|
Zdzisław Michał Kleinrok
(1928-2002)
 Urodził się 4 października 1928 r. w Kozłowie k. Tarnopola na wschodnich rubieżach Polski, w rodzinie chłopskiej. Rodzice, Jan i Maria z domu Mróz, prowadzili dziesięciohektarowe gospodarstwo rolne. Miał dwóch braci: o trzy lata młodszego Henryka (ur. 1931) - inżyniera elektronika, oraz Andrzeja (ur. 1949) - doktora nauk medycznych.
Zdzisław dzieciństwo spędził w rodzinnej miejscowości, gdzie w latach 1935-1939 ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Po 17 września 1939 r., po zajęciu tej części Polski przez Związek Radziecki, kontynuował naukę uczęszczając do IV i V klasy szkoły średniej typu radzieckiego. Od r. 1941, w czasie okupacji niemieckiej, początkowo nadal uczęszczał do szkoły, a następnie pracował. W latach 1944-1945, po kontrofensywie wojsk radzieckich, VIII klasę szkoły średniej ukończył w Brzeżanach.
W r. 1945 w ramach ekspatriacji wraz z całą rodziną został przesiedlony do Gliwic, gdzie we wrześniu, jako eksternista, zdał tzw. małą maturę, a w r. 1947 w II Liceum Ogólnokształcącym uzyskał świadectwo dojrzałości. Po maturze, przez okres 1 roku, pracował w Centrali Zbytu Węgla w Katowicach jednocześnie studiując w tamtejszym Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych.
W r. 1948 po zdaniu egzaminu wstępnego, rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu-Rokitnicy. Już w czasie studiów, na II roku został zatrudniony jako p.o. asystenta w Katedrze Chemii Ogólnej, a od r. 1951 w Katedrze Farmakologii, do której po uzyskaniu w r. 1953 dyplomu i tytułu naukowego lekarza medycyny, otrzymał nakaz pracy. Z Katedrą i Zakładem Farmakologii ŚAM był związany do r. 1967.
2 lipca 1953 r. ożenił się z Marią Janoszką (ur. 1932), absolwentką Oddziału Stomatologicznego ŚAM w Katowicach (1954), potem: doktor nauk medycznych w zakresie stomatologii (1966), docent doktor habilitowaną (1974), profesor (1985).
W r. 1959 Rada Wydziału Lekarskiego ŚAM, na podstawie złożonych egzaminów oraz dysertacji Wpływ metioniny na miażdżycę doświadczalną, nadała mu stopień naukowy doktora nauk medycznych. Kolejny stopień - doktora habilitowanego nauk medycznych, na podstawie dotychczasowego dorobku naukowego oraz rozprawy habilitacyjnej Wrażliwość normalnych i miażdżycowo zmienionych naczyń krwionośnych białych szczurów na aminy katecholowe, uzyskał 15 czerwca 1966 r.
W latach 1953-1965 jako lek. med., a później dr n. med. dodatkowo, przez jeden rok pracował w III Klinice Chorób Wewnętrznych ŚAM oraz w przemysłowej służbie zdrowia - jako kierownik Zakładu Leczniczo-Zapobiegawczego przy Hucie 1-go Maja w Gliwicach. W tym czasie uzyskał specjalizację I i II° z zakresu medycyny przemysłowej. W r. 1959 przebywał na stażu naukowym w Zakładzie Higieny i Fizjologii Pracy Politechniki w Zurychu, a w r. 1962 - w Zakładzie Farmakologii Instytutu Medycyny Doświadczalnej Akademii Nauk Medycznych ZSRR w Leningradzie.
W r. 1967 doc. dr hab. Zdzisław Kleinrok wygrał konkurs na stanowisko kierownika Zakładu Farmakologii Akademii Medycznej w Lublinie i od października na trwałe związał się z miastem nad Bystrzycą.
Niezależnie od szefowania Katedrze Farmakologii Wydziału Lekarskiego Rada Wydziału Farmaceutycznego AM w Lublinie powierzyła mu kierownictwo Zakładem Farmakodynamiki, z którym związany był do r. 1974.
Wtedy to właśnie (1974) uzyskał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego; profesorem zwyczajnym został w r. 1982.
