|
|
|
| |
|
TEKA
Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego VII/2010.
Commission of Protection and Formation of the Natural Environment
Spis treści - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Agnieszka Błońska
Department of Geobotany and Nature Protection, University of Silesia
Jagiellońska str. 28, 40-032 Katowice, agnieszka.blonska@us.edu.pl
Changes in the structure and species composition of vascular plants of Rhynchosporetum albae phytocoenoses on the site of ecological interest"Bogs in Antoniów" (Silesian Upland) after 30 years - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents changes which took place after a period of 30 years in the vascular flora and in the structure of phytocoenoses of Rhynchosporetum albae in the area of a mire located in Dąbrowa Górnicza (Silesian Upland, south Poland) due to human impact. Floristic comparison and analysis of phytosociological records showed small changes in the flora and in the structure of the plant community due to processes of succession towards alder carr Fraxino-Alnetum. It is manifested by an increase of cover and constancy of seedlings and saplings of trees, increase of competitive species share (strategy C), participation of species of higher trophy requirements and preferring soils with higher pH.
Key words: mire, Rhynchosporetum albae, plant functional groups, vegetation changes.
Zmiany w strukturze i składzie flory naczyniowej fitocenoz Rhynchosporetum albae na terenie użytku ekologicznego Bagna w Antoniowie" (Wyżyna Śląska) po 30 latach - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Praca przedstawia zmiany, jakie zaszły po 30 latach w składzie florystycznym roślin naczyniowych oraz w strukturze fitocenoz Rhynchosporetum albae rozwijających się na torfowisku zlokalizowanym w Dąbrowie Górniczej (Wyżyna Śląska, Polska południowa), na terenie podlegającym antropopresji. Analiza porównawcza flory i zdjęć fitosocjologicznych wskazuje na niewielkie zmiany w składzie flory naczyniowej i strukturze zbiorowiska, świadczące o zachodzą-cej sukcesji w kierunku łęgu jesionowo-olszowego Fraxino-Alnetum Przejawia się to wzrostem pokrycia oraz stałości siewek i podrostu drzew, wzrostem udziału gatunków konkurencyjnych (strategia C), gatunków o wyższych wymaganiach troficznych i preferujących podłoże o wyższym pH.
Słowa kluczowe: torfowisko, Rhynchosporetum albae, grupy funkcjonalne roślin, zmiany roślinności.
Tadeusz J. Chmielewski, Barbara Sowińska
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, tadeusz.chmielewski@up.lublin.pl, barbara.sowinska@wp.pl
Method of elaboration of landscape quality objectives - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The most important ratified EU document concerning landscape conservation and management is the European Landscape Convention. One of the primary objectives of the Con-vention is the conservation or creation of socially desirable landscape quality features, i.e. attain-ment of specific landscape quality objectives (LQO). Work on landscape quality objectives has begun at many European research centres, yet though it is in a phase of fairly intensive develop-ment, so far there has been a lack of a specific methodology required for their definition. This paper presents a method for the elaboration of landscape quality objectives developed in Poland, as well as the effects of its pilot application with relation to the projected "Roztocze-Solska Forest" Biosphere Reserve. Landscape quality objectives should include three components: 1) worthy of preservation characteristic landscape features (canon); 2) other expected features concerning landscape quality (objectives to be attained); 3) methods for the attainment and conservation of the desired status of landscape (guidelines and instruments). The detailed procedure for the identification of LQO comprises 10 stages (including studies of the expectations of local commu-nities), and the results of the work are compiled in the form of so-called "Landscape Cards". The method may have a great significance for the practice of landscape conservation and management in Poland and in Europe. The pilot elaboration of LQO for the area of the projected "Roztocze-Solska Forest" Biosphere Reserve revealed, among other things, what landscape features are par-ticularly important for the conservation and shaping of the unique character of that region.
Key words: The European Landscape Convention, landscape quality objectives
Metoda identyfikacji standardów jakości krajobrazu
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Najważniejszym dotychczas ratyfikowanym dokumentem Unii Europejskiej doty-czącym ochrony i kształtowania krajobrazu jest Europejska konwencja krajobrazowa. Jednym z wiodących celów tej konwencji jest zachowanie lub ukształtowanie społecznie pożądanych cech jakościowych krajobrazu, czyli osiągnięcie określonych standardów jakości krajobrazu (sjk). Prace nad tymi standardami rozpoczęto w wielu europejskich ośrodkach naukowych. Są one w fazie dość intensywnego rozwoju, jednak dotychczas nie ma jednoznacznej metodologii ich określenia. Artykuł prezentuje opracowaną w Polsce metodę ustalania standardów jakości krajo-brazu oraz efekty pilotażowego zastosowania tej metody na obszarze projektowanego rezerwatu biosfery "Roztocze-Puszcza Solska". Standardy jakości krajobrazu powinny mieć 3 składowe: 1) godne zachowania, charakterystyczne cechy krajobrazu (kanon), 2) inne oczekiwane cechy dotyczące jakości krajobrazu (cele do osiągnięcia), 3) sposoby osiągania i metody ochrony pożądane-go stanu krajobrazu (wytyczne i instrumenty). Szczegółowy tok postępowania nad identyfikacją sjk obejmuje 10 etapów (w tym badania oczekiwań społeczności lokalnych), a wyniki prac zapi-sywane są w postaci tzw. "kart krajobrazowych". Opracowana metoda może mieć wielkie znacze-nie dla praktyki ochrony i kształtowania krajobrazu w Polsce i Europie. Pilotażowe opracowanie sjk dla obszaru projektowanego rezerwatu biosfery "Roztocze-Puszcza Solska" wykazało m. in., jakie cechy krajobrazu mają szczególne znaczenie dla trwałego zachowania niepowtarzalnego charakteru tego regionu.
Słowa kluczowe: Europejska konwencja krajobrazowa, standardy jakości krajobrazu
Tadeusz J. Chmielewski, Emilia Śliwczyńska
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, tadeusz.chmielewski@up.lublin.pl
"What landscape would you like to live in?" Expectations of young landscape designers
in Poland - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The adoption of the European Landscape Convention inspired researchers to undertake studies on the estimation of landscape character, social perception of changes taking place in landscape, and on the future of landscape physiognomy and social aspirations in this respect.
During the coming decades a special role in the shaping of landscape will be played by peo-ple who are now students of architecture, landscape architecture and landscape ecology. Therefore, knowledge on the outlooks and expectations of that group concerning landscape quality is of par-ticular importance for the implementation of the objectives of the Convention. The objective of this paper was presentation of the results of the first study of this type conducted in Poland based on a new and original method.
Participants of the project were 120 students of architecture, landscape architecture and landscape ecology from 4 Polish state universities located in large cities in various regions of Poland. The students, after listening to a brief introductory presentation, wrote short (1-2 page) individual and personal essays on "What landscape would you like to live in?".
The study permitted to acquire knowledge on the expectations of the young generation of architects and landscape architects concerning their preferred quality of various types of spatial systems. It also put in focus the role of the university curricula in the creation of attitudes towards the environment. The results obtained will be used in further studies on the standards of landscape quality in various regions and will contribute to the process of shaping the social attitudes towards the quality of the surrounding space.
Key words: European Landscape Convention, landscape quality objectives, social aspirations, landscape essay method
"W jakim krajobrazie chciałbyś żyć?" Oczekiwania młodych projektantów przestrzeni w Polsce
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Przyjęcie Europejskiej konwencji krajobrazowej zainspirowało pracowników nauki do podjęcia badań nad oceną charakteru krajobrazu, społeczną oceną zmian zachodzących w krajobrazie oraz nad przyszłością fizjonomii krajobrazu i preferencjami społecznymi w tym zakresie.
Szczególną rolę w procesie kształtowania krajobrazu w ciągu kilku najbliższych dziesięcioleci odgrywać będą ludzie, którzy obecnie są studentami architektury, architektury krajobrazu oraz ekologii krajobrazu. Dlatego poznanie poglądów i oczekiwań tej grupy społecznej, dotyczących jakości krajo-brazu, jest szczególnie ważne dla realizacji celów Konwencji. Celem tego artykułu jest przedsta-wienie wyników pierwszych takich badań zrealizowanych w Polsce nową, oryginalną metodą.
W projekcie wzięło udział 120 studentów architektury, architektury krajobrazu oraz ekologii krajobrazu 4 polskich uczelni państwowych, zlokalizowanych w dużych miastach różnych regio-nów Polski. Studenci, po wysłuchaniu krótkiego merytorycznego wprowadzenia, napisali krótkie (1-2 strony) osobiste eseje pt. "W jakim krajobrazie chciałbym żyć?".
Przeprowadzone badania pozwoliły poznać oczekiwania młodego pokolenia architektów i architektów krajobrazu dotyczące jakości różnego typu systemów przestrzennych. Zwróciły także uwagę na rolę programów kształcenia studentów w kształtowaniu ich postaw wobec środowiska. Zebrane wyniki posłużą do dalszych prac nad standardami jakości krajobrazu różnych regionów oraz wspomogą proces kształtowania postaw społecznych wobec jakości otaczającej nas przestrzeni.
