TEKA
Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych VI/2011.
Commission of Political Science and International Affairs

Spis treści - plik PDF

Strona redakcyjna - editorial page - plik PDF

A NECESSARY "RETREAT FROM GLOBALISM"? THE FOREIGN POLICY OF THE OBAMA ADMINISTRATION -pełny artykuł (full article) - plik PDF

David Jervis

Summary.The Obama administration came to office at a time when the United States needed to reduce foreign affairs spending, because of the fiscal crisis, reduce its overseas commitments, because of public unease after wars in Iraq and Afghanistan, and improve America's global reputation following the Bush administration. This study identifies and evaluates its efforts to do so and calls upon it to do more.>
Key words: US foreign policy, globalism, fiscal crisis, Barack Obama, defense spending, overseas commitments


CHINA'S IMPACT ON HUMAN RIGHTS IN AFRICA- pełny artykuł (full article) - plik PDF


Carolyn M. Shaw

Summary: This article explores the impact of Chinese aid and trade on human rights conditions in Africa, linking the theoretical literature regarding potential economic impacts on human rights to the actual conditions. The profit-driven motives of MNCs have the potential to lead to exploitation, degradation, elite corruption and popular repression; Whereas potential positive impacts could stem from advances in economic development that would eventually lead to demands for more rights. China's current engagement in Africa does not have a positive impact on rights, but it seems unlikely that the Chinese government will be able to justify its current strategies over the long run. Even by China's own human rights standards that emphasize economic development overcivil and political rights, China is failing to promote human rights in Africa. As local populations and democratic African elites focus on these shortcomings, tensions are likely to increase, leaving some room for more positive outcomes in the future.
Key words: China, human rights, Africa, trade, aid


MECHANIZM WERYFIKACJI MIĘDZYNARODOWEGO REŻIMU ZMIAN KLIMATU- pełny artykuł (full article) - plik PDF

VERIFICATION MECHANISM OF INTERNATIONAL REGIME OF CLIMATE CHANGE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Marek Pietraś

Streszczenie. Reżimy międzynarodowe są rodzajem instytucji służących kształtowaniu kooperacyjnych zachowań państw, zwłaszcza w odniesieniu do wspólnych, transgranicznych problemów. Jednym z istotniejszych elementów analizy ich funkcjonowania staje się problem efektywności. W artykule jest on analizowany w ujęciu teoretycznym oraz empirycznym na przykładzie mechanizmu weryfikacji funkcjonującego w ramach międzynarodowego reżimu zmian klimatu. Zmiany klimatu należą do jednych z najbardziej złożonych problemów międzynarodowych, wymagających skoordynowanych, kolektywnych działań. Przedmiotem analizy w artykule uczyniono proces negocjowania mechanizmu weryfikacji międzynarodowego reżimu zmian klimatu, właściwe mu rozwiązania instytucjonalne oraz proces jego funkcjonowania w praktyce.
Słowa kluczowe: reżimy międzynarodowe, zmiany klimatu, mechanizm weryfikacji

Summary:International regimes are a kind of international institutions aimed at creation of cooperative behavior of states facing common, transborder problems. One of the most important issues in the process of analysis of international regimes is the problem of their effectiveness. In the paper the problem is analyzed from both theoretical and empirical perspectives. The later one is analyzed on the example of international regime of climate change and its mechanism of verification of state's compliance with their obligations. Climate change is one of most complex international problems requiring effective, cooperative action. In the paper the subject of analysis is theoretical discussion on international regimes effectiveness, the process of negotiations of verification mechanism of international regime of climate change, its institutional solutions and the process of practical functioning.
Key words: international regimes, climate change, compliance mechanism


EUROREGIONY WYSPIARSKIE - STUDIUM PRZYPADKU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

INSULAR EUROREGIONS - CASE STUDY - pełny artykuł (full article) - plik PDF


Hanna Dumała

Streszczenie. Współpraca transgraniczna jest zjawiskiem powszechnym na lądowych granicach państw europejskich, ale w ostatnich latach obserwujemy również współpracę "przez morze". Szczególnym jej przypadkiem jest współpraca wyspiarskich subpaństwowych jednostek terytorialnych, czego przykładem są Baltic Islands Network (B7) i Eurimed. Tym, co zbliża wyspiarskie regiony jest jednak nie tyle bliskość fizyczna, co przede wszystkim podobieństwo cech geograficznych, przyrodniczych, gospodarczych i wynikająca stąd wspólnota problemów i interesów.

