|
Jubileusz 50-lecia działalności Instytutu Uprawy Nawożeniai Gleboznawstwa w Puławach
50 lat istnienia i 138 lat tradycji nauk rolniczych
31 maja 2000 roku Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach obchodził jubileusz 50-lecia. W Instytucie dużą wagę przywiązuje się do tradycji: uroczystości jubileuszowe odbywały się więc pod hasłem 50 lat istnienia i 138 lat tradycji nauk rolniczych. Tradycje nauk rolniczych w Puławach sięgają bowiem roku 1862, kiedy to utworzono wyższą uczelnię pod nazwą Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny. IUNG jest też jednym ze spadkobierców funkcjonującego w Puławach Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego (PINGW). W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej do roku 1950 Instytut ten był jedynym rolniczym instytutem badawczym w Polsce, zajmującym się całokształtem problematyki nauk rolniczych. Po reorganizacji nauk rolniczych w 1950 roku w miejsce zlikwidowanego PINGW powstało szereg pracujących w ramach Ministerstwa Rolnictwa, specjalistycznych instytutów branżowych.
Jednym z nich jest obchodzący jubileusz 50-lecia IUNG. Organizatorem i pierwszym dyrektorem tej znanej w kraju i zagranicą placówki był prof. dr hab. Anatol Listowski, pełniący tę funkcję w latach 1950-1968. Od samego początku z Instytutem związali się wybitni polscy twórcy nauki, profesorowie: Bolesław Świętochowski, Arkadiusz Musierowicz, Marian Górski, Stefan Barbacki, Michał Strzemski, Felicjan Dembiński, Jadwiga Ziemięcka, Anna Mieczyńska, Kazimierz Boratyński. Znaczący wkład wnieśli też zmarli w ostatnim dziesięcioleciu profesorowie: Marek Ruszkowski, Tadeusz Witek, Stefan Jelinowski, Marian Król. Kolejni dyrektorzy to: prof. dr hab. Stanisław Nawrocki - członek rzeczywisty PAN, stojący na czele Instytutu w latach 1968-1991, prof. dr hab. Marian Król (1991-1995) i pełniący tę funkcję obecnie doc. dr hab. Seweryn Kukuła.
W dniu jubileuszu, 31 maja 2000 roku, delegacje pracowników złożyły wiązanki kwiatów na grobach najbardziej znanych pracowników IUNG. Następnie społeczność Instytutu zgromadziła się na mszy świętej w intencji zmarłych i żyjących pracowników IUNG, odprawionej w kościele wybudowanym przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. W uroczystościach jubileuszowych uczestniczyła jako gość honorowy dr Barbara księżna Czartoryska.
Głównym punktem uroczystości jubileuszowych było uroczyste posiedzenie Rady Naukowej IUNG, które rozpoczęło się o godz. 1100 w Sali Gotyckiej Pałacu Czartoryskich, będącego siedzibą Instytutu. W posiedzeniu tym, obok członków Rady Naukowej, uczestniczyli przedstawiciele prezydenta RP, ministra rolnictwa i rozwoju wsi, parlamentarzyści z Lubelszczyzny, władze administracyjne i samorządowe województwa lubelskiego, rektorzy wyższych uczelni, starosta powiatu puławskiego, dyrektorzy bratnich instytutów naukowych, dyrektorzy Rolniczych Zakładów Doświadczalnych oraz emerytowani pracownicy IUNG.
Widok Sali Gotyckiej podczas uroczystego posiedzenia Rady Naukowej IUNG z okazji jubileuszu 50-lecia
Po uroczystym otwarciu posiedzenia przez przewodniczącego Rady Naukowej prof. dr hab. Ryszarda Turskiego głos zabrał dyrektor S. Kukuła. Powitał on zaproszonych gości z kraju i zagranicy oraz wszystkich przedstawicieli Instytutu, a następnie wygłosił referat okolicznościowy pt. 50 lat działalności Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. W swoim wystąpieniu dyrektor podkreślił ciągłość historyczną nauk rolniczych w Puławach. Zaakcentował bardzo dobrą, partnerską współpracę z Radą Naukową, organizacjami związkowymi i towarzystwami naukowymi działającymi w Instytucie. Zebrani chwilą ciszy uczcili pamięć zmarłych pracowników Instytutu. Głównym nurtem tematycznym referatu dyrektora była prezentacja osiągnięć poszczególnych dyscyplin oraz ukazanie ewolucji tematyki badawczej. W sposób wyraźny podkreślono znaczenie i wagę realizowanego obecnie w ramach działalności statutowej programu pt. Podstawy zrównoważonego gospodarowania i ochrony przestrzeni rolniczej w Polsce.
