzkiego w Lublinie (UMCS, AM i Instytut Agrofizyki PAN) składają się ze znaczących efektów organizacyjnych, dydaktycznych i naukowych.
Najważniejsze osiągnięcia organizacyjne Profesora to zorganizowanie i kierowanie Katedrą Chemii Fizycznej na Wydziale Przyrodniczym (UMCS) przez 35 lat i Katedrą Chemii Nieorganicznej i Analitycznej na Wydziale Farmaceutycznym (AM) przez 18 lat. W latach 1957-61 kierował Zakładem Chemii Ogólnej na Wydziale Lekarskim (AM). Zorganizował i kierował (1980-83) Pracownią Technologii Światłowodów. W latach 1969-70 pracował (visting profesor) w British Columbia University w Vancouver (Kanada).
Piastował szereg odpowiedzialnych funkcji naukowych i stanowisk w instytucjach i towarzystwach naukowych. Był m. in. przewodniczącym Komisji Chromatograficznej PAN (1978-80), wiceprzewodniczącym Komitetu Chemii Analitycznej PAN (1978-80) i Komisji Fizykochemii Powierzchni PAN (1975-77), wiceprezesem Zarządu Głównego (1960-64) i prezesem lubelskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Chemicznego, a od 1982 członkiem honorowym tego Towarzystwa, członkiem Rady Głównej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1969-76), przewodniczącym Rady Naukowej Instytutów: Agrofizyki PAN w Lublinie (1972-78), Przeróbki Surowców Mineralnych AGH w Krakowie (1975-77) i koordynatorem dwu centralnych programów badawczych. Był również członkiem naukowych towarzystw zagranicznych - Chromatographic Disscusion Group-London i International Society for Optical Engineering - London. Ponadto był aktywnym członkiem Związku Podhalan, oddanym mu sercem i duszą.
W czasie 45 lat pracy w UMCS aż 35 lat sprawował funkcję kierownika Katedry (Zakładu) Chemii Fizycznej, z której, w sposób bezpośredni lub pośredni, wyłoniło się 11 Zakładów i Pracowni obecnego Wydziału Chemii. W roku 1962 powierzona została Profesorowi funkcja Seniora budowy gmachu tzw. Dużej Chemii, który decyzją Senatu UMCS z 23 czerwca 1999 roku otrzymał nazwę Colegium Chemicum imienia Profesora Andrzeja Waksmundzkiego.
Dla Profesora Waksmundzkiego, jako nauczyciela akademickiego najważniejszym zadaniem była dydaktyka. Wykształcił liczną kadrę chemików i farmaceutów. Ponad 500 studentów uzyskało tytuł magistra. Był promotorem 43 przewodów doktorskich; spośród tych doktorantów 22 habilitowało się, a 17 z nich uzyskało tytuł profesora. Stąd nieformalny tytuł "Profesora Profesorów" nadany mu przez środowisko akademickie Lublina.
Profesor był współautorem "Podręcznika do ćwiczeń z chemii fizycznej" (wydania: 1952, 1956, 1957) oraz podręcznika "Chemia Fizyczna" (wydania: 1962, 1965, 1966). Był również autorem lub współautorem kilku skryptów do ćwiczeń z chemii fizycznej dla studentów UMCS i AM.
Działalność naukowa profesora Waksmundzkiego obejmuje kilka dziedzin fizykochemii granicy faz, jak: chromatografia, adsorpcja i preparatyka adsorbentów, właściwości elektrochemiczne, fizykochemia wzbogacania minerałów i rozdzielania mieszanin oraz technologia wytwarzania światłowodów.
