|
Perspektywy rozwoju Lubelszczyzny i oczekiwania w tym zakresie wobec nauki
 Najważniejszym zadaniem - z punktu widzenia rozwoju województwa - jest kształtowanie i realizowanie polityki regionalnej. Jest to jedno z podstawowych zadań samorządu województwa.
Uprawnienia ustawowe dają województwu dosyć szerokie możliwości inspirowania oraz koordynacji działań rozwojowych, ustalania celów, priorytetów i kierunków rozwoju.
Rząd, który reprezentuję, wspiera te działania poprzez różnorodne formy, w tym szczególnie udzielając wsparcia finansowego.
Kluczowe problemy rozwoju województwa zostały określone w takich dokumentach, jak:
- Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego
- Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa
- Programy Operacyjne Województwa, przygotowywane w związku z wykorzystaniem funduszy przedakcesyjnych, funduszy w ramach tzw. kontraktu wojewódzkiego i funduszy strukturalnych.
W opracowaniu wszystkich tych dokumentów aktywny udział wzięło kilkudziesięciu lubelskich naukowców. Miało to - bez wątpienia - ogromne znaczenie dla wartości tych programów.
Zanim przedstawię perspektywy rozwoju Lubelszczyzny w najbliższych latach, pozwolę sobie na przypomnienie uwarunkowań i głównych problemów województwa, które mają wpływ na wybór kierunków rozwoju.
Województwo nasze jest trzecim co do wielkości regionem administracyjnym, zajmując 8% terytorium Polski. Funkcjonuje w nim 213 gmin, 20 powiatów ziemskich i 4 grodzkie. Liczba mieszkańców wynosi ok. 2 mln 230 tys. osób, daje to 7. miejsce w kraju. Gęstość zaludnienia - 89 osób na l km2 - jest znacznie niższa od średniej krajowej - 124 osoby. Zajmujemy 14. miejsce w kraju pod względem wskaźnika urbanizacji - 46,9% (kraj - 61,9%). Ponad połowa ludności nadal mieszka na wsi, mimo że liczba ludności wiejskiej stale spada.
Na koniec września 2003 w województwie zarejestrowanych było 167 tys. osób bezrobotnych. Stopa bezrobocia wynosi około 15,0% i jest zróżnicowana przestrzennie. Niekorzystnym zjawiskiem jest duży udział w liczbie bezrobotnych osób młodych w wieku 18-24 lat - 32,5%. W sumie ludzie do 34 roku życia stanowią 63% ogólnej liczby bezrobotnych.
Procesowi uszczuplenia rynku pracy towarzyszy pojawienie się zagrożeń związanych z bezrobociem ukrytym w rolnictwie, a także niskie kwalifikacje bezrobotnych.
Syntetycznym wskaźnikiem poziomu rozwoju jest wartość wytwarzanego produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca. W Unii Europejskiej jest to podstawowe kryterium do wspomagania regionu funduszami strukturalnymi, w ramach polityki regionalnej. Dane statystyczne sytuują województwo lubelskie na jednym z ostatnich miejsc w kraju. Szacowany PKB na mieszkańca stanowi około 72% średniej krajowej i 25% średniej unijnej.
Również poziom przedsiębiorczości, określany liczbą podmiotów gospodarczych jest o wiele niższy aniżeli w Kraju.
Istotny wpływ na warunki rozwoju województwa wywiera słaba sieć komunikacyjna. Większość głównych dróg przebiega przez centra jednostek administracyjnych z powodu braku obwodnic, a kiepski stan dróg o znaczeniu lokalnym silnie rzutuje na małą atrakcyjność społeczno-ekonomiczną miast i terenów wiejskich.
Niedostateczna jest sieć mostów, nie mamy także własnego lotniska komunikacyjnego.
Wskazany potencjał ogranicza możliwość rozwoju inwestycji i poszerzania kontaktów z sąsiadami w kraju i poza jego granicami.
Reasumując - województwo lubelskie, głównie z uwagi na historyczne uwarunkowania, startuje z gorszej pozycji, więc potrzebuje w związku z tym większego wspomagania rozwoju.
Podkreślenia jednak wymaga, że nie każde opisane zjawisko zaliczane do słabych stron musi być czynnikiem ograniczającym rozwój. Stąd przypomnę, że celem generalnym jest osiąganie trwałego rozwoju społecznego i gospodarczego, poprzez wykorzystywanie położenia regionu jako Platformy Współpracy Krajów Europy Wschodniej i Zachodniej.
Perspektywy rozwoju województwa określają następujące priorytety:
- Tworzenie warunków restrukturyzacji rolnictwa oraz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i małych miast.
- Rozbudowa i modernizacja systemu komunikacyjnego i przejść granicznych, warunkująca otwarcie regionu na zewnątrz.
- Tworzenie kompleksowych systemów infrastruktury ekonomicznej, umacniające rozwój bazy ekonomicznej, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw.
- Poprawa kondycji ekologicznej środowiska, nie stanowiącego ograniczeń dla rozwoju działalności gospodarczej, podwyższającego atrakcyjność warunków życia, w tym rekreacji dla mieszkańców i turystów.
- Tworzenie warunków regionalnej i ekonomicznej urbanizacji województwa, polegającej na umacnianiu miejskiej sieci osadniczej i aktywizowaniu rynków lokalnych,
- Ochrona i pomnażanie dziedzictwa kulturowego oraz jego wykorzystywanie dla harmonijnego rozwoju społecznego, co będzie miało znaczenie dla podnoszenia prestiżu regionu i jego tożsamości w Europie regionów.