Wyniki swoich badań IUNG przekazuje praktyce rolniczej za pośrednictwem ośrodków doradztwa rolniczego. Pracuje on również na rzecz urzędów administracji państwowej i władz samorządowych, poprzez tworzenie integrowanych systemów informacji wykorzystywanych przy podejmowaniu decyzji w zakresie polityki wobec rolnictwa i obszarów wiejskich.
IUNG oferuje praktyce rolniczej oparte na wynikach badań zalecenia agrotechniczne i technologie produkcji zbóż, roślin pastewnych oraz tytoniu i chmielu. Zalecane technologie różnią się poziomem intensywności i uwzględniają zróżnicowaną sytuację ekonomiczną różnych grup gospodarstw. Są one ponadto ukierunkowane na uzyskiwanie produktów o określonej jakości. Unikalny charakter mają wieloletnie doświadczenia płodozmianowe oraz badania nad porównaniem i oceną systemów ekologicznego i integrowanego na tle rolnictwa konwencjonalnego. Instytut prowadzi też badania nad systemem rolnictwa precyzyjnego. Ważnym kierunkiem działalności Instytutu jest także tworzenie zintegrowanego systemu informacji o glebach, agroklimacie i pokrywie roślinnej kraju. Zapisywane w systemie numerycznym informacje o glebach obejmują ich właściwości geomorfologiczne, stan agrochemiczny, stopień podatności na procesy degradacji, zwłaszcza erozję, skażenie metalami ciężkimi i siarką oraz niektórymi szkodliwymi substancjami organicznymi. Zgromadzone informacje charakteryzują się dużą reprezentatywnością. Umożliwiają one wykonanie szeregu map numerycznych o różnej skali i zasięgu terytorialnym, przydatnych do zarządzania przestrzenią rolniczą.
IUNG posiada nowoczesne Główne Laboratorium Analiz Chemicznych. Doskonale wyposażone Centrum Szkoleniowo-Kongresowe umożliwia prowadzenie działalności dydaktyczno-szkoleniowej oraz organizację konferencji. Pracownicy Instytutu mają bogate doświadczenie w dziedzinie organizacji i urządzania gospodarstw rolnych, ekologizacji obszarów wiejskich oraz gospodarowania na obszarach problemowych i chronionych. Specjaliści pracujący w Instytucie mają też bardzo dobre rozeznanie w zakresie oddziaływania rolnictwa, przemysłu i aglomeracji miejsko-przemysłowych na środowisko przyrodnicze. Są ekspertami, którzy oceniają przydatność odpadów mineralnych i organicznych jako nawozów.
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa specjalizuje się w dyscyplinach naukowych związanych z gleboznawstwem i ochroną gruntów, chemią gleb, gospodarką płodozmianową, uprawą roli i roślin (zbożowych, pastewnych, chmielu, tytoniu). Ważniejsze osiągnięcia Instytutu w okresie 50 lat to:
- opracowanie podstaw klasyfikacji gleb i stworzenie podstaw gleboznawstwa rolniczego
- opracowanie map glebowych w różnych skalach dla całej Polski, a szczególnie map waloryzacji przestrzeni produkcyjnej całego kraju
- opracowanie zasad racjonalnego nawożenia mineralnego i organicznego opartych na dokładnym rozeznaniu zasobów gleb w składniki pokarmowe roślin (mikroelementy) oraz odczynu gleby
- rozeznanie czynników degradujących środowisko rolnicze (działalność przemysłowa w tym przemysłu wydobywczego, urbanizacji, stosowania przemysłowych środków produkcji w rolnictwie)
- opracowanie metod rekultywacji terenów zdegradowanych (przez przemysł nawozów azotowych, wydobywczy siarki, węgla brunatnego)
- opracowanie i stałe doskonalenie technologii uprawy zbóż, roślin pastewnych, chmielu, tytoniu
- wyhodowanie nowych odmian tytoniu i chmielu o wysokich parametrach jakościowych
- rozeznanie zachodzących w kraju zjawisk erozji i metod zagospodarowania terenów erodowanych
- badania nad substancjami swoistymi roślin decydującymi o ich wartości żywieniowej jako paszy oraz o możliwościach ich wykorzystania w ochronie roślin, przemyśle i medycynie
- opracowanie metod oznaczania pozostałości herbicydów w glebie i wodzie oraz stopnia skażenia środowiska przyrodniczego
- opracowanie zasad organizacji gospodarstw ze specjalnym uwzględnieniem gospodarki płodozmianowej
- doskonalenie i stałe modyfikowanie zasad uprawy roli uwzględniające postęp techniczny - konstrukcję nowych maszyn i urządzeń uprawowych i czynniki przyrodnicze - wpływ uprawy na właściwości gleby.