W zakresie chromatografii i adsorpcji jako najistotniejsze osiągnięcia można wymienić: wyznaczenie optymalnych warunków ekstrakcji słabych kwasów i zasad organicznych na skalę przemysłową, opracowanie teoretycznych podstaw adsorpcji z roztworów wieloskładnikowych, określenie warunków rozdziału chromatograficznego alkaloidów w różnych roślinach, opracowanie metody oznaczania niejednorodności energetycznej adsorbentów metodą chromatografii gazowej, opracowanie i wdrożenie do produkcji przemysłowej wypełnień do kolumn chromatograficznych ze związanymi fazami stacjonarnymi o różnej polarności, opracowanie preparatyki adsorbentów węglowych oraz organicznych polimerów porowatych, opracowanie preparatyki szklanych i kwarcowych kolumn kapilarnych do chromatografii gazowej.
Badania w dziedzinie fizykochemii procesów wzbogacania minerałów doprowadziły do następujących efektów: określenia optymalnych warunków wzbogacania annopolskich fosforytów, opracowanie metod i konstrukcja aparatów do pomiarów: sił adhezji pęcherzyka powietrza do ziarna mineralnego, czasu indukcji i sił adhezji pomiędzy ziarnami mineralnymi poprzez ciecz, opracowanie emulsyjnej flotacji siarki i węgla, wykorzystanie pomiarów potencjału elektrokinetycznego i kątów zwilżania do wyznaczania swobodnej energii powierzchniowej i międzyfazowej, określenie termodynamicznych warunków: mineralizacji pęcherzyków powietrza i wzbogacania węgli niskoenergetycznych.
Ostatnim wielkim zadaniem, którego rozwiązania podjął się Profesor Waksmundzki było opracowanie technologii wytwarzania światłowodów dla telekomunikacji i specjalnych dla czujników oraz światłowodów przenoszących promieniowanie laserowe o wysokiej energii. W 1979 roku wytworzony w Pracowni kabel światłowodowy o długości 2,5 km połączył dwie centrale telefoniczne w Lublinie.
Prof. Andrzej Waksmundzki jest autorem lub współautorem 337 prac naukowych i 53 referatów lub artykułów przeglądowych. Ponadto jest współautorem ponad tysiącstronicowej monografii pt. "Chromatografia" (10 pierwszych rozdziałów) oraz 10 skryptów i podręczników. Ostatni artykuł Profesora pt. "Development of investigation in the field of optical fibre technology" został opublikowany w Optical Applicata w 1998 r.
Za swoją działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, m. in.: Krzyżami Polonia Restituta: Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim z Gwiazdą, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami AK, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Oświęcimskim i innymi. Dwukrotnie nagrodzony Zespołową Nagrodą Państwową II stopnia, za prace z dziedziny chromatografii (1964) oraz za prace z dziedziny światłowodów (1988).
Trzykrotnie otrzymał tytuł doktora honoris causa: UMCS w Lublinie (1985), AM w Lublinie (1987) i Politechniki Łódzkiej (1989).
W 2001 roku Komisja Analizy Chromatograficznej i Komisja Analizy Powietrza i Gazów Komitetu Chemii Analitycznej PAN ufundowały medal i nagrodę im. prof. dr hab. Andrzeja Waksmundzkiego, które będą przyznawane corocznie za wybitne osiągnięcia naukowe.
Dla nas, jego uczniów i współpracowników, był nie tylko nauczycielem i mistrzem ale i również ojcem naukowym, który cieszył się naszymi sukcesami a martwił niepowodzeniami nie tylko w życiu naukowym ale również osobistym każdego z nas.
Wielkość i prawy charakter Profesora Waksmundzkiego mieliśmy zaszczyt poznać i podziwiać kolejno jako jego studenci, asystenci, adiunkci, docenci i profesorowie.
Wiesław Wójcik, Emil Chibowski, Bronisław Jańczuk
Prof. prof. Wiesław Wójcik, Emil Chibowski i Bronisław Jańczuk są pracownikami Katedry Chemii Fizycznej i Zakładu Zjawisk Międzyfazowych, Wydział Chemii UMCS w Lublinie.
powrót do wydawnictwa 
|
