|
Nowa lubelska placówka PAN w Zakładzie Chemii Teoretycznej UMCS.
Pracownia Teorii Adsorpcji Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie
Polskie zespoły naukowe pracujące nad zagadnieniami fizykochemii powierzchni mają nie tylko w Kraju, ale też pośród międzynarodowej społeczności naukowej, wysoko ugruntowaną pozycję. Składa się na nią sukces wielu znakomitych zespołów naukowych, działających w dużych, ale też i mniejszych ośrodkach naukowych. Są wszakże dwa spośród tych ośrodków, które z racji liczebności zaangażowanej w badania kadry naukowej, są od lat wiodącymi w dziedzinie fizykochemii powierzchni.
Jednym z tych ośrodków jest placówka działająca w sieci PAN-owskich laboratoriów naukowych. Jest to Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie. Tu w pracę badawczą zaangażowanych jest 8 profesorów, 7 doktorów habilitowanych, 30 osób ze stopniem doktora, a ogółem 93 pracowników. Oprócz działalności naukowej, Instytut prowadzi też Europejskie Studium Doktoranckie, kształcące specjalistów w różnych kierunkach fizykochemii powierzchni. Dzięki wieloletnim staraniom dyrektora Instytutu prof. dr. hab. Jerzego Habera Instytut przeniósł się z powojennych, prowizorycznych budynków do nowej, imponującej siedziby. Architekturę budynku i wyposażenie wnętrza podziwiają nawet goście z najbogatszych na świecie krajów. W nowym budynku realizuje się 16 grantów, w tym 4 granty europejskie, 2 granty NATO-wskie oraz 10 grantów KBN.
Równocześnie na wschodnich rubieżach Polski, w Lublinie ukształtowało się wiodące w sieci uniwersyteckich placówek naukowych centrum badawcze w dziedzinie fizykochemii powierzchni. Jest nim Wydział Chemii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Ponad połowa imponującej kadry 26 profesorów, 22 doktorów habilitowanych, 71 doktorów, 90 magistrów prowadzi badania naukowe w dziedzinie fizykochemii powierzchni. Tu również działa studium doktoranckie kształcące głównie specjalistów tej dyscypliny nauki. Naukowcy z Wydziału Chemii UMCS współpracują też z innymi podobnymi zespołami naukowymi z Akademii Medycznej w Lublinie, Akademii Rolniczej w Lublinie, z Politechniki Lubelskiej oraz z Instytutu Agrofizyki PAN w Lublinie. Wszakże znakomita większość badań w dziedzinie fizykochemii powierzchni od lat koncentruje się na Wydziale Chemii UMCS.
Z racji przynależności do różnych struktur - PAN-owskiej w przypadku ośrodka krakowskiego oraz MEN-owskiej w przypadku ośrodka lubelskiego, rozwijały się one dość niezależnie. Sprzyjał temu dystans geograficzny, którego nie niwelowały, jak dziś, połączenia internetowe. Zatem, choć hasła integracji wysiłku naukowego obydwu tych wiodących ośrodków pojawiały się przy okazji różnych spotkań, realne efekty integracyjne pozostawały skromne. Dalej były to głównie serdeczne- ale tylko spotkania- z okazji różnych konferencji naukowych, czy zaproszenia do recenzji etc.
Pierwszą znaczącą próbą integracji była inicjatywa sprzed wielu lat Profesora Jerzego Habera zorganizowania jednego z zakładów PAN-owskiego Instytutu w Krakowie na terenie Wydziału Chemii UMCS. Patronat nad tą afiliowaną placówką objął śp.Prof. Jerzy Szczypa - Kierownik Zakładu Radiochemii i Chemii Koloidów. Na terenie Jego Zakładu placówka PAN-owska została gościnnie zlokalizowana. Nieoczekiwane odejście Profesora doprowadziło jednak do zakończenia działalności naukowej tej placówki.