Mówiąc o osiągnięciach IUNG należy podkreślić, że jego działalność nie rozpoczęła się od podstaw z chwilą jego powstania, lecz w wielu dziedzinach
była kontynuacją prac rozpoczętych w PINGW, zarówno w dziedzinie badań środowiskowych jak i agrotechnicznych.
Znaczące osiągnięcia Instytutu w ostatnim okresie to: stworzenie zintegrowanego systemu informacji o przestrzeni rolniczej, ocena stopnia skażenia gleb oraz opracowanie Polskiego Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych, nawiązującego do standardów Unii Europejskiej i postanowień Dyrektywy Azotanowej. Instytut prowadzi szeroką, wielokierunkową współpracę zagraniczną we wszystkich sferach zainteresowań badawczych. Pracownicy IUNG uczestniczą w realizacji projektów międzynarodowych. Są też koordynatorami niektórych z nich.
Dotychczasowe osiągnięcia Instytutu, potężne zasoby informacji, potencjał kadrowy i wyposażenie są gwarancją rzetelnej realizacji projektów krajowych i międzynarodowych.
Ogromna większość pracowników całe swe życie zawodowe związała z Instytutem. Do długoletnich i najbardziej znanych pracowników IUNG należą m.in. profesorowie: Stanisław Nawrocki, Zdzisław Gonet, Józef Rola, Henryka Rola, Roman Czuba, Mariusz Fotyma, Ewa Fotyma, Henryk Terelak, Henryk Pondel, Alina Kabata-Pendias, Wanda Maliszewska, Jan Mazurek, Jadwiga Mazurek, Anna Józefaciuk, Czesław Józefaciuk, Tadeusz Górski, Anna Jelinowska, Jerzy Borowiecki, Marian Jurzysta, Maria Ruszkowska, Józef Kobus, Michał Płoszyński, Władysław Myśków, docenci: Czesław Maćkowiak, Irena Duer, Seweryn Kukuła.
Z młodszego pokolenia wymienić należy profesorów: Wiesława Oleszka, Antoniego Fabera, Stefana Martyniuka, Jana Kusia, docentów: Apoloniusza Berbecia, Ewę Solarską, Stanisława Krasowicza i wielu innych. Spośród doktorów szczególną aktywnością wyróżniają się: Tomasz Stuczyński, Krystyna Filipiak, Adam Harasim, Jerzy Grabiński, Jerzy Księżak, Janusz Podleśny, Grażyna Podolska, Stanisław Gosek, Tamara Jadczyszyn, Julian Migdal, Jerzy Dwornikiewicz, Teresa Doroszewska.
Cennym źródłem informacji o Instytucie i pracujących w nim ludziach jest wydana z okazji jubileuszu Księga Pamiątkowa. Wiele ciekawych informacji zdobyć też można zwiedzając Salę Tradycji Puławskiego Ośrodka Nauk Rolniczych, mieszczącą się w środkowej części pałacu Czartoryskich, który jest siedzibą Instytutu. IUNG jest placówką, która kultywuje tradycje, otaczając opieką szereg zabytkowych obiektów. W puławskim Instytucie szacunek dla tradycji splata się z nowoczesnością.
