|
Spojrzenie na Wschód
Najmłodszy i jedyny na prawym brzegu Wisły Oddział PAN w Lublinie za jeden z najważniejszych kierunków swoich działań przyjmuje współpracę ze wschodnimi sąsiadami Polski. Trzy polsko-ukraińskie konferencje naukowe w ciągu dwóch lat to pierwsze, wymierne, efekty tych działań. Zaś akademicki Lublin staje się najważniejszym w Polsce ośrodkiem współpracy naukowej i kulturalnej z Ukrainą.
Lubelski odział PAN powstał na mocy uchwały z dnia 23 maja 1997 roku Zgromadzenia Ogólnego PAN. Prezesem oddziału wybrano prof. Zbigniewa Lorkiewicza, mikrobiologa i genetyka, członka rzeczywistego PAN, emerytowanego profesora UMCS i byłego rektora tej uczelni. Położenie obszarów statutowo związanych z działalnością oddziału lubelskiego, od Białegostoku po Zamość i Chełm, jest szansą tworzenia, ciągle pionierskich, naukowych i kulturalnych kontaktów z Ukrainą. Tej szansy lubelski oddział PAN stara się nie zmarnować.
Łączy nas Bug
Pierwszą wspólną inicjatywą lubelskiego oddziału PAN i Zachodniego Centrum Naukowego Narodowej Akademii Nauk Ukrainy była zorganizowana w listopadzie 1998 roku w Lublinie konferencja "Ecological Situation in Western Ukraine and Central-Eastern Poland". W marcu 2000 roku we Lwowie, odbyła się sesja nt. "Rynek pracy w procesie transformacji ustroju gospodarczego". W organizację tej konferencji włączyła się niepubliczna Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu.
Pod koniec października lubelski oddział PAN zaprosił do Lublina ukraińskich akademików i znanych polskich ekonomistów na konferencję "Transformacja ekonomiczna w kierunku gospodarki wolnorynkowej w Polsce i na Ukrainie". Referaty przygotowali profesorowie Marjan I. Dolisznij, Oleg Karawański, Iwan Dutczak, Władysław Welfe, Franciszek Tomczak, Henryk Chołaj i ks. Leon Dyczewski.
Oceny sytuacji ekonomicznej Polski nie były jednoznaczne. Prof. Welfe z Uniwersytetu Łódzkiego uważa, że "po stosunkowo krótkim okresie recesji transformacyjnej, która to wyzwoliła trwałe bezrobocie, ma miejsce - z różną intensywnością - ożywienie gospodarcze datujące się od połowy 1992 roku do końca bieżącego stulecia. Podstawowym czynnikiem wzrostu był popyt finalny, początkowo i w ostatnich latach eksport, a przede wszystkim popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, pobudzany w latach 1994-97, zaś hamowany w latach ostatnich (...)."
Generalnie przewiduje się, iż stopy wzrostu PKB zbliżą się do 6% w okresie wchodzenia do UE, a następnie będą powoli maleć, jednakże stopy bezrobocia spadną ponownie poniżej 10% nie wcześniej niż po 2005 roku; podobnie dopiero po tym roku stopa inflacji spadnie poniżej 5%. Wyniki te otrzymano przy założeniu, że polityka gospodarcza ponownie stanie się prowzrostowa".
Henryk Chołaj, emerytowany profesor warszawskiej SGH zauważył dylemat: "Czy Polska (i ewentualnie Ukraina) przeszła już do okresu posttransformacyjnego, czy też przebyła dopiero masę krytyczną przemian w toku powstawania kapitalistycznej gospodarki rynkowej, choć cel ten nie został jeszcze w pełni osiągnięty". Dylemat ten uważa za "kwestię otwartą, a nie definitywnie przesądzoną".
Ukraińców interesują perspektywy rozwoju ekonomicznego ich kraju. Prof. I.Dolisznij rozważał trzy możliwości ekonomicznej transformacji Ukrainy, na którą musi być przygotowana: pierwsza, jeśli Ukraina wejdzie w struktury Unii Europejskiej; druga, gdy z różnych przyczyn opcja europejska nie powiedzie się, co spowoduje nasilenie procesów integracyjnych z Rosją, Białorusią, Uzbekistanem, Turkmenią i Kirgistanem; wreszcie trzecia, jeśli Ukraina zostanie swoistą strefą buforową. "Dla Ukrainy, zamknięcie się w małym rynku wewnętrznym, izolowanie się od procesów integracyjnych, to droga równoznaczna z ekonomicznym samobójstwem" - uważa prof. Dolisznij.