Słowa kluczowe: Europejska konwencja krajobrazowa, standardy jakości krajobrazu, oczekiwania społeczne, metoda esejów krajobrazowych
Michał Czajka*, Stanisław Podsiadłowski**, Ryszard Walkowiak*,
Tomasz Wojciechowski**
* Department of Mathematical and Statistical Methods, ** Institute of Agricultural Engineering
Poznań University of Life Sciences
Wojska Polskiego str. 28, 60-627 Poznań, stapod@up.poznan.pl
Integrated tillage as anti-erosion soil tillage: research prospects - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. On intensively cultivated sandy soils in Poland, wind erosion often occurs near the time of ploughing and of the sowing of both spring and autumn crops. The objective of this study was to design and test an integrated tillage system that could reduce the erosion hazard on the low-porosity, loamy sands that constitute a large proportion of cropland in Poland. An integrated sys-tem modifies the soil structure and produces a larger fraction of non-erodible aggregates with higher dry-aggregate stability at the soil surface than is the case in conventional tillage. To achieve this, an integrated tillage system was developed that performed ploughing, second tillage, and sowing in a single tractor pass. Next, the system was compared with other tillage systems to de-termine its relative effects on the tillage energy distribution, soil structure, and potential wind erosion.
Key words: integrated tillage system, second tillage
Perspektywy badań zintegrowanej uprawy gleby jako uprawy antyerozyjnej
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W Polsce erozja eoliczna występuje często w czasie orki i uprawy popłużnej, na intensywnie uprawianych glebach piaszczystych. Celem badań była konstrukcja i doskonalenie zestawu do zintegrowanej uprawy gleby, który pozwala zmniejszyć ryzyko erozji eolicznej na charakteryzujących się niską porowatością naturalną piaskach gliniastych, stanowiących znaczną część gleb uprawnych w Polsce. Zintegrowana uprawa gleby modyfikuje strukturę gleby, wytwa-rza na powierzchni gleby większą frakcję agregatów nieerodowalnych w porównaniu z tradycyjną uprawą gleby. Aby to osiągnąć, opracowano metodę zintegrowanej uprawy gleby, polegającą na wykonaniu orki, uprawy przedsiewnej i siewu podczas jednego przejazdu ciągnika. Następnie metodę tę porównano z innymi metodami uprawy gleby.
Słowa kluczowe: zintegrowana uprawa gleby, uprawa przedsiewna
Krzysztof Czernaś, Agnieszka Szczurowska, Barbara Banach
Department of General Ecology, University of Life Sciences
Akademicka str. 15, 20-950 Lublin
krzysztof.czernas@up.lublin.pl, agnieszka.szczurowska@up.lublin.pl, barbara.banach@up.lublin.pl
Structure of summer phytoplankton communities of lake Płotycze Urszulińskie
(Łęczna-Włodawa Lakeland) in the estimation of the state of its trophy
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The lake under study is situated in the buffer zone of the Polesie National Park. It is a degradation-prone, shallow eutrophic lake. The quality of the waters in the lake is determined by the character of its catchment basin, the area structure of which is dominated by meadows and forests. In the summer seasons of 2007 and 2008 analysis was made of the qualitative and quanti-tative structure of the phytoplankton communities, of the productivity on the basis of concentration of chlorophyll a, and determination of the basic physicochemical properties of the water was performed. During the period of the study a change occurred in the qualitative and quantitative structure of phytoplankton communities. In 2007 the highest share in the total number of taxa was that of taxa from the classes Chlorophyta and Cyanoprokaryota, while in 2008 the qualitative structure was dominated by the Cyanoprokaryota. At the same time there was a notable increase in the quantitative share of taxa from the classes Dinophyta (primarily Peridinium gatunense) and Cryptophyta, and from the class Chrysophyceae. The changes in the quantitative and qualitative structure of phytoplankton were accompanied by a decrease in the concentration of chlorophyll a. The high presence of Peridinium gatunense and increased level of mixotrophic algae from other systematic groups may be related with a notable share of macrophytes and a considerable level of dead organic matter. The structure of phytoplankton communities and the concentration of chloro-phyll a indicate good ecological status of the lake despite its susceptibility to degradation.
Key words: lakes, phytoplankton, lake trophy
Struktura zbiorowisk letniego fitoplanktonu jeziora Płotycze Urszulińskie (Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie) w ocenie stanu jego trofii
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badane jezioro położone jest w otulinie Poleskiego Parku Narodowego. Jest to eutroficzne, podatne na degradację płytkie jezioro. Decydujący wpływ na jakość wód jeziora ma charakter zlewni, gdzie łąki i lasy zajmują największą powierzchnię.
Latem 2007 i 2008 r. poddano analizie strukturę jakościową i ilościową zbiorowisk fito-planktonu, produktywność na podstawie koncentracji chlorofilu a oraz określono podstawowe parametry fizyczno-chemiczne wody. W okresie badań nastąpiła zmiana w strukturze jakościowej i ilościowej zbiorowisk fitoplanktonu. W 2007 r. największy udział w ogólnej liczbie taksonów miały taksony z gromady Chlorophyta oraz Cyanoprokaryota. W 2008 r. największy udział w strukturze jakościowej stwierdzono natomiast wśród Cyanoprokaryota. Jednocześnie znacznie wzrósł udział ilościowy taksonów z gromad Dinophyta (głównie Peridinium gatunense) i Cryptophyta oraz z klasy Chrysophyceae. Przy zmianie struktury ilościowej i jakościowej fito-planktonu stwierdzono spadek koncentracji chlorofilu a. Znaczny udział ilościowy Peridinium gatunense oraz większy udział glonów miksotroficznych z innych grup systematycznych może być związany z dużym udziałem makrofitów oraz znacznym udziałem martwej materii organicznej.
Struktura zbiorowisk fitoplanktonu oraz koncentracja chlorofilu a wskazują na dobry stan ekologiczny badanego jeziora, mimo znacznej jego podatności na degradację.
Słowa kluczowe: jeziora, fitoplankton, trofia jezior
Piotr Czyżowski, Mirosław Karpiński
Department of Pet Breeding and Wildlife Management, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, piotr.czyzowski@up.lublin.pl
Population of pheasants (Phasianus colchicus) in selected areas within Lublin city
boundaries
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The study deals with selected population parameters such as density, territory range, and sexual structure of pheasants (Phasianus colchicus) living in particular urbanised areas of the city of Lublin. The research was carried out on the basis of a survey conducted between March and May 2009. The sexual structure of pheasant population within the city of Lublin was 1 : 1.5 to the advantage of hens. The spring pheasant population density within the studied area was 6.3 birds/100 ha, which was higher than that for pheasants living in the neighbouring rural areas, suggesting that studied birds find better living conditions in green urbanised areas than in inten-sively performed agrocenoses.
Key words: pheasant, territory, population density
Populacja bażanta Phasianus colchicus na wybranym terenie Lublina
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono wybrane parametry populacji bażanta (zagęszczenie, wiel-kość terytoriów, struktura płciowa) zasiedlającej wybrane tereny miejskie Lublina. Praca została wykonana na podstawie obserwacji terenowych trwających od marca do maja 2009 r. Struktura płciowa populacji wyniosła 1 : 1,5 na korzyść kur. Wiosenne zagęszczenie bażantów na terenie badań wyniosło 6,3 osobnika/100 ha i było większe od zagęszczenia na przyległych do Lublina terenach rolniczych, co pozwala sądzić, że na terenach zieleni miejskiej bażanty znajdują lepsze warunki bytowania niż na intensywnie użytkowanych agrocenozach.
Słowa kluczowe: bażant, terytorium, zagęszczenie
Andrzej Demetraki-Paleolog
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, daga@pro.onet.pl
Planktonic rotifer communities of different types of peat-bog reservoirs
and wetlands of Poleski National Park (eastern Poland)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Small water bodies - peat-bog reservoirs and wetlands - constitute valuable and not well recognised water ecosystems of the Łęczna-Włodawa Lakeland. Studies of planktonic rotifers comprised seven peat-bog reservoirs (five carbonate, one humic and one eutrophic) and 3 wet-lands. The paper presents the physical and chemical parameters of water (temperature, pH, con-ductivity, dissolved oxygen, chlorophyll a, total phosphorous, phosphates, nitrates, ammonium nitrogen and total nitrogen) as well the structure of macrophytes in the studied reservoirs. The analysis of planktonic rotifers communities showed high species diversity, in particular in carbon-ate peat-bog reservoirs and wetlands. In the carbonate reservoirs rare species were identified. All types of peat-bog reservoirs were inhabited numerously by periphytic and benthic-periphytic rotifer species. Studied ecosystems showed significant faunistic differences. The highest similarity was found between wetlands and eutrophic peat-bog reservoir and carbonate reservoirs with humic reservoir. Studied ecosystems showed low food resources, mostly due to low number of indicatory species, low densities and biomass of rotifers, absence of Keratella cochlearis f. tecta in peat-bog reservoirs and high ratio of algaevorous to detritivorous species.
Key words: peat-bog reservoirs, wetlands, planktonic rotifers, Poleski National Park
Zgrupowania wrotków planktonowych w różnych rodzajach torfianek i w rozlewiskach Poleskiego Parku Nrodowego (wschodnia Polska) - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Jednym z ciekawszych i mniej poznanych ekosystemów wodnych Pojezierza Łę-czyńsko-Włodawskiego są drobne zbiorniki - torfianki oraz rozlewiska. W 7 takich torfiankach (5 węglanowych, humusowej i eutroficznej) i 3 rozlewiskach badano zgrupowania wrotków. W pracy przdstawiono również podstawowe parametry fizyczne i chemiczne (temperatura, pH, przewodnictwo elektrolityczne, O2, chlorofil a, P-PO4, TP, N-NO3, N-NH4, TN) oraz charaktery-stykę gatunkową makrofitów. Analiza wrotków planktonowych wykazała dużą różnorodność gatunkową szczególnie w torfiankach węglanowych i rozlewiskach. W torfiankach węglanowych stwierdzono obecność gatunków rzadkich dla Polski, a cechą wszystkich torfianek był duży udział wrotków peryfitonowych i bentosowo-peryfitonowych. Badane zbiorniki mocno różniły się fauni-stycznie między sobą. W zróżnicowaniu tym rozlewiska bardziej były podobne do torfianki eutro-ficznej, a torfianki węglanowe do torfianki humusowej. Mała liczba gatunków wskaźnikowych eutrofii, niewielkie liczebności i biomasy wrotków, niewystępowanie Keratella cochlearis f. tecta w torfiankach oraz przewaga gatunków roślinożernych nad detrytusożernymi wskazywały na małą zasobność pokarmową badanych wód.
