|
Przyrodniczo-ekologiczne i społeczne uwarunkowania utworzenia Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie
Polesie - położone na wschodnich obszarach Polski oraz południowo-zachodnich Białorusi i północno-zachodnich Ukrainy, obejmuje tereny o unikatowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Jest to region nakładania się stref biogeograficznych: borealnej, kontynentalnej i atlantyckiej, wyróżniający się w skali całego kontynentu europejskiego specyfiką i różnorodnością biologiczną. Charakterystycznym elementem Polesia są torfowiska i bezodpływowe naturalne jeziora o genezie i okresie ewolucyjnym trwającym co najmniej 13 tysięcy lat. Ekosystemy te różnymi naturalnymi drogami ewolucji dochodziły do stanu dzisiejszego, tworząc niespotykaną w innych rejonach Europy różnorodność. Polesie jest krainą uformowaną i dalej kształtowaną w zdecydowanym stopniu przez specyficzne stosunki wodne, determinowane zarówno jakością wód jak i ich zasobami. Specyfika ta polega na zasilaniu obszaru głównie wodami naporowymi, opadowymi i płytkim zaleganiu lustra wody gruntowej.
Stosunki wodne na całym Polesiu zostały w okresie powojennym silnie zniekształcone przez odprowadzenie poza region wód autochtonicznych oraz przez doprowadzenie obcych wód spoza regionu i eksploatację kopalin. Spowodowało to znaczną degradację różnorodności siedliskowej, biologicznej i krajobrazowej. Tym niemniej obszar ten cechują nadal wysokie walory przyrodnicze i istnieje szansa powstrzymania ich dalszej degradacji. W tym celu proponuje się:
1. Opracowanie kompleksowego systemu racjonalnego i proekologicznego (przyjaznego dla przyrody), gospodarowania wodą z uwzględnieniem priorytetu celów przyrodniczych.
2. Opracowanie i wdrożenie zasad restytucji, ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów (w tym rybackich, łowieckich, rekreacyjnych, przyrodniczych i innych) jezior Polesia wraz z ich zlewniami.
3. Ochronę warunków siedliskotwórczych, przede wszystkim stosunków wodnych, w ocalałych przed zdegradowaniem torfowiskach i renaturalizację torfowisk podlegających już degradacji.
4. Opracowanie i wdrożenie krajowych i międzynarodowych programów badawczych, dotyczących ochrony i renaturalizacji najcenniejszych wodno-bagiennych obszarów Polesia.
5. Aktywizację i zrównoważony rozwój Polesia poprzez kształtowanie i wykorzystanie przyrodniczych walorów regionu.
Realizacja powyższych zadań, konieczna dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego całej Europy wymaga: wielokierunkowych działań edukacyjnych, ścisłego współdziałania nauki z regionalnymi władzami administracyjnymi, ścisłej współpracy międzynarodowej Białorusi, Polski i Ukrainy z poparciem dla tej współpracy administracji państwowej i samorządowej zainteresowanych stron.
Funkcjonujące obecnie zabezpieczenia walorów przyrodniczych w postaci Poleskiego i Szackiego Parku Narodowego na Ukrainie oraz uzupełniające je systemy parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu i rezerwatów, powinny znaleźć wzmocnienie w postaci takich form międzynarodowych, jak Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie oraz obszary węzłowe w Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET, obejmujące najcenniejsze tereny Polesia. Wskazane byłoby włączenie programu ochrony i renaturalizacji obszarów Polesia do funkcjonujących obecnie międzynarodowych i interdyscyplinarnych programów badawczych, np. 5 Program Unii Europejskiej, "Ekofundusz" i inne.
Stanisław Radwan
Autor, prof. dr hab. jest przewodniczącym Rady Naukowej Poleskiego Parku Narodowego, pracuje w Akademii Rolniczej w Lublinie.
powrót do wydawnictwa 
|