Wymienione priorytety otwierają dopiero szansę dla naszego regionu na przyśpieszenie rozwoju.
Dla ich materializowania potrzebna jest integracja wszystkich środowisk i obywateli - bo trzeba wiedzieć, że obserwowane pozytywne zmiany w województwie, które potwierdzają analizy społeczno-gospodarcze i oceny przedstawicieli Unii Europejskiej, świadczą wprawdzie o stałym postępie, ale nie tak prężnym jak w innych regionach Polski.
Cieszy, że środowisko naukowe Lubelszczyzny ma w tym swój niekwestionowany konkretny wkład, o czym mówił pan profesor Gliński w swoim wystąpieniu.
Rozwój regionalny determinują różnorodne czynniki, stąd musimy podjąć szereg działań, które moim zdaniem powinny dotyczyć w szczególności:
Po pierwsze- zmiany znaczenia pojęciowego i jakościowego określenia tzw. Ściany Wschodniej - dla tu mieszkających, jak i pozostałych obywateli w Kraju.
Po drugie - integracji środowisk (o której już wspomniałem) w celu tworzenia korzystnych warunków społeczno-gospodarczych, w tym podnoszących konkurencyjność, między innymi na drodze wprowadzania innowacyjności i nowoczesnych technologii.
Po trzecie - wzmacniania wysiłków na rzecz efektywnego wykorzystania środków finansowych Unii Europejskiej. Przewidujemy bowiem, że na lata 2004 - 2006 województwo otrzyma ponad 200 mln. euro w ramach funduszy strukturalnych, na zadania wynikające z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Zadania te dotyczą trzech istotnych obszarów priorytetowych, a mianowicie:
a) rozbudowy i modernizacji infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionu - wsparcie dotyczyć będzie nie tylko infrastruktury technicznej, ale także przedsięwzięć z zakresu kultury i edukacji,
b) wzmocnieniu regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich, wspierającej rozwój gospodarczy w połączeniu z rozwojem kadr i kształceniem pod kątem potrzeb lokalnego rynku pracy oraz rozwoju przedsiębiorczości,
c) rozwoju lokalnego istotnego ze względu na specyfikę województwa, o której już mówiłem na wstępie.
Po czwarte - wykorzystanie położenia województwa wzdłuż wschodniej granicy UE do dynamicznego rozwoju i współpracy transgranicznej. Wymaga to wybudowania nowoczesnych drogowych przejść granicznych i terminali wyposażonych w odpowiednią infrastrukturę. Koroszczyn, Terespol i Dorohusk spełniają już praktycznie standardy unijne, a w roku 2004 rozpoczynamy modernizację drogowego przejścia granicznego w Hrebennem.
Wystąpiłem także do MSWiA o ujęcie w Planie zagospodarowania granicy nowych przejść granicznych we Włodawie i Dołhobyczowie.
I po piąte - rozwój regionu opieramy na szeroko rozumianym jego otwarciu się: komunikacyjnym, przyjmowaniu kapitału z zewnątrz, wzroście eksportu, podnoszeniu poziomu wykształcenia, a także rozwoju infrastruktury badań i wdrożeń w zakresie innowacji technologicznych. Wydaje się. również, że aby faktycznie zaistnieć w Europie, należy wspólnie stworzyć markowy produkt regionu Wschodniego - ściśle powiązany gospodarczo ze wschodnimi sąsiadami. Niezbędne jest także tworzenie i upowszechnianie systemów informacyjnych oraz marketingowych.
Mam świadomość, że nie wyczerpałem tematu, ale wyrażam przekonanie, iż dzisiejsze Zgromadzenie Ogólne nakreśli dalsze konieczne działania dla władz regionu i lubelskiego środowiska naukowego. Potrzebna jest nam bowiem kreatywna i ofensywna polityka regionalna. Zabiegam w Rządzie o dodatkowe środki finansowe, korzystniejszy algorytm podziału środków budżetowych dla województwa w ramach kontraktów. Wystąpiłem - w uzgodnieniu z Samorządem Województwa - do Pana Premiera Leszka Millera o udzielenie pomocy finansowej na realizację w najbliższym okresie 2004-2006 ważnych dla rozwoju regionu inwestycji:
- budowy lotniska regionalnego w Świdniku, niezależnie od założeń budowy lotniska w Niedźwiadzie,
- modernizacji drogi S - 17 na odcinku Bogucin - Lublin - Piaski,
- budowy drugiego mostu w Puławach wraz z I etapem obwodnicy w tym mieście.
Realizowane są zadania regionalne i lokalne zapisane w kontrakcie wojewódzkim na lata 2002 - 2003, w tym przygotowanie dokumentacji pod budowę Parku Naukowo-Technologicznego, Centrum Targowo-Wystawien-niczego w Lublinie, dróg wojewódzkich i innych przedsięwzięć.
Stały, roboczy kontakt ze środowiskiem naukowym, dobrze prognozuje wyzwaniom czekających na realizację zadań.
Takich powiązań formalnych i nieformalnych powinno być zdecydowanie więcej i o to Państwa proszę na zakończenie mojego wystąpienia. Razem zmieniajmy obraz Lubelszczyzny ! Andrzej Kurowski
Andrzej Kurowski - wojewoda lubelski. Prezentowane wystąpienie miało miejsce podczas 14. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Członków Oddziału PAN w Lublinie, 28.11.2003.
powrót do wydawnictwa 
|