Słowa kluczowe: torfianki, rozlewiska, wrotki planktonowe, Poleski Park Narodowy
Agnieszka Dobrowolska, Władysław Michałek
Department of Plant Physiology, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 15, 20-950 Lublin, wladyslaw.michalek@up.lublin.pl
Influence of SCD ProBio Oryginal TM preparation on the content and rate
of micronutrients uptake by lettuce
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The research was aimed at elucidating the influence of varied concentrations of SCD ProBio OryginalTM on the content and rate of macronutrients uptake by lettuce plants. Experiments were carried out in a phytotron at the Department of Plant Physiology, University of Life Sciences in Lublin. Ice lettuce cv. 'Beata' was the test plant species. The directions of the bio-preparation concentration effects on macronutrients accumulation in lettuce were analysed. Results achieved from the experiments revealed that the investigated preparation applied in 2.5% concentration positively affected the macronutrients content in aboveground parts and roots of 2 and 4-week-old seedlings of lettuce. It was found that content of the main macronutrients was at optimum level in aboveground parts and roots of 2-week-old plants. Under such conditions, macronutrients quanti-ties were reduced after 4 weeks of vegetation. A positive influence of 2.5% studied solution on nitrogen, phosphorus, and magnesium uptake by roots of 2-week-old lettuce seedlings was ob-served. The Rr indicator reached its maximum level. Only potassium and calcium uptake rate appeared to be lower than for control under those conditions. In the case of nitrogen, phosphorus and potassium, the value of Rr indicator for 4-week-old seedlings was higher than for the control plants. The lowest macronutrients contents were recorded for plants treated with 10% solution after 4 weeks of vegetation, when Rr indicator reached its lowest level in the case of three main macronutrients: nitrogen, phosphorus, and potassium.
Key words: effective microorganism (EM), lattuce, activity of microorganisms, content and rate of macronutrients uptake
Wpływ preparatu SCD ProBio Oryginal TM na zawartość i tempo pobierania makroskładników przez sałatę
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Podjęte badania miały na celu wyjaśnienie wpływu zróżnicowanych stężeń SCD ProBio OryginalTM na zawartość i tempo pobierania makroskładników przez sałatę. Cykl badań przeprowadzono w fitotronie Katedry Fizjologii Roślin UP w Lublinie. Rośliną eksperymentalną była sałata krucha odmiana 'Beata'. Przeanalizowano, w jaki sposób stężenie biopreparatu wpłynęło na akumulację makroskładników w sałacie. Na podstawie wyników uzyskanych z przeprowa-dzonych badań stwierdzono, że zastosowanie preparatu w stężeniu 2,5% wpłynęło korzystnie na zawartość makroskładników w częściach nadziemnych oraz w korzeniach sałaty u 2- i 4-tygodniowych roślin. Stwierdzono, że zawartość głównych makroskładników była na optymalnym poziomie u roślin 2-tygodniowych w częściach nadziemnych i w korzeniach. W tych warunkach zawartość makroelementów uległa obniżeniu po 4 tygodniach wegetacji. Stwierdzono korzystny wpływ roztworu 2,5% na pobieranie azotu, fosforu i magnezu przez korzenie sałaty roślin 2-tygodniowych. Wskaźnik (Rr) kształtował się na najwyższym poziomie. Jedynie tempo pobierania potasu i wap-nia było w tych warunkach niższe w porównaniu do kontroli. U roślin 4-tygodniowych wartość współczynnika Rr jedynie w przypadku azotu, fosforu i potasu kształtowała się na wyższym po-ziomie niż u roślin kontrolnych. Najmniejszą zawartość makroskładników zaobserwowano u roślin potraktowanych roztworem 10% po 4 tygodniach wegetacji. W tych warunkach współczynnik Rr kształtował się na najniższym poziomie, zwłaszcza w przypadku trzech głównych makroskładników, czyli azotu, fosforu i potasu.
Słowa kluczowe: efektywne mikroorganizmy, sałata, aktywność mikroorganizmów, zawartość i tempo pobierania makroskładników
Justyna Dresler
Institute of Soil Science and Environmental Management, University of Life Sciences in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, justyna.dresler@gmail.com
Meadow plant communities of low peatland in the Giełczew river valley
(near Stróża village)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The studies encompassed meadow communities of the low peatland in the Giełczew river valley, near the Stróża village. Phytosociological research was conducted in the years 2008-2009, using the phytosociological method of Braun-Blanquet. In total, 41 phytosociological releves were taken in the meadow communities. The following associations were classified among meadow communities occurring in the studied area: Filipendulo-Geranietum, Scirpetum sylvatici, Cirsietum rivularis, Holcetum lanati, Alopecuretum pratensis, Arrhenatheretum elatioris and the following plant communities also developed here, with prevailing species Deschampsia caespitosa, Poa pratensis and Festuca rubra as well as Anthriscus sylvestris. One type of habitat from Annex I of Habitats Directive 92/43/EWG were observed in the studied area - lowland hay meadows.
Key words: Giełczew river valley, Giełczew Heights, meadow communities, valley peatland
Zbiorowiska łąkowe torfowiska niskiego w dolinie Giełczwi (okolice Stróży)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badaniami objęto zbiorowiska łąkowe na torfowisku leżącym w dolinie rzeki Giełczwi w pobliżu miejscowości Stróża. Podstawowe badania geobotaniczne prowadzono w latach 2008-2009. Wykonano tu metodą Braun-Blanqueta 41 zdjęć fitosocjologicznych. Zbio-rowiska łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea występujące na badanym obiekcie zaliczono do zespołów: Filipendulo-Geranietum, Scirpetum sylvatici, Cirsietum rivularis, Deschampsietum caespitosae, Holcetum lanati, Alopecuretum pratensis, Arrhenatheretum elatioris oraz Poo-Festucetum rubrae. Na obszarze badanego obiektu odnotowano obecność siedliska z załącznika I Dyrektywy siedliskowej Natura 2000 - niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie.
Słowa kluczowe: dolina Giełczwi, Wyniosłość Giełczewska, zbiorowiska łąkowe, torfowisko dolinowe
Maria Flis-Bujak*, Tadeusz Węgorek**, Grażyna Żukowska*
* Institute of Soil Science and Environmental Management,
** Faculty of Melioration and Agricultural Construction, University of Life Sciences in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, grazyna.zukowska@up.lublin.pl, tadeusz.wegorek@up.lublin.pl
Fractional composition of humus compounds of soils on reclaimed external dumping
ground of a sulphur mine
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. After 41 years of forest reclamation the content and fractional composition of humus compounds of soils formed of loams (down to a depth of 25 cm) were studied on an external dumping ground of the sulphur mine at Piaseczno. Notable accumulation of Corg. was observed - from 7-10 g?kg-1 in the layer of 20-25 cm to 23-30 g?kg-1 in the layer of 0-5 cm. The accumulated material was mainly humus substances that do not undergo extraction (humins). The share in the fractional composition of humus was 70-80% Corg. Among the humus acids, fulvic acids domi-nated over humic acids and their prevalence increased with the depth into the profile.
Key words: forest reclamation, organic carbon, fractional composition of humus, humic acids, fulvic acids
Skład frakcyjny związków próchnicznych gleb na rekultywowanym zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Po 41 latach leśnej rekultywacji wykonano badania zawartości i składu frakcyjnego związków próchnicznych gleb powstających z glin (do głębokości 25 cm) na zwałowisku ze-wnętrznym kopani siarki w Piasecznie. Stwierdzono znaczną akumulację Corg. - od 7-10 g?kg-1 w warstwie 20-25 cm do 23-30 g?kg-1 w warstwie 0-5 cm. Zakumulowane są głównie substancje próchnicowe, nieulegające ekstrakcji (huminy). Udział ich w składzie frakcyjnym próchnicy sta-nowił 70-80% Corg. W obrębie kwasów humusowych dominowały kwasy fulwowe nad kwasami huminowymi i przewaga ich pogłębiała się wraz ze wzrostem głębokości profilu.
Słowa kluczowe: rekultywacja leśna, węgiel organiczny, skład frakcyjny próchnicy, kwasy humi-nowe, kwasy fulwowe
Renata Gnatowska
Institute of Thermal Machinery, Częstochowa University of Technology
Akademicka str. 21, 42-200 Częstochowa, gnatowska@imc.pcz.czest.pl
Development of local wind climate as an element of rural planning
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Planning in rural areas needs interdisciplinary approach, combining knowledge in several fields such as ecological construction, local energy supply systems, physics of buildings and infrastructure, development of wind climate. The article presents the issues of rural planning including the wind comfort criteria. The analysis was based on the results of experimental and numerical methods to assess wind conditions at pedestrian level.