Profesor pozostawił po sobie ogromny dorobek naukowy, jest autorem lub współautorem ponad 500 oryginalnych prac, z których ponad połowa opublikowana została w międzynarodowych czasopismach naukowych o wysokim Impact Factor (IF). Wymownym miernikiem wartości naukowej prac Profesora jest liczba cytowań, która na przestrzeni 13 lat wynosiła 50-60 rocznie. W rankingu autorów z zakresu medycyny wg liczby cytowań za lata 1974-1994, z 746 cytowaniami zajmował bardzo wysoką 40 pozycję, a w rankingu autorów-farmakologów za lata 1981-1994, z tą samą liczbą cytowań - 8 miejsce1 . Tematycznie w dorobku naukowym Profesora można wyróżnić następujące główne problemy: badania nad miażdżycą doświadczalną (12 publikacji), badania z zakresu psycho- i neurofarmakologii (49 publikacji), badania nad mechanizmami odpowiedzialnymi za występowanie drgawek oraz działanie leków przeciwpadaczkowych (131 publikacji), badania nad biologiczną rolą kinin i ich udziałem w mechanizmie działania wybranych leków (8 publikacji), badania farmakologiczne efektów niepożądanych leków przeciwnowotworowych (20 publikacji), badania wpływu różnych leków na funkcję izolowanej wątroby i trzustki (8 publikacji), badania farmakologiczne nowo zsyntetyzowanych związków o potencjalnym zastosowaniu leczniczym (62 publikacje). Ponadto opublikował blisko 140 prac, które tylko częściowo łączą się z w/w problemami.
Wiele z tych doniosłych badań zostało wyróżnionych: trzykrotnie - nagrodą Sekretarza Naukowego PAN; jeden raz - nagrodą im. J. Śniadeckiego; pięciokrotnie - nagrodą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej oraz wielokrotnie - nagrodą Rektora Akademii Medycznej w Katowicach i w Lublinie.
Wyrazem uznania dla działalności i dokonań naukowych Profesora na arenie międzynarodowej było nadanie mu honorowych członkostw towarzystw m.in.: Austriackiego Towarzystwa Alberta Schweitzera (1996), Włoskiej Akademii "Guglielmo Marconi" oraz przyznanie Złotego Medalu "Europejskiej Wspólnoty Orderu Zasłużonych" w Brukseli (1995).
Nazwisko Zdzisława Kleinroka od lat jest powszechnie znane każdemu studentowi medycyny i stomatologii w Polsce, a to za sprawą jego prężnej działalności naukowo-wydawniczej. Profesor jest bowiem współredaktorem (wraz z S. Rumpem) podręcznika Farmakometria. Doświadczalne metody badania leków, PZWL, Warszawa, 1982, ss. 379 oraz (razem z A. Danyszem) podręcznika Farmakologia, PZWL, Warszawa, 1987, ss. 911; kolejne wydanie tego podręcznika ukazało się w r. 1996 i uzyskało drugie miejsce wśród najlepiej opracowanych podręczników medycznych (wydawca: "Volumed", Wrocław). Ponadto był współautorem podręcznika Farmakologia. Podstawy farmakoterapii i farmakologii klinicznej, PZWL, 1991 oraz redaktorem Farmakologii wraz z podstawami farmakoterapii. Podręcznika dla studentów i lekarzy stomatologii, AM Lublin, 1995 oraz autorem ponad 30 rozdziałów w 8 różnych podręcznikach farmakologii oraz tłumaczeń z języka niemieckiego rozdziałów podręczników patofizjologii i terapii. Był też członkiem kolegium redakcyjnego prestiżowych pism: "European Journal of Pharmacology" (jako jedyny Polak) oraz "Journal of Physiology and Pharmacology".
Od r. 1949 prowadził zajęcia dydaktyczne dla studentów medycyny i stomatologii, a także przez pewien czas dla studentów farmacji i pielęgniarstwa. Były to ćwiczenia, seminaria, wykłady i egzaminy oraz udział w szkoleniu podyplomowym lekarzy i farmaceutów.
