|
Aktualne trendy badawcze w fizykochemii zjawisk międzyfazowych
Polsko-izraelskie sympozjum Lublin-Kraków, 3-7 lipca 2000
Świadomość, że polscy Żydzi wydali wielu znakomitych uczonych w różnych dyscyplinach nauki wydaje się powszechna w dzisiejszej Polsce. Również w dziedzinie fizykochemii powierzchni, sztandarowej dla środowiska lubelskich chemików, napotykamy znakomite nazwiska ludzi, którzy w Polsce albo się urodzili, albo ich korzenie wrosły głęboko w polską ziemię w czasie długich wieków diaspory. O ile jednak nazwiska tych pierwszych są raczej ogólnie znane, to dla niektórych prawdziwym odkryciem może być istnienie wielu uczonych izraelskich polskiego pochodzenia pracujących w dziedzinie fizykochemii powierzchni. Jednak często można się tego dowiedzieć dopiero przy bliższym wzajemnym poznaniu. Również dopiero bliższy kontakt uświadamia, jak intensywna i bolesna jest nadal - mimo upływu ponad pół wieku - ich pamięć o tragedii Holocaustu. Dostrzega się także, jak ciągle żywe pozostają ich więzi emocjonalne z rodzinnym krajem, czy krajem pochodzenia ich przodków.
Autor tego artykułu, organizujący od wielu lat duże (cykliczne) międzynarodowe sympozja ISSHAC (International Symposium on Effects of Surface Heterogeneity in Adsorption and Catalysis on Solids), odnotowywał zawsze wyjątkowo liczny w nich udział naukowców izraelskich. Na tym forum zrodziła się idea spotkania bilateralnego naukowców obu krajów pracujących w dziedzinie fizykochemii powierzchni. Ze strony izraelskiej inicjatywę pilotował prof. Mordechai Folman, urodzony i wykształcony w Polsce, a znany w Izraelu jako organizator i lider środowiska fizykochemii powierzchni w TECHNION - pierwszej i wciąż najbardziej prestiżowej uczelni Izraela. Goszczący w jego domu w Hajfie, pięknie położonym na wzgórzu, będą z pewnością oczarowani panoramą miasta i zdumieni imponującym zbiorem polskiej literatury pięknej, zgromadzonym przez panią Wandę Folman. Ze strony polskiej koordynacją przygotowań zajmował się autor niniejszego artykułu.
Po wielu konsultacjach uzgodniono ramy organizacyjne i program naukowy spotkania. Sympozjum zorganizowane zostało przez Wydział Chemii UMCS, Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie oraz sekcję Polskiego Towarzystwa Chemicznego "Fizykochemia Zjawisk Międzyfazowych". Brało w nim udział 65 naukowców z Polski i 20 z Izraela. Uczeni z Izraela przybyli z 14 osobami towarzyszącymi. Ze strony polskiej reprezentowane były następujące środowiska naukowe: Wydział Chemii UMCS, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie, Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie, Wydział Paliw AGH w Krakowie, Politechnika Szczecińska, Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Politechnika Poznańska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Łódzki. Ze strony izraelskiej reprezentowane były: TECHNION - Institute of Technology, The Hebrew University of Jerusalem, Weizmann Institute of Technology, Ben-Gourion University, Nuclear Research Center in Negev oraz Bar Ilan University.
Pierwsza część sympozjum (3-4 lipca) odbywała się w Lublinie. Na inaugurację przybyło wielu przedstawicieli władz uczelni lubelskich, jak też inni zaproszeni goście. Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Lahav Meir, wybitny uczony ze znanego na całym świecie Instytutu Weizmanna w Rehovot, tegoroczny laureat prestiżowej nagrody Izraelskiego Towarzystwa Chemicznego. W czasie dwudniowego spotkania wygłoszono 19 referatów oraz zaprezentowano 55 posterów. W godzinach popołudniowych i wieczornych organizowano programy towarzysko-kulturalno-historyczne. Goście zwiedzili muzeum na Majdanku, gdzie odmówiono modlitwę za zmarłych i złożono kwiaty na płycie pamiątkowej. Intencją organizatorów było też pokazanie gościom śladów bogatej historii żydowskiej społeczności Lublina. Zwiedzili przeto budynek Jeszybotu przy ulicy Lubartowskiej, wyższej uczelni będącej spadkobierczynią znakomitych tradycji pierwszej instytucji naukowej Lublina, posiadającej prawa akademickie z nadania królewskiego. Zwiedzili też inne historyczne zabytki miasta, które od wieków licznie zamieszkiwali Żydzi. W dniu wybuchu II wojny światowej było ich 43 tysiące, stanowili 35 procent mieszkańców Lublina.