Key words: local wind climate, rural planning, rural areas
Kształtowanie lokalnego klimatu wiatrowego jako element planowania obszarów wiejskich
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Zintegrowane podejście do planowania przestrzennego obszarów wiejskich polega m.in. na interdyscyplinarności wykorzystywanej wiedzy z szeregu dziedzin (budownictwo ekolo-giczne, lokalne systemy zaopatrzenia w energię, kształtowanie klimatu wiatrowego). W artykule zaprezentowano zagadnienia planowania przestrzennego obszarów wiejskich, w tym kryteria komfortu wiatrowego. Analiza została oparta na wynikach badań eksperymentalnych i na oblicze-niach warunków wiatrowych na poziomie pieszych.
Słowa kluczowe: lokalny klimat wiatrowy, planowanie przestrzenne, obszary wiejskie
Emilia Grzędzicka
Institute of Nature Conservation, Polish Academy of Sciences
Mickiewicza Av. 33, 31-120 Kraków, grzedzicka@iop.krakow.pl
Is the "Agri-environmental programme" a chance for nature conservation
of polish countryside?
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Implementation of the "Agri-environmental programme" is to contribute to sustainable development of rural areas and to maintain biodiversity in these areas. The main aim of the pro-gramme is to promote rural production based on methods meeting requirements of protection of the environment and nature. Farmers get financial compensation to care for land friendly for na-ture. Research from the year 2009 in some areas with different plant communities in the macrore-gion Niecka Nidziańska showed that the programme requirements do not reflect all plants' needs: for example the mowing dates are too early. The nature values of analysed meadows qualifying for the Programme variants are different.
Key words: "Agri-environmental programme", nature conservation, wet meadow, mesic meadow, tall sedge swamp, xerothermic grass
Czy "Program rolnośrodowiskowy" stanowi szansę dla ochrony przyrody polskiej wsi?
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. "Program rolnośrodowiskowy" służy wprowadzaniu zasady zrównoważonego rozwoju na terenach wiejskich oraz zachowaniu ich bioróżnorodności. Jego głównym celem jest promocja produkcji rolnej opartej na metodach przyjaznych dla środowiska i przyrody. Rolnicy otrzymują finansową rekompensatę za pielęgnację działek przyjazną naturze. Badania przeprowa-dzone w sezonie 2009 w województwie świętokrzyskim na obszarach z różnymi zbiorowiskami roślinnymi pokazały, że wymogi programu nie odzwierciedlają wszystkich potrzeb roślin, np. terminy koszenia często są zbyt wczesne. Wartość przyrodnicza łąk kwalifikujących się do warian-tów była różna.
Słowa kluczowe: "Program rolnośrodowiskowy", ochrona przyrody, wilgotna łąka, świeża łąka, szuwary wielkoturzycowe, murawa kserotermiczna
Bartosz Jawecki*, Agnieszka Sanetra*, Beata Malczewska**
Wrocław University of Environmental and Life Sciences
Institute of Landscape Architecture, ** Institute of Environmental Engineering
Pl. Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocław, bartosz.jawecki@up.wroc.pl
Water protection in the programming of environmental protection
in the commune of Nowogrodziec
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents the problem of water protection in planning documents and mu-nicipal policies and other development strategies of Nowogrodziec community. The paper also presents the authors' proposal to update those documents and undertake actions in the field of water protection. General characteristics of Nowogrodziec community, in terms of the water envi-ronment, are presented. The analysis of current documents showed that the protection of water in the Nowogrodziec community is mainly focused on aspects related to reorganisation of water and wastewater management. However, this approach solves the problem of surface and ground water pollution only partially. The protection of waters against agricultural sources of pollution is rela-tively poorly accented, as is the environmental education of the community residents. There is a crucial need for including data concerning water protection in documents related to spatial devel-opment. They will assists in water policy assessment and development to contribute ideas and to voice concerns about the best ways to manage our water resources.
Key words: water protection, water management, water policy, water management strategies, Nowogrodziec commune
Ochrona wód w programowaniu ochrony środowiska gminy Nowogrodziec
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy poddano analizie problematykę ochrony wód w dokumentach planistycz-nych, strategiach i programach gminy Nowogrodziec oraz zaproponowano aktualizację i propozy-cję kierunków działań w zakresie ochrony wód. Przedstawiono ogólną charakterystykę gminy Nowogrodziec, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska wodnego gminy. Wykonana analiza dokumentów wskazuje, że ochrona wód w gminie Nowogrodziec skupia się głównie na aspektach związanych z uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej. Takie podejście częściowo rozwią-zuje problem zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Pozostałe problemy ochrony wód, m.in. zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych pochodzące ze źró-deł rolniczych, są stosunkowo słabo akcentowane, podobnie jak edukacja ekologiczna mieszkań-ców gminy. Zwrócono również uwagę na potrzebę włączenia zapisów dotyczących ochrony wód (jako elementu ochrony środowiska) do dokumentów związanych z gospodarką przestrzenną w gminie.
Słowa kluczowe: zarządzanie i ochrona wód, polityka wodna, strategia zarządzania wodami, gmina Nowogrodziec
Krzysztof Jóźwiakowski*, Elżbieta Wielgosz**
*Water and Sewages Analytics Laboratory, Department of Melioration and Agricultural Construction
**Department of Agricultural Microbiology
University of Life Sciences in Lublin, Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin
*krzysztof.jozwiakowski@up.lublin.pl, **elzbieta-wielgosz@wp.pl
Numbers of selected physiological groups of bacteria in domestic sewage
after various stages of treatment in multi-stage constructed wetland
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents an analysis of the numbers of selected physiological groups of bacteria in domestic sewage after various stages of treatment in a multi-stage constructed wetland with vertical and horizontal flow (VF-HF), with reed and willow. The study was performed in 2009. The greatest numbers of ammonifying and denitrifying bacteria were recorded in the raw wastewater. At the successive stages of treatment a reduction in the numbers of those bacteria was found, which indicates correct operation of the constructed wetland under analysis. The highest numbers of phase I and II nitrifying bacteria, and an increase in the concentration of N-NO3- and N-NO2- were observed in sewage flowing out of bed I with reed, which indicates an effective process of nitrification in that bed. The lowest numbers of nitrifying bacteria were found in the raw sewage, which was probably due to low concentration of dissolved oxygen and a high level of N-NH4+ which could be toxic to their growth. The effective process of nitrification in bed I with reed and of denitrification in bed II with willow resulted in an almost 70% efficiency of total nitrogen re-moval in the constructed wetland system under study.
Key words: bacteria, nitrogen, ammonification, nitrification, denitrification, sewage, constructed wetland
Liczebności wybranych grup fizjologicznych bakterii w ściekach bytowych po różnych etapach oczyszczania w wielostopniowej oczyszczalni hydrofitowej
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono analizę liczebności wybranych grup fizjologicznych bakterii w ściekach po różnych etapach oczyszczania w wielostopniowej hydrofitowej oczyszczalni z pionowym i poziomym przepływem ścieków (VF-HF) z trzciną i wierzbą. Badania wykonywano w 2009 r. Największą liczebność bakterii amonifikacyjnych i denitryfikacyjnych zanotowano w ściekach surowych. Na poszczególnych etapach oczyszczania stwierdzono zmniejszanie się liczby tych bakterii, co wskazuje na prawidłową pracę analizowanej oczyszczalni. Największą liczebność bakterii nitryfikacyjnych I i II fazy oraz wzrost stężenia N-NO3- i N-NO2- zaobserwo-wano w ściekach odpływających z I złoża z trzciną, co świadczy o skutecznym przebiegu procesu nitryfikacji w tym złożu. Najmniejszą liczbę bakterii nitryfikacyjnych stwierdzono w ściekach surowych, co było prawdopodobnie spowodowane przez niewielkie stężenie tlenu rozpuszczonego oraz wysoką zawartość N-NH4+, który mógł być toksyczny dla ich rozwoju. Skuteczny przebieg procesów nitryfikacji w I złożu z trzciną i denitryfikacji w II złożu z wierzbą przyczynił się do prawie 70% efektywności usuwania azotu całkowitego w badanej oczyszczalni ścieków.
Słowa kluczowe: bakterie, azot, amonifikacja, nitryfikacja, denitryfkacja, ścieki, oczyszczalnia hydrofitowa
Aleksander Kiryluk
Faculty of Technology in Engineering and Environmental Protection,
Białystok University of Technology
Wiejska str. 45A, 15-351 Białystok, kiryluk@pb.edu.pl
Species diversity of the flora in melioration ditches in dry-ground forest and post-bog
meadow habitats
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. A study of the flora in melioration ditches was performed on two meadow sites - a post-bog meadow and a mineral meadow. The study, conducted in the period of 2007-2009, revealed various numbers of species in ditches situated in the two meadow sites. Greater species diversity was found in the ditches in the post-bog meadows, which was due to higher trophy of the soils and waters in that habitat. In the mineral dry-ground forest site a lower number of species appeared, which resulted from lower trophy of the habitat and from the cessation of mowing of vegetation from the scarps and the bottom of the ditches. The study showed that more species appeared on the bottoms of the ditches than on the scarps, which indicates an effect of the aquatic factors on the diversity of the flora.