Miarą wielkości każdego uczonego jest nie tylko jego znaczący dorobek naukowy, ale głównie rozwój kadry naukowej, połączony z niezwykłą wprost umiejętnością przekazywania jej ogromu własnej wiedzy i doświadczeń. Dorobek naukowy Profesora w okresie jego ponad pięćdziesięcioletniej działalności naukowo-dydaktycznej jest ogromny i to zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Profesor z niebywałym wprost wyczuciem, z maestrią, jak rzadko kto, umiał skupiać wokół siebie rzesze niezwykle zdolnej i utalentowanej, pracowitej młodzieży, której nigdy nie tylko nie odmawiał pomocy, ale zawsze umiejętnie i z wielkim wyczuciem kierował ich naukowymi i zawodowymi szlakami. Był promotorem 34 doktoratów oraz recenzentem 155 prac doktorskich i 55 - habilitacyjnych (łącznie z wnioskami o tytuł profesora). W kierowanych przezeń Katedrze i Zakładzie Farmakologii oraz Farmakodynamiki absolwenci Wydziału Farmaceutycznego wykonali około 100 prac magisterskich; 12 pracowników Zakładu Farmakologii wykonało prace habilitacyjne, z których 9 uzyskało tytuł profesora, a 7 objęło kierownicze stanowiska w innych jednostkach naukowych. Dodatkowo 6 pracowników Uczelni wykonało w Zakładzie Farmakologii część doświadczalną swych prac habilitacyjnych.
Profesor, pomimo intensywnej pracy naukowej i dydaktycznej, znajdował czas na pełnienie wielu odpowiedzialnych funkcji. Od r. 1980 pełnił obowiązki wiceprzewodniczącego Komitetu Nauk Fizjologicznych PAN, a od r. 1997 kierował pracami tego Komitetu. Ponadto był członkiem kilku Komitetów i Komisji PAN. Był też członkiem Rady Naukowej Instytutu Farmakologii PAN w Warszawie oraz Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie, której przez okres jednej kadencji przewodniczył. Dwukrotnie był wybierany na członka Centralnej Komisji ds. Tytułu i Stopni Naukowych. Przez wiele lat był członkiem Komisji Leków oraz Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej. Był członkiem założycielem istniejącego od r. 1965 Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego, w którym pełnił obowiązki przewodniczącego Oddziału Śląskiego i Oddziału Lubelskiego oraz przewodniczącego (1973-1975) i wiceprzewodniczącego (od 1975) Zarządu Głównego, był także członkiem Komisji Historycznej tego Towarzystwa. Poza tym był członkiem: Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, gdzie m.in. pełnił funkcję sekretarza generalnego; Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego; Polskiego Towarzystwa Biochemicznego; Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego; Polskiego Towarzystwa Lekarskiego; Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Wspierania Współpracy Lekarzy; i innych. Szczególnie prestiżowe było członkostwo Profesora w krajowych i międzynarodowych towarzystwach tej rangi, co: Polska Akademia Umiejętności, New York Academy of Sciences, International Society of Biochemical Pharmacology, Arbeitsgemeinschaft fűr Neuropharmakologie und Psychopharmakotherapie, European Behavioral Pharmacological Society, European College of Neuropsychopharmacology. Zorganizował także kilka sympozjów naukowych, a także odbyty w dniach 6-9 września 1986 r. w Lublinie Kongres Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego.
Biorąc pod uwagę wielkie zasługi prof. dr. hab. n. med. dr. h. c. mult. Zdzisława Kleinroka dla nauki i medycyny praktycznej, Jego bardzo szeroko zakrojoną działalność dydaktyczo-wychowawczą oraz należną Mu pozycję w polskiej i światowej medycynie, wielokrotnie Go wyróżniano i odznaczano: Odznaką "Zasłużony dla Województwa Katowickiego"; Złotą Odznaką "Za Zasługi dla Rozwoju Miasta Lublina" i "Za Zasługi dla Rozwoju Województwa Lubelskiego"; Odznaką "Tysiąclecie Państwa Polskiego" i "Zasłużony Nauczyciel PRL"; Medalem "40-lecie Polski Ludowej"; Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy II Klasy.
Wyrazem szczególnego uznania złożonego Profesorowi przez środowiska akademickie w kraju i poza jego granicami za wybitne osiągnięcia naukowo-badawcze, dydaktyczne i organizacyjno-społeczne było trzykrotne nadanie mu godności doktora honoris causa przez: Uniwersytet w Tartu (Dorpat), w Estonii (1991); Śląską Akademię Medyczną w Katowicach (1996) i Międzynarodowy Otwarty Uniwersytet Medycyny Komplementarnej w Monachium, w Niemczech (1999).
W r. 1998 w Tihany na Węgrzech otrzymał Order Kawalera Maltańskiego.