Oceniając dokonania Instytutu w okresie półwiecza doc. Seweryn Kukuła, dyrektor IUNG, powiedział: Dokonania Instytutu to przede wszystkim efekty pracy rzeszy pracowników, zarówno naukowych jak i pracowników obsługi i administracji. W referacie znalazło też odzwierciedlenie znaczenia współpracy międzynarodowej oraz nadzieje jakie pracownicy wiążą z V programem Unii Europejskiej. Wskazano również szereg słabości dotyczących m.in. funkcjonowania RZD IUNG, odczuwających trudności i problemy, z którymi boryka się całe polskie rolnictwo. Końcowa część referatu poświęcona była wizerunkowi współczesnego IUNG i perspektywom rozwoju tej placówki. Wyrazem tego były następujące stwierdzenia: Wymogiem chwili jest poszukiwanie płaszczyzn współpracy z organizacjami producentów, władzami samorządowymi i administracją państwową wszystkich szczebli; albo: Wzorując się na rozwiniętych gospodarczo krajach Europy należy postrzegać rolę Instytutu polegającą na wspieraniu decyzji i wspomaganiu polityki regionalnej, a nade wszystko służeniu praktyce rolniczej.
Przewodniczący Wydziału V Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych PAN, prof. dr hab. Marian Truszczyński wręcza medal im. M. Oczapowskiego dyrektorowi IUNG doc. dr. hab. Sewerynowi Kukule (z lewej)
W trakcie uroczystego posiedzenia Rady Naukowej, po odczytaniu listów gratulacyjnych od prezydenta oraz ministra rolnictwa i rozwoju wsi, przewodniczący Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych prof. dr hab. Marian Truszczyński wręczył medal im. Michała Oczapowskiego przyznany Instytutowi Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach za wybitny wkład w rozwój nauk rolniczych. Natomiast uczestniczący w uroczystości wicewojewoda lubelski Adam Wilczewski wręczył medal przyznany IUNG przez wojewodę w uznaniu zasług wniesionych w rozwój województwa lubelskiego.
Kolejnym punktem uroczystości było wręczenie odznaczeń. Na wniosek dyrekcji IUNG prezydent RP Aleksander Kwaśniewski odznaczył 5 osób Złotym Krzyżem Zasługi, 8 Srebnym i jedną Brązowym Krzyżem Zasługi. Wręczono także 16 osobom honorową odznakę "Zasłużony dla Rolnictwa" przyznaną przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi Artura Balazsa. Miłym akcentem uroczystości, uwypuklającym działalność IUNG w dziedzinie opieki nad zabytkami, było wręczenie Stanisławowi Dębczakowi, pracownikowi Działu Administracyjno-Gospodarczego, Złotej Odznaki "Za Opiekę nad Zabytkami".
Następnie głos zabrali zaproszeni goście, a wśród nich dyrektor Duńskiego Instytutu Rolniczego A. Jensen. Przekazano szereg pamiątkowych upominków w postaci pucharów i albumów. Potem zastępca dyrektora IUNG doc. Stanisław Krasowicz odczytał fragmenty wybranych listów gratulacyjnych, które napłynęły na adres dyrekcji i Rady Naukowej. Jako pierwszy odczytał list prof. dr. hab. Andrzeja Wiszniewskiego, przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych - Ministra Nauki, który usprawiedliwiając swą nieobecność pisał m.in.: Z okazji tego doniosłego Jubileuszu pragnę przekazać na ręce Pana Dyrektora bardzo serdeczne gratulacje wraz z najlepszymi życzeniami wielu dalszych sukcesów i wszelkiej pomyślności dla wszystkich pracowników Instytutu. Życzenia te przesyłam z wielką przyjemnością z uwagi na znane osiągnięcia i duży dorobek a także znaczący wkład Instytutu w rozwój polskiej nauki i rolnictwa.
Na podkreślenie zasługują także słowa zawarte w liście ministra środowiska Antoniego Tokarczuka: Dotychczasowa działalność Instytutu na rzecz rolnictwa i ochrony środowiska zasługuje na szacunek i poparcie. (...) Stan polskiego rolnictwa na etapie starań naszego kraju o wejście w struktury Unii Europejskiej jest bardzo ważnym elementem polityki gospodarczej, również w kontekście ochrony środowiska. Wyrazy uznania i życzenia sukcesów zawierał też list prof. Jana Gawęckiego nadesłany w imieniu Zespołu P-06. Bezpośrednio po posiedzeniu Rady Naukowej odbyło się otwarcie Sali Tradycji Ośrodka Nauk Rolniczych w Puławach. Myślą przewodnią tej inicjatywy była realizacja zasady, aby ocalić od zapomnienia to, co najcenniejsze, a zwłaszcza wkład i zaangażowanie ludzi, którzy swe życie i pracę naukową związali z Puławami.