Key words: melioration ditches, flora, biodiversity, maintenance of ditches, post-bog meadows
Różnorodność flory w rowach melioracyjnych w siedliskach łąk grądowych i pobagiennych
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Przeprowadzono badania flory w rowach melioracyjnych na dwóch obiektach łąkowych - pobagiennym i mineralnym. Badania wykonane w latach 2007-2009 wykazały różną liczebność gatunków w rowach usytuowanych na obu siedliskach łąkowych. Większą różnorod-ność gatunków stwierdzono w rowach na łąkach pobagiennych, co powodowane było większą troficznością gleb i wód w tym siedlisku. Na obiekcie mineralnym grądowym wystąpiła mniejsza liczba gatunków, co było powodowane mniejszą troficznością siedliska i zaniechaniem wykasza-nia roślinności ze skarp i z dna. Badania wykazały, że w dnie rowów było więcej gatunków, niż na skarpach, co wskazuje na wpływ czynnika wodnego na różnorodność flory.
Słowa kluczowe: rowy melioracyjne, flora, bioróżnorodność, konserwacja rowów, łąki pobagienne
Marcin Kolejko
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin
B. Dobrzańskiego str. 37, 20-627 Lublin, kolejko@op.pl
Analysis of the structure of ichthyofauna of two mesotrophic lakes
of Łęczna-Włodawa Lakeland
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Lakes Piaseczno and Białe Włodawskie, due to their high tourism and landscape values, represent the group of lakes of the Łęczna-Włodawa Lakeland which have been intensively used for recreational purpose for the last decades. For the last fifty years physical and chemical water parameters as well structure of biocenosis changed visibly, mostly as a result of changes in the land use structure in their catchment area, and of fishery. These changes are reflected in fish communities, which is documented in the present article.
Key words: ichthyofauna, lakes Piaseczno and Białe Włodawskie
Analiza struktury ichtiofauny dwóch mezotroficznych jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania struktury ichtiofauny przeprowadzono w jeziorach Białe Włodawskie i Piaseczno. Obydwa jeziora są dymiktyczne i należą do najgłębszych na Pojezierzu Łęczyńsko- Włodawskim. Te mezotroficzne jeziora jeszcze do połowy lat 60. XX wieku zaliczane były do sielawowego typu rybackiego i określane jako oligotroficzne. Struktura różnorodności gatunkowej obydwu jezior była bardzo zbliżona. W każdym z badanych jezior stwierdzono po 18 gatunków ryb. Należały one do 7 rodzin: Cyprinidae (10), Percidae (3) oraz Salmonidae, Ictaluridae, Angu-illidae, Cobitidae i Esocidae (po 1 gatunku). W faunie ryb zasiedlających jeziora były 2 gatunki objęte ochroną prawną (różanka, piskorz), a także 3 gatunki obce (karp, karaś srebrzysty, sumik karłowaty). W obydwu jeziorach liczba gatunków w poszczególnych strefach była identyczna. Najwięcej gatunków występowało w strefie litoralu, zaś najmniej w strefie pelagialu. Wskaźnik zróżnicowania gatunkowego (H') w obu jeziorach malał w transekcie od litoralu do otwartej wo-dy. Przy czym we wszystkich strefach biotycznych przyjmował wyższe wartości w jeziorze Bia-łym Włodawskim. W strukturze dominacji we wszystkich strefach biotycznych obydwu jezior dominującym gatunkiem była płoć, której udział w ogólnej liczebności stanowił odpowiednio od 25% w litoralu do 60% w pelagialu (Białe Włodawskie) i od 70% w litoralu do 65% w pelagialu (Piaseczno). W ogólnej masie ryb w strefie litoralu dominował szczupak, zaś w strefach sublitora-lu i pelagialu leszcz. We wszystkich badanych strefach jezior znaczny udział miała płoć.
Słowa kluczowe: ichtiofauna, jeziora mezotroficzne
Marcin Kolejko
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin
B. Dobrzańskiego str. 37, 20-627 Lublin, kolejko@op.pl
Structure of ichthyofauna of some small water reservoirs of Polesie Lubelskie
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Structure of fish communities of five small water reservoirs of Polesie Lubelskie was investigated during the years 2006-2010. Studied reservoirs were inhabited by nine fish species representing five families. Species structure was dominated by roach (Czarny Las N, Jabłoń, Miejskie), German carp (Czarny Las E) as well tench and brown bullhead (Kolonia Dratów). In all the reser-voirs German carp dominated in total fish biomass. Moreover, one of the purposes of the study was searching for new stands of swamp minnow. However, the species was not recorded in fish communities of any of the reservoirs, despite the ecological state of reservoirs indicating potential habitat for swamp minnow.
Key words: ichthyofauna, small water reservoir, Polesie Lubelskie
Struktura ichtiofauny w wybranych małych zbiornikach powyrobiskowych Polesia Lubelskiego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Małe zbiorniki wodne Polesia Lubelskiego w większości są pochodzenia antropoge-nicznego, powstałych w wyniku eksploatacji surowców organicznych i mineralnych. Są one bar-dzo zróżnicowane ekologicznie, bowiem mogą mieć charakter: śródpolny, śródłąkowy, śródleśny, śródtorfowiskowy, bądź będący ich kombinacją. Badania struktury faunistycznej ichtiofauny przeprowadzono w latach 2006-2010 w sezonie wiosennym i jesiennym w 5 małych zbiornikach. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono łącznie 9 gatunków ryb, należących do 5 rodzin. Różnorodność gatunkowa ichtiofauny w badanych zbiornikach była dość zróżnicowana. Najwięk-sze wartości wskaźnika różnorodności gatunkowej miały zbiorniki nowo powstałe i użytkowane rybacko, najmniejsze zaś zbiorniki w końcowym stadium sukcesji ekologicznej wypłycone i silnie zarośnięte. Struktura dominacji badanych zbiorników była bardzo zróżnicowana, dominowały płoć (Czarny Las N, Jabłoń, Miejskie), karaś srebrzysty (Czarny Las E), a także lin i sumik karłowaty (Kolonia Dratów). Z kolei w ogólnej masie ryb we wszystkich zbiornikach dominował karaś sre-brzysty co świadczy, iż gatunek ten znajduje bardzo dobre warunki siedliskowe we wszystkich zbiornikach, niezależnie od ich charakteru ekologicznego. W zespole ichtiofauny nie stwierdzono strzebli błotnej, mimo iż charakter ekologicznych tychże zbiorników potencjalnie mógłby być jej siedliskiem.
Słowa kluczowe: ichtiofauna, małe zbiorniki wodne, Polesie Lubelskie
Teresa Korniłłowicz-Kowalska*, Krzysztof Jóźwiakowski**, Helena Iglik*
*Mycological Laboratory, Department of Environmental Microbiology
**Water and Sewages Analytics Laboratory, Department of Melioration and Agricultural Construction
University of Life Sciences in Lublin, Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin
*teresa.kornilowicz@up.lublin.pl, **krzysztof.jozwiakowski@up.lublin.pl
Characterisation of the sanitary status of domestic sewage generated
in households in rural areas
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents a characterisation of the sanitary status of raw domestic sewage from 3 households in rural areas on the province of Lublin (Poland). The sewage studied contained very large amounts of coli group bacteria - from 1.2-106 to 110.5-106 of bacteria in a 100 cm3 sample of sewage. The numbers of faecal type coli group bacteria were generally several-fold lower - from 0.43-106 to 25.65-106 bacteria in a 100 cm3 sample of sewage. The raw sewage under analysis contained also fairly high levels of saprophytic fungi - from 213 to 802 cfu/cm3 of sewage sample. The numbers of potentially pathogenic fungi were usually slightly higher than in the case of saprophytic fungi - from 402 to 1080 cfu/cm3 of sewage sample. The results indicate that in rural areas domestic sewage contains very high numbers of microorganisms that, from the sani-tary-epidemiological point of view, constitute a significant threat to the health-safety status of the natural environment. This entails the necessity of their elimination in sewage treatment plants before the sewage can be directed to a receiver.
Key words: domestic sewage, sanitary status, coli group bacteria, fungi, rural areas
Charakterystyka stanu sanitarnego ścieków bytowych
powstających w gospodarstwach domowych na terenach wiejskich
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono charakterystykę stanu sanitarnego surowych ścieków byto-wych powstających w 3 gospodarstwach domowych na terenach wiejskich w woj. lubelskim (Pol-ska). Badane ścieki bytowe zawierały bardzo duże ilości bakterii z grupy coli - od 1,2-106 do 110,5-106 bakterii w 100 cm3 w próbie ścieków. Liczebności bakterii grupy coli typu kałowego były na ogół kilkakrotnie mniejsze - od 0,43-106 do 25,65-106 bakterii w 100 cm3 w próbie ście-ków. Analizowane ścieki surowe zawierały również dość dużo grzybów saprotroficznych - od 213 do 802 jtk /cm3 badanej próby ścieków. Liczebności grzybów potencjalnie chorobotwórczych były na ogół nieznacznie większe niż w przypadku grzybów saprotroficznych, od 402 do 1080 jtk/cm3 badanej próby ścieków. Uzyskane wyniki wskazują, że ścieki bytowe na terenach wiejskich zawie-rają bardzo duże ilości drobnoustrojów, które z sanitarno-epidemiologicznego punktu widzenia stanowią znaczne zagrożenie dla stanu czystości środowiska przyrodniczego. Wiąże się z tym konieczność ich usuwania w oczyszczalniach ścieków przed odprowadzeniem do odbiornika.