Zmieniły się też priorytety badawcze PAN-owskiego Instytutu w Krakowie. Aktualna tematyka badawcza stwarzała potrzebę intensyfikacji badań teoretycznych nad zjawiskami adsorpcji na różnych granicach międzyfazowych. Wówczas to dyrektor Instytutu, Profesor Jerzy Haber powziął myśl o utworzeniu nowej placówki PAN-owskiej na Wydziale Chemii UMCS, będącej częścią Jego Instytutu w Krakowie i prowadzącej badania nad zjawiskiem adsorpcji.
9 lipca 1999 roku doszło do podpisania umowy o utworzeniu na Wydziale Chemii UMCS Pracowni Teorii Adsorpcji Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie. Umowę podpisali dyrektor Instytutu PAN prof. dr hab. Jerzy Haber oraz J.M. Rektor UMCS prof. dr hab. Kazimierz Goebel. Umowa podkreślała charakter nowej placówki naukowej jako ogniwa integrującego wysiłek badawczy dwóch wiodących w Polsce ośrodków w dziedzinie fizykochemii zjawisk międzyfazowych. Określała też oczywiście pewne aspekty praktyczne funkcjonowania tej placówki.
Tak więc fizycznie nowa pracownia PAN-owska uzyskała gościnę w Zakładzie Chemii Teoretycznej UMCS, zaś prof. dr hab. Władysław Rudziński objął funkcję kierownika tej Pracowni. Faktycznie Pracownia Teorii Adsorpcji zaczęła funkcjonować od 1 stycznia 2000 roku, kiedy to zatrudniono na pełnych etatach dwie pierwsze osoby, jedną ze stopniem doktora i jedną ze stopniem magistra. W chwili obecnej stan kadrowy Pracowni Teorii Adsorpcji przedstawia się następująco:
- Prof. dr hab. Władysław Rudziński (kierownik)
- Dr Wojciech Piasecki (adiunkt)
- Dr Mateusz Drach (adiunkt)
- Dr Tomasz Pańczyk (zatrudniony na stanowisku chemika)
W ciągu pierwszych kilkunastu miesięcy swego istnienia Pracownia zgromadziła znaczny dorobek, na który składają się 4 prace opublikowane, 3 prace znajdujące się w druku oraz jedna praca przesłana do druku. Należy przy tym wspomnieć, że ponad połowa z nich ulokowana została w czasopismach o bardzo wysokim impact factorze.
Prace te dotyczą tak doniosłych dla życia na ziemi technologii i ochrony środowiska zjawisk, jak adsorpcja jonów prostych i złożonych na granicy faz tlenek metalu/elektrolit. Dalej, zjawisk adsorpcji gazów na rzeczywistych energetycznie niejednorodnych powierzchniach ciał stałych.
Badania te wywodzą się z nurtu prac prowadzonych dynamicznie od lat na Wydziale Chemii UMCS lecz mających obecnie głębszą podbudowę teoretyczną. Równocześnie badania te coraz ściślej korelowane są z tematyką badawczą Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie. Ponieważ nowo utworzona Pracownia prowadzi również owocną współpracę z trzema Zakładami na Wydziale Chemii UMCS, integruje niejako te dwa wiodące w Polsce ośrodki badawcze w dziedzinie fizykochemii powierzchni.
Jako Kierownik tej nowej Pracowni Teorii Adsorpcji, hołduję w naszej codziennej pracy zasadzie, wyrażonej kiedyś przez jednego z najbardziej znanych w historii polskich teoretyków, Profesora UJ Mariana Smoluchowskiego - tej mianowicie myśli, że "Teoria na tyle jest wartą, na ile rozwiązuje ważne zagadnienia, jakie pojawiają się w pracach eksperymentalnych."
Władysław Rudziński
Prof. dr hab. Władysław Rudziński jest kierownikiem Pracowni Teorii Adsorpcji Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie
powrót do wydawnictwa 
|