Słowa kluczowe:współpraca transgraniczna, Morze Bałtyckie, Morze Œródziemne, B7, Eurimed

Summary. Cross-border cooperation is widespread on the land borders of European countries, but recently we have seen the co-operation "by the sea" also. A special case is the cooperation of insular substate territorial units, as exemplified by Baltic Islands Network (B7) and Eurimed. What brings closer the insular regions, however, is not so much the physical proximity, but most of all similarities of geography, nature and economic features and, the resulting this, community of problems and interests.

Key words: cross-border cooperation, Baltic Sea, Mediterranean, B7, Eurimed



GRANICE STRATEGII PAŃSTWA: EFEKT TSUNAMI -pełny artykuł (full article) - plik PDF

LIMITS OF STATE'S STRATEGY - TSUNAMI EFECT - pełny artykuł (full article) - plik PDF


Wojciech Lamentowicz

Streszczenie. Strategiczne myślenie przywódców politycznych w warunkach przyspieszenia globalnych zmian życia społecznego, często spontanicznych, jest współcześnie bardziej potrzebne niż w przeszłości. Im bardziej go jednak potrzebujemy, tym bardzie wydaje się ono nieosiągalne dla instytucji zaanga-żowanych w proces rządzenia. W artykule przedmiotem analizy jest efekt tsunami w myśleniu strategicznym i warunkujące go czynniki obiektywne oraz subiektywne. Efekt tsunami jest definiowany jako sytuacja, w której żaden z wariantów strategii nie jest możliwy do zastosowania i ośrodek decyzyjny musi "się poddać" po podjętych, najczęściej błęd-nych, próbach rozwiązania istniejących problemów społecznych. W takiej sytuacji dobrze jest wiedzieć, co uniemożliwia skuteczne, strategiczne myślenie. Autor artykułu przyjmuje, że istnieją trzy sposoby reakcji państw na spontaniczne zmiany śro-dowiska: adaptacja, regulacja i innowacja. Współcześnie państwa konstruują i realizują swoje strategie w trzech jakościowo różnych środowiskach: przednowoczesnym, nowoczesnym i pono-woczesnym. W każdym z nich określone czynniki mogą powodować efekt tsunami. Autor analizuje jak efekt motyla, efekt góry, efekt złożoności, efekt sieci, efekt sytuacji nadzwyczajnej i efekt kaskady mogą przyczynić się do wzrostu poziomu chaosu i nieprzewidywalności oraz asymetrycznych relacji w globalnym systemie. Procesy te prowadzą do sytuacji nazywanej efektem tsunami, w której znane sposoby strategicznego myślenia zawodzą. W artykule rozróżnia się kulturowe, instrumentalne i ekonomiczne kryteria racjonalności. Większość autorów identyfikuje efekt tsunami z czterema rodzajami ograniczeń racjonalności ludzi w myśleniu strategicznym: instytucjonalnymi, dotyczącymi afiliacji, emocjonalnymi i intelektualnymi. Autor podejmuje także problem kształtowania zdolności strategicznego myślenia na wczesnych etapach edukacji młodzieży. Odwołuje tu się do inspiracji tworzonej przez chińską filozofię wu wei. Zgodnie z nią każda jednostka ludzka może zbudować indywidualną mądrość strategicznego myślenia.
Słowa kluczowe: spontaniczne zmiany, strategia, rodzaje racjonalności, ograniczenia racjonalności, strategia wu wei, nowoczesność, ponowoczesność