Słowa kluczowe: ścieki bytowe, stan sanitarny, bakterie grupy coli, grzyby, tereny rolnicze
Alicja Księżopolska, Teresa Włodarczyk, Jan Gliński
Institute of Agrophysics, Polish Academy of Sciences
Doświadczalna str. 4, 20-290 Lublin 27, a.ksiezopolska@ipan.lublin.pl
Effect of synthetic organomineral complexes on the process of respiration
of a Haplic Luvisol
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The study was concerned with the effect of synthetic organomineral complexes SOMC (humic acid with Na-montmorillonite at various pH levels (3-7) and in the presence of Al2O3), added to samples of a Haplic Luvisol, on soil microbial CO2 evolution. A model incubation ex-periment was performed, with the division for basal respiration (BR) at 28°C for a period of 7 days and long-term respiration (LTR) at 25°C for a period of 35 days. The measurement of soil micro-bial activity was the amount of evoluted CO2 and the reduction of O2 concentrations per unit of time (rate of respiration). The pH in H2O and in 1 M KCl was determined after 7 and 35 days of incubation. A considerable decrease was observed in soil pH (in H2O), both during the BR (5.95-6.60) and the LTR (5.13-5.85). The addition of synthetic organomineral complexes with Al2O3 of low initial pH (3 and 4) had an inhibiting effect on soil microbial respiration both during the BR and the LTR. A lower soil microbial respiration was observed during the LTR as compared to the BR (on aver-age by a factor of 3 and 2.6, respectively), for CO2 evolution and reduction in O2 consumption. Values of the CO2 : O2 ratio equal to 1 : 1 or slightly above one indicate the dominance of aerobic processes. Also, a positive correlation was observed between CO2 evolution and O2 consumption.
Key words: respiration, humic acids, sodium-montmorillonite, CO2 evolution, O2 consumption, CO2/O2
Wpływ syntetycznych kompleksów organiczno-mineralnych na proces respiracji gleby płowej Haplic Luvisol
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W niniejszej pracy badano wpływ syntetycznych kompleksów organiczno-mineralnych (kwas huminowy z Na-montmorylonitem ą_Al2O3 przy pH 3-7), dodanych do próbek gleby płowej Haplic Luvisol na jej aktywność respiracyjną w warunkach doświadczenia modelowo-inkubacyjnego. Inkubacje prowadzono w temperaturze 28°C przez 7 dni jako oddychanie podstawo-we oraz w temperaturze 25°C przez 35 dni jako oddychanie długotrwałe. Badano intensywność wydzielonego CO2 i pobranego O2 metodą chromatografii gazowej, kontrolowano wartość pH po 7 oraz 35 dniach inkubacji oraz wyliczono wartość stosunku CO2/O2 .W badaniach stwierdzono, że dodatek syntetycznych kompleksów organiczno-mineralnych z udziałem Al2O3 i przy pH 3 i 4 spo-wodował spadek aktywności respiracji badanej gleby, zarówno podczas oddychania podstawowego, jak i długotrwałego, co potwierdziła analiza statystyczna (95% LSD). Niższą aktywność respiracyjną zaobserwowano podczas oddychania długoterminowego, w porównaniu z oddychaniem podstawo-wym, tj. średnio 3 do 2,6 razy odpowiednio dla ilości wydzielonego CO2 i skonsumowanego O2. Stwierdzono również istotną zależność pomiędzy ilością wydzielonego CO2 a ilością pobranego O2 zarówno podczas oddychania podstawowego, jak i długotrwałego, co potwierdziła analiza regresji wielokrotnej dla zmiennej zależnej i niezależnej. Dla zależności tych wyznaczono współczynniki korelacji R pojedynczych wyników.
Słowa kluczowe: respiracja, kwasy huminowe, Na-montmorylonit, produkcja CO2, konsumpcja O2,wartość stosunku CO2/O2
Natalia Kuczyńska-Kippen, Barbara Nagengast
Department of Water Protection, Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University
Umultowska str. 89, 61-614 Poznań, kippen@hot.pl
Biocoenotic structure of two neighbouring water bodies - a lake and a pond
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Two water bodies, differing in size and origin, were investigated in order to compare their aquatic vegetation and zooplankton community structure.
In total, 25 macrophyte species (with Thelypteridi-Phragmitetum and Typhetum angustifo-liae dominating) were found in the lake, while only 9 species (with Ceratophylletum demersi dominating) were recorded in the pond.
Zooplankton was examined at one station in the pond (Ceratophyllum demersum) and at two in the lake (open water zone and Typha stand). Out of 64 identified zooplankton species only 25 (39%) were common for both examined water bodies. Only one species - cladoceran Chydorus sphaericus - dominated in both reservoirs. Analysing the distribution of zooplankton it was ob-served that in the case of rotifers and copepods their mean densities were the highest in the pond, while cladocerans prevailed in the cattail zone.
Although both water bodies were very close to each other (10 m in distance) and the pond was supplied by the lake water, both aquatic vegetation and zooplankton community structure (including the taxonomical structure, zooplankton densities and dominating species) differed from each other.
Key words: rotifers, crustaceans, zooplankton, macrophytes, littoral
Struktura biocenotyczna dwóch sąsiadujących zbiorników wodnych - jeziora i stawu
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badano strukturę zooplanktonu i roślinności w jeziorze i sąsiadującym z nim sta-wem. Staw (0,012 ha, głębokość = 0,5 m) położony jest 10 m od jeziora Mielno (20 ha, średnia głębokość = 1,8, maksymalna = 3,8 m) i zasilany jest woda z jeziora. W jeziorze odnotowano 25 gatun-ków hydromakrofitów, a dominowały fitocenozy Thelypteridi-Phragmitetum i Typhetum angusti-foliae. W stawie stwierdzono 9 gatunków, a dominującym zbiorowiskiem było Ceratophylletum demersi. Zooplankton badano w stawie w płacie z Ceratophyllum demersum i w jeziorze w płacie z Typha i w toni wodnej. Na 64 zidentyfikowane gatunki zooplanktonu tylko 25 (39%) występo-wało w obu zbiornikach. Tylko jeden przedstawiciel wioślarek Chydorus sphaericus dominował w stawie i jeziorze. Pomimo bezpośredniej bliskości oraz wody o tych samych właściwościach che-micznych (w stawie woda z jeziora), stwierdzono znaczne zróżnicowanie struktury zooplanktonu i roślinności pomiędzy jeziorem a stawem. Różnice te najprawdopodobniej wynikają z wpływ morfometrii misy jeziornej, a to wpływa na zróżnicowanie roślinności, która tworzy dla zooplank-tonu mikrosiedliska.
Słowa kluczowe: wrotki, skorupiaki, zooplankton, makrofity, litoral
Mariusz Kulik, Ryszard Baryła
Department of Grassland and Landscape Forming, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, mariusz.kulik@up.lublin.pl
Changes of groundwater level at "Krasnoryki" meadow site
in the Poleski National Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The studies were conducted in the years 2008-2009 at the "Krasnoryki" meadow site comprised within "Łąki Zienkowskie" in the Poleski National Park. Most of that area had been drained and reclaimed in the years 1967-1970. The aim of the studies was to assess the influence of changes in water supply on groundwater level of the tested meadows. The groundwater level was highly dependent on precipitation in the years of the studies. Organic soil probing carried out in 2009 showed that the surface of the peat bog was on average about 30 cm lower than in 1976.
Key words: groundwater level, meadow, Poleski National Park, precipitation
Zmiany poziomu wody gruntowej na obiekcie łąkowym "Krasnoryki" w Poleskim Parku Narodowym
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania przeprowadzono w latach 2008-2009 na obiekcie łąkowym "Krasnoryki", stanowiącym fragment "Łąk Zienkowskich" w Poleskim Parku Narodowym. Większość tego terenu została zmeliorowana i zagospodarowana w latach 1967-1970. Celem badań była ocena wpływu zmian zasilania wodnego na poziom wody gruntowej na badanych łąkach. W latach badań poziom wody gruntowej uzależniony był w dużym stopniu od opadów atmosferycznych. Wykona-ne w 2009 r. sondowania gleb organicznych wykazały obniżenie się powierzchni torfowiska śred-nio około 30 cm w porównaniu z 1976 r.
Słowa kluczowe: poziom wody gruntowej, łąka, Poleski Park Narodowy, opady
Agnieszka Kułak*, Paweł Waryszak**
*Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Science in Lublin
Dobrzańskiego st. 37, 20-262, Lublin, a.k.ulak@wp.pl
**Department of Biological Sciences, Faculty of Science, Macquarie University
NSW, 2109 Australia, pawel.waryszak@gmail.com
A study of size and structure of tourist movement in 1998-2010 around
the Zemborzycki Reservoir in Lublin
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The Zemborzycki Reservoir is located in central-eastern Poland, within the administrative boundaries of Lublin city. This is a dam reservoir, built on the Bystrzyca River. One of the main objectives of its establishment was to ensure for the inhabitants of Lublin a convenient place to spend their free time. According to measurements, at the beginning of its existence - in the '70s of the 20th century - on summer weekends the Zemborzycki Reservoir was visited by about 30 thousand people. By early twenty-first century, mainly because of worsening ecological condition of the reservoir, this number has decreased drastically: 10-15 times. Since the beginning of the twenty-first century, the city authorities began to undertake various efforts to improve the ecologi-cal condition of water of the Reservoir, but those activities did not generate desired effects. Be-cause of the lack of improvement of water quality, the city authorities decided to build artificial pools in one of the sectors of the Reservoir shoreline. Then the volume of tourist traffic has in-creased about 2-times, but only in the newly invested sector.
This article presents the results of measurement of tourism size and structure in the Zem-borzycki Reservoir region in the years 1998-2010. The results of these studies, combined with data from literature on changes in the ecological condition of the reservoir, were used to formulate conclusions on the interaction between natural and landscape values of the suburban recreational reservoir, and the way of land use, size and structure of tourism in its surroundings. Summary of the work are conclusions concerning needs for changes of model development and land use of the Zemborzycki Reservoir and its surroundings.