Materiały z pierwszej lubelskiej konferencji z 1998 roku lubelski oddział PAN wydał w drugim numerze cyklicznej serii "Zeszytów" O/L PAN, zaś z drugiej sesji naukowej z marca 2000 roku opublikował wspólnie z Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji w Zamościu. Referaty wygłoszone w październiku w Lublinie zostaną wydane w jednym z kolejnych "Zeszytów" a ich streszczenia znajdą się na internetowych stronach oddziału www.pan-ol.lublin.pl.
Polsko-ukraiński Lublin
Lublin już od kilku lat staje się ważnym centrum współpracy polsko-ukraińskiej. W obu uniwersytetach: KUL i UMCS studiuje ok. tysiąca osób zza wschodniej strony Bugu i z roku na rok ich liczba wzrasta. Na kontraktach zatrudniani są profesorowie z Ukrainy. Studia nad historią i polityką pogranicza prowadzi Instytut Europy Środkowo-Wschodniej założony przez prof. Jerzego Kłoczowskiego. Dwutomowa "Historia Ukrainy", opracowana przez młodych historyków ukraińskich (Jarosława Hrycaka i Natalię Jakowenko) jest jednym z efektów działań Instytutu. Wydawnictwo UMCS opublikowało w jesieni monumentalną pracę Bogumiły Berdychowskiej o Oli Hnatiuk "Bunt pokolenia. Rozmowy z intelektualistami ukraińskimi".
27 października formalnie zaczęło istnieć w Lublinie Polsko-Ukraińskie Kolegium Europejskie. Tablicę informacyjną na gmachu kolegium odsłonił premier Ukrainy Wiktor Juszczenko. Ta pionierska w skali kraju inicjatywa wyszła z pięciu lubelskich uczelni publicznych (UMCS, KUL, Politechniki Lubelskiej, Akademii Rolniczej i Akademii Medycznej), które do współpracy przy tworzeniu kolegium zaprosiły uczelnie ukraińskie. Jak mówi rektor UMCS prof. Marian Harasimiuk, głównymi partnerami lubelskich szkół wyższych będą Uniwersytet Iwana Franki we Lwowie, Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki w Kijowie i Akademia Mohylańska w Kijowie. Zajęcia dydaktyczne w nowej uczelni rozpoczną się w październiku 2001 roku. Z czasem kolegium stanie się uniwersytetem, trzecim w Lublinie.
Mocnym akcentem stosunków polsko-ukraińskich była uroczystość nadania tytułu honorowego doktora UMCS Wiktorowi Juszczence. 27 października premier Ukrainy odebrał to najwyższe uniwersyteckie wyróżnienie "za niezwykle aktywną działalność inicjującą i wspierającą wszechstronną współpracę polsko-ukraińską, zwłaszcza w dziedzinie bankowości, gospodarki, a także w sferze humanitarnej". Tego samego dnia doktorat honoris causa otrzymał pośmiertnie Jerzy Giedroyc, redaktor paryskiej "Kultury", gorący orędownik partnerskich stosunków Polski i Ukrainy, czołowa postać tych polskich środowisk intelektualnych, które od kilku dziesiątków lat doceniały problem polityki wschodniej. Było życzeniem Redaktora, ażeby uroczyste wręczenie obu doktoratów odbyło się tego samego dnia.
Prezes lubelskiego oddziału PAN prof. Zbigniew Lorkiewicz rozmawiał podczas tej uroczystości z premierem Wiktorem Juszczenką. Kolejnym krokiem w budowaniu w Lublinie polsko-ukraińskiego centrum naukowo-kulturowego będzie być może utworzenie pod auspicjami PAN i Narodowej Akademii Nauk Ukrainy Instytutu Polsko-Ukraińskiego. Na pewno nie jest to jednak kwestia najbliższych miesięcy. Ale, jak mówił na październikowej polsko-ukraińskiej konferencji zorganizowanej w Lublinie przez lubelski oddział PAN ks. prof. Leon Dyczewski z KUL: "Wszelkie zmiany, także w dziedzinie gospodarczej, rozpoczynają się w głowie. Tak działamy, jak myślimy. Jeżeli chcemy zmienić działanie, musimy najpierw zmienić myślenie. Nowoczesnymi podstawami tej zmiany są: nowe systemy kształcenia, nowe możliwości przepływu i wykorzystania informacji, nowe sposoby komunikowania się. Wiedza i umiejętność jej wykorzystania są podstawą rozwoju gospodarki".
Jan Pleszczyński
powrót do wydawnictwa 
|