Summary. Strategic thinking and imagination of top leaders is more necessary in the world of increasing speed of spontaneous changes in the global system, than it used to be in the past. The more we need it the more it seems impossible and beyond the reach of our institutions of governance. The present study identifies the tsunami effect in the realm of grand strategies and discusses both objective and subjective factors conducive to this effect. The tsunami effect is defined as a situation, in which no variety of strategy works and the deci-sion making authority must give up after many trial and error approaches to the set of problems that were supposed to be solved. If no means and ways work well, it is probably the tsunami effect that we have reached. It is good to know what can make us helpless and hopeless in strategic thinking. Author assumes that there are only three modes of reaction of the State to the spontaneity of its environments: adaptation, regulation and innovation. States under present conditions invent and implement their strategies in three different worlds: pre-modern, modern and postmodern. In all of them however some facts produce the tsunami effect. The author presents how butterfly effect, mountain effect, complexity effect, network effect and emergency effect and cascade effect may increase the level of chaos and unpredictability and asymmetric relations in the global system. This process generates such a situation that can be called tsunami effect, when all means and ways prove to be inefficient and lead to a strategic failure. Author distinguished between cultural, instrumental and economic varieties of rationality. More actors related roots of the tsunami effect are identified in four types of limits to human rationality in strategy making: institutional, affiliation-related, emotional and intellectual. Author recommends how to build strategic capabilities in early stages of education of our children and adults as well. The pattern of modest and soft touch strategic interventions based on wu wei principle developed by Tao philosophy of ancient China is proposed as a useful inspiration for contemporary strategy makers. Author shows how one can build her/his strategic wisdom and creativity by turning information into understanding and systematic knowledge and intuition based on comprehensive knowledge.
Key words: spontaneous changes, grand strategy, types of rationality, limits to rationality and efficiency, wu wei strategy, modernity, post-modernity


POLITYKA ENERGETYCZNA TURCJI W REGIONIE KASPIJSKIM -pełny artykuł (full article) - plik PDF

TURKEY'S ENERGY POLICY IN CASPIAN REGION- pełny artykuł (full article) - plik PDF


Justyna Misiągiewicz

Streszczenie. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego we współczesnych stosunkach międzynarodowych staje się kluczową w obliczu kurczenia się zasobów surowców energetycznych, zwiększania zapotrzebowania na te surowce w skali globalnej oraz w konsekwencji wzrostu cen nośników energii. W takiej sytuacji konieczny jest dialog między producentami surowców energetycznych, konsumentami oraz państwami, których usytuowanie geograficzne pozwala na odgrywanie roli tranzytowej. Potencjał surowcowy regionu kaspijskiego jest jednocześnie szansą i wyzwaniem dla dywersyfikacji światowych dostaw energii, jak również coraz bardziej liczącym się elementem globalnego bezpieczeństwa energetycznego. Kwestia wydobycia oraz przesyłu ropy i gazu w regionie kaspijskim stanowi obecnie pole rywalizacji między państwami i przedsiębiorstwami międzynarodowymi. W obliczu wzrostu zapotrzebowania na nośniki energii w Unii Europejskiej oraz w związku z koniecznością dywersyfikacji dostaw, zwiększa się rola Turcji jako państwa tranzytowego. Terytorium tego państwa stanowi naturalne połączenie między Unią Europejską i regionem kaspijskim. Tym samym Turcja dąży do wykorzystania swojej pozycji nie tylko w wymiarze gospodarczym, ale również politycznym, w procesie integracji z UE.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo energetyczne, region kaspijski, polityka energetyczna Turcji

Summary. Energy security is an important issue in economic relations between individual states. With energy prices rising, major consuming states are struggling to come up with effective long-term energy policies. In the second half of the 1990s, the global public grew aware of the energy potential of the Caspian region, which contains some of the largest undeveloped oil and gas reserves in the world. The growing energy needs have given Turkey, United States, China or European Union a strong interest in developing ties with energy - producing states in the Caspian Region to build necessary pipeline infrastructure. Because of the geopolitical position between EU and the Caspian region, Turkey is becoming significant in the international relations politically and economically. It can play a role of the energy hub in the Eurasia as a natural bridge between producers and consumers of the energy resources. Such position is very important especially during the process of integration Turkey with the EU.
Key words: energy security, Caspian region, Turkey's energy policy


PRZEMIANY POLITYCZNE WE WSPÓŁCZESNEJ GRUZJI A AKTYWNOŒĆ SPOŁECZNA JEJ MIESZKAŃCÓW- pełny artykuł (full article) - plik PDF

POLITICAL CHANGE IN CONTEMPORARY GEORGIA AND ACTIVITIES OF ITS SOCIETY- pełny artykuł (full article) - plik PDF