Key words: Tourism, rest, spatial planning, recreational use, land-use, Zemborzycki Reservoir
Badania wielkości i struktury ruchu turystycznego wokół Zalewu Zemborzyckiego w Lublinie w latach 1998-2010
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Zalew Zemborzycki jest położony w środkowo-wschodniej Polsce, w granicach administracyjnych miasta Lublin. Jest zbiornikiem zaporowym, zbudowanym na rzece Bystrzycy. Jednym z głównych celów jego utworzenia było zagwarantowanie mieszkańcom Lublina dogod-nego miejsca do spędzania wolnego czasu. Na początku swojego istnienia - w latach 70. XX w. -w letnie weekendy Zalew Zemborzycki odwiedzało wg szacunkowych pomiarów ok. 30 tys. ludzi. Do początków XXI w., m.in. z powodu pogarszającego się stanu ekologicznego zbiornika, liczba ta obniżyła się drastycznie: 10-15-krotnie. Od początku XXI w. władze miasta zaczęły podejmo-wać różnorodne próby poprawy stanu ekologicznego wód Zalewu, jednak nie przyniosły one pożądanego efektu. Nie mogąc doprowadzić do poprawy stanu czystości wód, władze miasta zdecydowały się na budowę zespołu sztucznych basenów w jednym z sektorów pobrzeża zbiorni-ka. Wówczas wielkość ruchu turystycznego wzrosła ok. 2-krotnie, lecz tylko w nowo zainwesto-wanym sektorze.
Artykuł prezentuje wyniki pomiarów wielkości i struktury ruchu turystycznego w rejonie Zalewu Zembrzyckiego w latach 1998-2010. Wyniki tych badań zestawione z danymi z literatury na temat zmian stanu ekologicznego zbiornika posłużyły do sformułowania wniosków na temat wzajemnych zależności między wartościami przyrodniczymi i krajobrazowymi podmiejskiego zbiornika rekreacyjnego a sposobem zagospodarowania terenu oraz wielkością i strukturą ruchu turystycznego w jego otoczeniu. Podsumowaniem pracy są wnioski dotyczące potrzeb zmian modelu zagospodarowania i wykorzystania Zalewu Zemborzyckiego i jego otoczenia.
Słowa kluczowe: turystyka, wypoczynek, planowanie przestrzenne, zagospodarowanie rekreacyj-ne, użytkowanie ziemi, Zalew Zemborzycki
Jacek Łętowski*, Kinga Stanisławek**, Wojciech Czarniawski**, Anna Dembicka**
*Department of Zoology, University of Life Science in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, jacek.letowski@up.lublin.pl
**Department of Zoology, Maria Curie-Skłodowska University
Akademicka str. 19, 20-033 Lublin, kinga.stanislawek@gmail.com
The weevils (Curculionoidea) of selected plant communities in the Kozłówka
Landscape Park and its environs
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The article presents the results of 2-year (2006/2007) studies conducted in the Kozłówka Landscape Park. The research was carried out in 11 different plant communities (forest mainly) located at 16 study sites, and resulted in entomological material that consisted of 1835 specimens belonging to 140 species of weevils. Obtained data were considered in respect of popu-lation structure (quality and quantity analysis, individual dominance). Moreover, the collected material was analysed in terms of ecology (habitat selection, ecological elements and food prefer-ences) and zoogeography. Among recorded taxa rare species were indicated.
Key words: Curculionoidea, weevils, faunistics, ecology, Kozłówka Landscape Park
Ryjkowcowate (Curculionoidea) wybranych zespołów roślinnych Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego i okolic
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie: Praca prezentuje wyniki badań uzyskane w latach 2006-2007 w Kozłowieckim Parku Krajobrazowym. Materiał pochodzi z 11 różnych zbiorowisk roślinnych (głównie leśnych) rozmieszczonych na 16 stanowiskach badawczych. Uzyskano 1835 osobników Curculionoidea należących do 140 gatunków. Otrzymane dane przeanalizowano pod względem struktury populacji (jakościowej i ilościowej oraz dominacji osobniczej), ekologii (wybiórczość siedliskowa i pokar-mowa, elementy ekologiczne) oraz struktury zoogeograficznej. Wśród odnotowanych taksonów wyróżniono 40 gatunków rzadkich.
Słowa kluczowe: Curculionoidea, ryjkowcowate, faunistyka, ekologia, Kozłowiecki Park Krajobrazowy
Beata Malczewska
Faculty of Environmental Engineering and Geodesy, Wroclaw University of Environmental and Life Sciences
Pl. Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław, beata.malczewska@up.wroc.pl
Environmental conditions of hydro-electric power station development
based on example of river Bóbr
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Reasonable exploitation of energy from renewable sources like energy of rivers, wind, geothermal or biomasses as well as solar radiation is a significant component of sustainable devel-opment strategy which is included in the Strategy of Renewable Energy Development in Poland. Renewable energy can have a significant share in energy balance, and thus ensure energy safety.
Existing hydropower objects do not fully exploit the energy capacity of river Bóbr and its tributaries. The paper presents legal and economic conditions of building a hydropower plants. The energy capacity of the river has been assessed with regard to influence of hydropower on the environment.
Key words: renewable energy, hydropower, small water power stations, environment protection
Uwarunkowania środowiskowe rozwoju energetyki wodnej na przykładzie rzeki Bóbr
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Racjonalne wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, takich jak energia spadku wody w rzekach, energia wiatru, geotermalna lub biomasy, a także promieniowa-nia słonecznego, jest istotnym składnikiem powstających strategii rozwoju, wpisanych do Strategii rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce. Odnawialne źródła energii mogą mieć znaczący udział w bilansie energetycznym, a tym samym zapewniać bezpieczeństwo energetyczne kraju. Istniejące elektrownie wodne nie wykorzystują w pełni potencjału energetycznego rzeki Bóbr i jej dopły-wów. W artykule przedstawiono prawne i ekonomiczne warunki budowy elektrowni wodnych. Energetyczny potencjał rzeki został oceniony ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na środowisko wodne.
Słowa kluczowe: odnawialne źródła energii, elektrownie wodne, małe elektrownie wodne, ochro-na środowiska
Andrzej Mazur
Department for Land Reclamation and Agricultural Structures, University of Life Sciences in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, amazur70@op.pl
Evaluation of biotechnical consolidation of a wooded gully in Opoka Duża
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The studies were carried out in a consolidated gully in Opoka Duża where an antierosion biotechnical structure was made in 1962-1964. On the basis of the studies it can be said that the settlement of the gully turned out to be efficient. The gully did not get any deeper or in-crease its size and the Sanna river bed did not require expensive dredging. Accumulation of soil material was mainly observed at the gully bottom. During 39 years, 123.5 m3 of mud accumulated at the bottom. The hydrotechnical structures efficiently strengthened the erosion thresholds and the gully bottom against linear erosion as well as contributed to stopping the soil material.
Key words: water erosion, gully erosion, gully, biotechnical consolidation
Ocena biotechnicznej zabudowy zalesionego wąwozu w Opoce Dużej
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania prowadzono w umocnionym wąwozie w Opoce Dużej, gdzie w latach 1962-1964 wykonano przeciwerozyjną zabudowę biotechniczną. Na podstawie badań można stwierdzić, że umocnienie wąwozu okazało się skuteczne. Wąwóz nie pogłębił się i nie powiększył swoich rozmiarów, a koryto Sanny nie wymagało kosztownego bagrowania. Akumulację materia-łu glebowego zaobserwowano głównie w dolnej części dna wąwozu. W czasie 39 lat osadziło się około 123,5 m3 namułów. Budowle hydrotechniczne skutecznie utrwaliły progi erozyjne i dno wąwozu przed erozją liniową, jak również przyczyniły się do zatrzymania materiału glebowego.
Słowa kluczowe: erozja wodna, erozja wąwozowa, wąwóz, zabudowa biotechniczna
Andrzej Mazur
Department for Land Reclamation and Agricultural Structures, University of Life Sciences in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, amazur70@op.pl
Influence of the pre-dam reservoir on the quality of surface waters supplying
reservoir "Nielisz"
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents an analysis of the influence of the pre-dam reservoir on the quality of waters supplying the primary reservoir. Water samples were collected at quarterly intervals at the inflow and outflow from the reservoir. Analysis of the results clearly indicates that the pre-dam reservoir under study contributes to a significant improvement of the quality of water flowing into the primary reservoir. The greatest reduction of pollutant concentrations in the pre-dam reservoir on river Por occurred during the period of intensive growth of macrophytes. The efficiency of operation of the reservoir is high, however, it is not able to eliminate all contaminants flowing into it along with the waters of river Por.
Key words: dam reservoir, pre-dam reservoir, water retention, eutrophication
Wpływ zbiornika wstępnego na jakość wód powierzchniowych zasilających zbiornik wodny "Nielisz"
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono badania dotyczące wpływu zbiornika wstępnego na jakość wód zasilających zbiornik główny. Próby wód pobierano w odstępach kwartalnych na dopływie i odpływie ze zbiornika. Analiza wyników badań jednoznacznie wskazuje, że badany zbiornik wstępny przyczynia się do znaczącej poprawy jakości wody dopływającej do zbiornika głównego. Największą redukcję stężeń zanieczyszczeń w zbiorniku wstępnym na rzece Por stwierdzono w okresie intensywnego wzrostu makrofitów. Skuteczność pracy zbiornika jest duża. Nie może on jednak wyeliminować wszystkich zanieczyszczeń dopływających wraz z wodami rzeki Por.