1 października 1999 r. przeszedł na zasłużoną emeryturę. Mimo sprzeciwów obecnego kierownika Zakładu zamienił swój dotychczasowy gabinet - szefa Zakładu - na maleńki pokoik, który służył mu nadal za miejsce pracy. I chociaż był bardzo przemęczony, to jak zwykle do Zakładu przychodził pierwszy. Coraz mniej czasu zostawało na życie prywatne, na rodzinne spotkania, spacery, a nade wszystko - na ulubionego brydża. Chociaż mniej więcej raz w miesiącu spotykała się ósemka zaprzyjaźnionych osób i wtedy, o przysłowiową złotówkę od punktu, by wystarczyło na powrót taksówką do domu, toczyła się, pochłaniająca Profesora od lat, rozgrywka. Zupełnie inna niż ta z czasów studiów, kiedy grający w brydża młodzi ludzie musieli się ukrywać, bo ta gra podobnie jak tenis czy coca-cola, jako wytwór "zgniłego Zachodu", była w latach 50. zakazana. Profesor wspominał z uśmiechem, że wówczas w czasie gry [...] trzeba było dodatkowo nadsłuchiwać, czy nie stoi pod drzwiami jakiś szpicel, których wszędzie było pełno, bo można sobie było z tego tytułu napytać niesamowitej biedy. Dziwne, że na przykład gry w durnia nikt nie ścigał [...]. Każdą, nawet najmniejszą wolną chwilę poświęcał Profesor innej pasji - historii. I na tym polu wykazywał się ogromną wprost znajomością najróżniejszych zjawisk, faktów, dat, nazwisk i całych procesów historycznych. W tej dziedzinie miał również znaczące osiągnięcie - jest bowiem autorem opracowanych rozdziałów, dotyczących historii farmakologii lubelskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w liczącej ponad 1000 stron monografii poświęconej dziejom farmakologii na Ziemiach Polskich. Profesor zawsze wspierał tych, którzy podejmowali trud utrwalenia wszystkiego, co dotyczyło historii Uczelni i Postaci z nią związanych, historii zawodu lekarskiego i farmaceutycznego, historii szpitalnictwa i aptek miasta i regionu. Miał Profesor jeszcze jedną, jedyną w swoim rodzaju pasję - od lat gromadził wszelkie fotografie osób zmarłych i żyjących, tych wybitnych i mniej znanych, których połączyła farmakologia.
19 listopada 1999 r. Profesor bardzo uroczyście obchodził Jubileusz 50-lecia naukowej działalności. I chociaż był absolwentem Śląskiej Akademii Medycznej, to przeważającą część zawodowego i naukowego życia spędził w Lublinie. Tutaj, głównie za sprawą swej serdeczności, niespotykanej życzliwości, wielkiej przychylności dla ludzi, a także ... niebywałego wprost dowcipu, nie urągającego innym, miał grono swoich wiernych przyjaciół i to nie tylko wśród wychowanków.
Odszedł wybitny uczony - obdarzony wielką pasją twórczą, niezwykłą inteligencją, pracowitością, fenomenalną pamięcią, a przy tym ogromnym spokojem i opanowaniem - człowiek szlachetny i wielkiej dobroci, wspaniały nauczyciel i wychowawca całej plejady naukowców i rzesz studentów medycyny i farmacji. Odszedł ten, który swoją wielkością, estymą i erudycją odcisnął nienaruszalny ślad na swej Almae Matris, sławiąc jej imię w świecie. Pozostanie pamięć nas wszystkich, którzy znaliśmy Profesora, cenili, i szanowali, a niektórzy spośród Jego uczniów wręcz kochali. Pozostaną jeszcze dłużej, na zawsze w literaturze światowej wyniki bardzo owocnej pracy Profesora.
Pogrzeb odbył się dokładnie w 75. rocznicę Jego urodzin, 4 października 2002 r. Uroczystościom żałobnym w kościele pw. Świętej Rodziny przy ul. Jana Pawła II oraz na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie przewodniczył ks. bp Mieczysław Cisło. W koncelebrze wziął udział i niezwykle wzruszająco pożegnał Zmarłego ks. bp Stanisław Wielgus z Diecezji Płockiej, były rektor KUL. Słowa pożegnania wypowiedzieli także ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek, rektor KUL i prof. dr hab. Maciej Latalski, rektor AM w Lublinie. Następnie orszak żałobny przemieścił się z kościoła na cmentarz, gdzie rodzina, przedstawiciele władz Uczelni oraz licznie zgromadzeni uczniowie, przyjaciele, koledzy, oraz studenci i tłumy mieszkańców odprowadzili trumnę do grobu.
Andrzej Wróbel
Dr Andrzej Wróbel jest kierownikiem Zakładu Historii Nauk Medycznych Akademii Medycznej w Lublinie.
powrót do wydawnictwa 
|