Duże wrażenie na gościach z Izraela zrobił koncert Zespołu Pieśni i Tańca UMCS i specjalny program przygotowany na tę okazję przez pana Jerzego Leszczyńskiego. Trudno wyobrazić sobie coś bardziej wzruszającego, niż piękne odśpiewanie ulubionych pieśni żydowskich przez studentów odzianych w historyczne stroje kraju, z którego pochodzili przodkowie wielu uczestników sympozjum. Po koncercie jeden z nich zwierzył się autorowi, że odczuwał mieszane uczucia zachwytu nad pięknem i wielkością tradycji, i żalu z powodu jej tragicznego przerwania.
Znakomite wrażenie na gościach zrobił też występ doskonałej grupy klezmerskiej Va Banque. Profesor Lahav Meir, który z pewnością oglądał występy wielu zespołów klezmerskich na świecie stwierdził, że grupa Va Banque jest najlepszą, jaką widział. W czasie nocnego koncertu artyści wskrzesili dawny klimat przedwojennej społeczności żydowskiej małych miast, nastroje smutku, zadumy i zabawy. Ada Aharoni, najznakomitsza współczesna poetka Izraela, wygłosiła kilka swoich wierszy pisanych w języku angielskim, przez co ich sens był zrozumiały dla wszystkich uczestników tego wieczorno-nocnego programu towarzyskiego.
Następnego dnia rano goście odjechali do Krakowa, zwiedzając po drodze grób słynnego cadyka w Leżajsku, miejsce corocznych pielgrzymek tysięcy Żydów z całego świata. Droga do Krakowa wiodła dalej przez Łańcut. Pałac w Łańcucie, dziś muzeum, a kiedyś wspaniała rezydencja Potockich, był w społeczności polskich Żydów synonimem bogactwa. Kilku uczestników sympozjum opowiedziało autorowi, że ich matki (w Izraelu), strofując swoje dzieci mawiały "Cóż ty sobie wyobrażasz, że jesteś hrabią Potockim ?"
Druga część naukowa sympozjum miała miejsce w Krakowie. Rolę gospodarza przejął tu Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN. Podobnie jak w Lublinie, oprócz programu naukowego, był też program kulturalno-historyczny. Goście zwiedzili Kazimierz - historyczną żydowską dzielnicę Krakowa oraz trzy znajdujące się tam synagogi. Zwiedzanie zakończyło się obiadem w jednej z nowo otwartych restauracji żydowskich na Szerokiej, głównej ulicy starego Kazimierza. Oczywiście, było też zwiedzanie Wawelu i Rynku. Następnego dnia goście, już na własną rękę, kontynuowali zwiedzanie miasta; był to akurat finałowy dzień Festiwalu Kultury Żydowskiej, jaki corocznie odbywa się w Krakowie. Tego samego dnia, wieczorem, większość gości odleciała bezpośrednim rejsem LOT-u z Krakowa do Tel Avivu.
W ciągu następnych dni, na adres internetowy autora przychodziły listy od uczestników z Izraela, którzy na gorąco dzielili się swymi wrażeniami oraz składali podziękowania organizatorom sympozjum. Ton tych listów, jak też końcowe rozmowy pożegnalne przed odlotem do Izraela, świadczyły nie tylko o dużym sukcesie naukowym spotkania, ale też o dużo bliższej rzeczywistości ocenie aktualnego stanu świadomości Polaków w kwestii stosunków polsko-żydowskich. Pokłosie tego nowego spojrzenia jest już widoczne. Wielu izraelskich uczestników spotkania pragnie, by sympozjum było kontynuowane w przyszłości i planuje zorganizować następne takie sympozjum za 2 lub 3 lata w Izraelu.
Oprócz zaproszeń do składania wizyt w izraelskich ośrodkach naukowych, pojawiły się też propozycje przyjęcia w Izraelu na dłuższe staże przed- i po- doktorskie młodych naukowców z Polski. Tymczasem to pierwsze polsko-izraelskie sympozjum, będące wydarzeniem o dużej randze naukowej, zostanie utrwalone w pamięci społeczności naukowej poprzez wydanie specjalnego tomu czasopisma Colloids & Surfaces.
Autor niniejszego artykułu oraz prof. Folman z Izraela zostali zaproszeni przez Elsevier do pełnienia funkcji "guests editors" tego tomu. Na ich ręce wpłynęło już ponad 40 manuskryptów, które obecnie znajdują się na etapie recenzji.
Władysław Rudziński
Prof. dr hab. Władysław Rudziński jest kierownikiem Zakładu Chemii Teoretycznej Wydziału Chemii UMCS w Lublinie
powrót do wydawnictwa 
|