Uroczystym dopełnieniem posiedzenia Rady Naukowej było spotkanie koleżeńskie oraz występ Zespołu Pieśni i Tańca "JAWOR" AR w Lublinie.
Integralną częścią obchodów jubileuszu była też międzynarodowa konferencja Gospodarowanie w rolnictwie zrównoważonym u progu XXI wieku w dniach 1-2 czerwca 2000 r. W konferencji tej, oprócz Polaków, uczestniczyli naukowcy z Danii, Węgier, Niemiec i Holandii. Byli oni autorami referatów przedstawianych podczas czterech sesji, obok referatów przygotowanych przez przedstawicieli Polski. Poszczególne sesje koncentrujące się wokół referatów problemowych były poświęcone następującym problemom:
I. Idea zrównoważonego rozwoju rolnictwa
Prof. dr hab. Andrzej Czyżewski (AE Poznań): Rola polityki makroekonomicznej w kształtowaniu warunków dla zrównoważonego rozwoju rolnictwa, dr Egbert Lantinga (Holandia): Idea rolnictwa zrównoważonego
II. Racjonalne wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Prof. dr hab. Henryk Terelak, dr Tomasz Stuczyński, doc. dr hab. Stanisław Krasowicz (IUNG): Racjonalne wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce, prof. dr György Varallyay (Węgry): Racjonalne wykorzystanie przestrzeni rolniczej w Europie
III. Zrównoważony rozwój gospodarstwa rolnego
Prof. dr hab. Jan Kuś, prof. dr hab. Mariusz Fotyma (IUNG): Zrównoważony rozwój gospodarstwa rolnego, dr Carl Aage Pedersen (Dania): Zrównoważony system gospodarowania w rolnictwie
IV. Technologie produkcji roślinnej w rolnictwie zrównoważonym
Prof. dr hab. Jerzy Borowiecki, prof. dr hab. Wiesław Oleszek (IUNG): Technologie produkcji roślinnej w rolnictwie zrównoważonym, dr Armin Werner (Niemcy): System wspomagania decyzji w produkcji roślinnej na poziomie gospodarstwa i pola
Materiały konferencyjne zostały opublikowane w postaci dwóch tomów zeszytu specjalnego Pamiętnika Puławskiego. Każdej z sesji, z wyjątkiem I, towarzyszyły warsztaty robocze ukierunkowane na dyskusję.
Konferencja wykazała, że gospodarowanie w rolnictwie zrównoważonym jest problemem niezwykle złożonym i trudnym. Musi być ono rozpatrywane na różnych poziomach i w ujęciu globalnym na poziomie kraju, w odniesieniu do regionu, gospodarstwa i pola. Koncepcja ta wymaga spojrzenia systemowego i całościowego. Narzuca ona także konieczność tworzenia i stałego wzbogacania różnego rodzaju zbiorów i systemów informacji. Tworzone zbiory (systemy zbiorów) powinny stanowić podstawę i wspomagać systemy decyzyjne wszystkich szczebli. Problematyka ta powinna być kontynuowana. Wspieranie systemów gospodarowania w rolnictwie zrównoważonym mogłoby być tematem konferencji naukowej w roku przyszłym. Byłaby to kontynuacja problemów poruszanych w roku bieżącym.
Uczestnicy uroczystego, poświęconego jubileuszowi, posiedzenia Rady Naukowej i konferencji pozytywnie ocenili stronę organizacyjną realizowanych przedsięwzięć, składając wyrazy uznania na ręce dyrektora IUNG.
Seweryn Kukuła, Stanisław Krasowicz
Doc. dr hab. Seweryn Kukuła jest dyrektorem, a doc. dr hab. Stanisław Krasowicz zastępcą dyrektora IUNG w Puławach
powrót do wydawnictwa 
|