Andrzej Furier

Streszczenie: W artykule podjęto próbę przeanalizowania przemian politycznych w Gruzji i na Kaukazie Południowy w ostatnich dwóch dekadach. Opierając się na prowadzonych wcześniej badaniach, autor skupił uwagę na prezentacji nowych elementów tych relacji, z działaniami organizacji pozarządowych na czele. Przedstawienie ich dokonań na przykładzie Gruzji wynika z dwóch przesłanek - przekonania o wiodącej roli tego państwa w promowaniu przemian demokratycznych na Kaukazie oraz docenienia oddziaływania tych organizacji na cały region (ponadnarodowy charakter NGO). Omawiane przemiany dokonują się w warunkach aktywnego oddziaływania politycznego zarówno sąsiadów, ale także innych państw i organizacji międzynarodowych. Obszerne odwołania do tego elementu stanowią ważną cześć artykułu. Skupienie się na działaniach Rosji, USA i Unii Europejskiej jest zrozumiałe ze względu na to, że mają one decydujący wpływ na rozwój sytuacji. W artykule podkreślono znaczenie kontaktów rosyjsko-gruzińskich, które obfitowały od końca XVIII w. zarówno w akty przemocy, jak też współpracy. Bilans tej współpracy jest dzisiaj różnie oceniany, ale bezsporne jest, że Rosja była przez ostatnie dwa stulecia pomostem łączącym Gruzję i Kaukaz z Europą. Obecnie Kaukazczycy próbują zrezygnować z tego pośrednictwa, preferując bezpośrednie kontakty. Stwarza to niezwykle dogodne warunki dla aktywności poszczególnych państw europejskich (w tym Polski), jak też całej Unii Europejskiej. Dobrym przykładem tej aktywności jest opisana w artykule realizacja programów pomocowych oraz wspieranie organizacji pozarządowych.

Słowa kluczowe: Kaukaz, Gruzja, NGO Caucasus, Georgia, NGO

Summary. In the article has been undertaken an attempt to analyze the process of political change in Georgia and in South Caucasus during last two decades. The author following recent research reflected in the literature particularly focused on activities of non-governmental organizations. Analysis of their achievements is based on two prerequisites. The first, is the leading role of Georgia in promotion of democratic values in Caucasus region. The second, is appreciation of the impact of georgian non-governmental organizations on the Caucasus region as a whole. Analysed in the article political change undergoes under conditions of influence of both neighbours and international organizations. Particular focus in the article was set on activities of Russia, USA and European Union. Special attention was given to the analysis of relations between Georgia and Russia including historical perspective. It has been emphasized that Russian was a bridge between Georgia and Europe during two centuries. Currently Caucasus nations undertake attempts to establish direct relations with European nations. For European states and European Union it creates a good conditions for political activities. An described in the article example of such activities are programs aimed also at support of non-governmental organizations.

Key words: Caucasus, Georgia, NGOs



REPUBLIKAŃSKA I REGIONALNA WZAJEMNOŒĆ FUNKCJI PAŃSTWA WE WŁOSZECH - pełny artykuł (full article) - plik PDF

REPUBLICAN AND REGIONAL MUTUALITY OD STATE'S FUNCTIONS IN ITALY -pełny artykuł (full article) - plik PDF


Witold Misiuda-Rewera

Streszczenie. Republikę Włoską wyróżnia równoprawna koegzystencja regionów i państwa (leale cooperazione). Autonomia regionalna i federalizm fiskalny stały się antidotum na separatyzm terytorialny i impotencję państwa centralistycznego wobec twórczych możliwości społeczności lokalnych, funkcjonujących na zasadzie pomocniczości. To rozwiązanie jest połączeniem tego, że jednostka jest niezastąpiona, i że jednocześnie naprawdę liczy się wspólnota. Podmiotowość człowieka i społeczności w ujęciu republikańskim, gdzie tożsamość wolności jednostki z wolnością wspólnoty politycznej traktowana w kategoriach pozytywnych, niweluje dualizm rozwojowy. We włoskich warunkach potrzeba odnowy racji poszczególnych osób jest realizowana w ten sposób, aby nie była to wolność od państwa, lecz wolność w państwie.
Słowa kluczowe: republika, autonomia regionalna, federalizm, jednostka i wspólnota, państwo pomocnicze

Summary. The distinguished feature of Italian Republic is coexistence of regions and the state. Regions autonomy and fiscal federalism became an panacea on separatist tendencies of regions and helplessness of the state facing creative potential of local societies functioning according to the principle of subsidiaryty. This solution combines the balance between individual human being and the community. Republican approach to subjectivity of both individual human being and society eliminates dualism of development processes. In Italian realities the need to protect rights of individual human beings is done in the formula of freedom in the state but not from the state.
Key words: republic, regional autonomy, federalism, individual human being and community, subsidiary state