Słowa kluczowe: zbiornik zaporowy, zbiornik wstępny, retencja wodna, eutrofizacja
Zdzisław Michalczyk, Sławomir Głowacki, Joanna Sposób
Department of Hydrography, Maria Curie-Skłodowska University
Akademicka str. 19, 20-033 Lublin
zdzislaw.michalczyk@umcs.lublin.pl, slawuta2@o2.pl, joanna.sposob@umcs.lublin.pl
Dynamics of groundwater table in Polesie National Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The Polesie National Park is an area of unique natural and landscape values in the Europe. Water conditions, existence of marshes, wetlands, lakes and storage reservoirs, and mainly shallowly occurring ground waters, are the most important factors influencing the specific features of the Polesie landscape [Wilgat 1963]. The paper presents the results of measurements of the groundwater level in the area of Polesie National Park in 1991-2008. The results of the study show that precipitation is the main factor determining the changes of the groundwater level, which is visible in similar rhythm of changes of the first groundwater table level. Seasonal and annual changes, corresponding to years of lower and higher precipitation values, are also visible in the rhythm of changes. The amplitude of changes of the groundwater table depends on the depth of the unsaturated zone in the area of observation wells. The natural rhythm of groundwater table changes can be disturbed by human impact, connected with the exploitation of ground waters, also from confined aquifers, with the digging of drainage systems, and with the existence of peat-holes.
Key words: Polesie National Park, dynamics of groundwater level
Dynamika zwierciadła wody podziemnej w Poleskim Parku Narodowym
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Poleski Park Narodowy jest obszarem o unikatowych w skali europejskiej walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Czynnikiem warunkującym specyficzne cechy krajobrazu poleskiego są stosunki wodne, przede wszystkim bagna, mokradła, jeziora i zbiorniki wodne [Wil-gat 1963]. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów położenia zwierciadła wód podziemnych na terenie Poleskiego Parku Narodowego w latach 1991-2008. Wyniki badań pokazują, iż o zmia-nach położenia zwierciadła wód podziemnych decyduje przede wszystkim zasilanie atmosferycz-ne, czego przejawem jest podobny rytm wahań stanów wód pierwszego zwierciadła. W rytmie wahań bardzo czytelne są wahania sezonowe oraz roczne, nawiązujące do wystąpienia serii lat o niskich i wysokich opadach. Amplituda wahań zwierciadła wody zależy od miąższości strefy aeracji, wynikającej z położenia stacji pomiarowej. Naturalny rytm wahań zwierciadła wód pod-ziemnych może zostać zakłócony poprzez zabiegi antropogeniczne związane z eksploatacją wód podziemnych, w tym również z poziomów naporowych, kopanie rowów odwadniających oraz istnienie dołów po eksploatacji torfu.
Słowa kluczowe: Poleski Park Narodowy, dynamika zwierciadła wód podziemnych
Tomasz Mieczan, Dorota Siczek
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, tomasz.mieczan@up.lublin.pl
Horizontal distribution of ciliated protozoa between the Sphagnum mat
and open water zone in a shallow peat-bog pools
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The aim of this study was to examine the community structure and horizontal micro-distribution (under the peat mat, transitional zone peat mat/open water and open water zone) of ciliates in shallow peat-bog pools in eastern Poland, as well as to assess the effect of physical and chemical factors on the distribution of planktonic ciliates. The highest species richness occurred in the transitional zone. Decidedly lower numbers of taxa were observed in the open water zone. The density and biomass of protozoa significantly differed between the studied zones, with the lowest numbers in the open water zone and the highest between peat mat and open water. Analyses at the level of species and genera revealed distinct distribution patterns of some taxa. Strombidium viride and Vorticella companula as medium-sized showed highest abundance in open water. Small and medium-sized Cinetochilum margaritaceum and Colpoda sp. were highly abundant in the transi-tional and in the peat mat zones. In the peat mat, as well as in contact zone, the number of ciliates had the strongest correlation with water temperature, conductivity, concentrations of total organic carbon. In turn, in the open water zone, there was a significant rise in the strong correlation be-tween the number of ciliates and the total phosphorus concentration.
Key words: peatbog, pools, ecotone, Sphagnum, ciliates
Horyzontalne rozmieszczenie orzęsków pomiędzy płem torfowcowym a strefą otwartej wody w płytkich torfiankach
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem pracy była analiza zróżnicowania gatunkowego oraz liczebności orzęsków planktonowych w kilku torfiankach w układzie horyzontalnym: pło torfowcowe, strefa przejścio-wa - pło torfowcowe/woda oraz strefa otwartej wody. Ponadto analizowano wpływ wybranych właściwości fizycznych i chemicznych wód na występowanie tych mikroorganizmów. Zarówno bogactwo gatunkowe, jak i obfitość orzęsków były wyraźnie zróżnicowane w poszczególnych strefach. Największą różnorodność i liczebność orzęsków stwierdzono w strefie stykowej. Najbar-dziej uboga jakościowo i ilościowo okazała się natomiast strefa otwartej wody. Na stanowiskach zlokalizowanych wśród pła torfowcowego oraz w strefie stykowej największą liczebność osiągały bakteriożerne Cinetochilum margaritaceum oraz Colpoda sp. W strefie otwartej wody wzrastała natomiast liczebność mikotroficznego Strombidium viride oraz wszystkożernej Vorticella compa-nula. Czynnikami w największym stopniu wpływającymi na występowanie protozooplanktonu w strefie pła torfowcowego oraz strefie stykowej były temperatura wody, przewodnictwo oraz za-wartość całkowitego węgla organicznego. W strefie otwartej wody wzrastała natomiast liczba i siła powiązań pomiędzy obfitością orzęsków a zawartością w wodzie fosforu ogólnego.
Słowa kluczowe: torfowiska, torfianki, ekotony, torfowce, orzęski
Tadeusz Nawrot
Department of Hydraulic and Sanitary Engineering, Poznań University of Life Sciences
Piątkowska str. 94A, 60-649 Poznań, tnawrot@up.poznan.pl
Economic analysis of small diameter gravity sewers compared
to other sewerage systems
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents a general idea of small diameter gravity sewers. An economic analysis of small diameter gravity sewers with pretreatment of domestic wastewater in septic tanks is presented. The system has proved to be the cheapest compared with conventional gravity as well as pressure sewerage.
Key words: small diameter gravity sewers, septic tank, economic analysis, capital cost per one household
Analiza ekonomiczna kanalizacji małośrednicowej w porównaniu z innymi systemami kanalizacyjnymi
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Artykuł przedstawia ogólną ideę grawitacyjnej kanalizacji małośrednicowej. Prze-prowadzono analizę ekonomiczną kanalizacji małośrednicowej, w której ścieki są wstępnie oczyszczane w osadniku gnilnym. System ten okazał się najtańszy w porównaniu z tradycyjną kanalizacją grawitacyjną, jak i z kanalizacją ciśnieniową.
Słowa kluczowe: kanalizacja małośrednicowa, osadnik gnilny, model matematyczny, obliczenia hydrauliczne
Teresa Nesteruk
Department of Zoology, Universty of Podlasie
B. Prusa str. 12, 08-110 Siedlce, nesteruk.ap@wp.pl
Species structure, density and biomass of Gastrotrich fauna of elodeids
in two lakes of different trophy
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Composition, density and biomass of gastrotrich communities on elodeids in mesotro-phic and eutrophic lakes were compared. Gastrotricha were present at all studied sites. A total of 21 gastrotrich species belonging to the family Chaetonotidae were found. Elodeid fauna in the littoral of mesotrophic lake was represented by 18 species and in the littoral of strongly eutrophic lake by 15 species. Two species - Heterolepidoderma macrops Kisielewski 1981 and Lepidoder-mella squamata (Dujardin, 1841) amounted to 60% of the total abundance in the mesotrophic lake. The dominating species group of elodeid fauna in the eutrophic lake consisted of four species (Chaetonotus macrochaetus Zelinka 1889, H. macrops, H. ocellatum (Mečnikow, 1865), L. squa-mata (Dujardin, 1841)) and amounted to 47% of the total abundance of Gastrotricha in that lake.
Species diversity index H' for elodeid fauna ranged from 2.01 (mesotrophic lake) to 2.54 (strongly eutrophic lake). Elodeid fauna of Gastrotricha in the littoral of the mesotrophic lake was similar in 34% to that in the littoral of the strongly eutrophic lake.
In the littoral of the lakes, mean density varied from 1240 103 indiv. m-2 in the mesotrophic lake to 2979 103 in the eutrophic lake. Mean biomass of fauna living on plants in the eutrophic Lake Bikcze (316.2 mg fresh wt. m-2) was twice as high as that in the mesotrophic Lake Piaseczno (148.5 mg fresh wt. m-2). Density and biomass of gastrotrich communities on elodeids were proved to be from 1.5 to 2.6 times greater than in the bottom sediments of the lakes.
Key words: Gastrotricha, density, biomass, lake, epiphytic fauna
Struktura gatunkowa, zagęszczenie i biomasa brzuchorzęsków elodeidów w dwóch jeziorach o różnej trofii
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badano skład gatunkowy, zagęszczenie i biomasę brzuchorzęsków żyjących na elodeidach w dwóch jeziorach: mezotroficznym i eutroficznym. Brzuchorzęski występowały na wszystkich badanych stanowiskach. Łącznie stwierdzono 21 gatunków brzuchorzęsków należą-cych do rodziny Chaetonotidae Zelnika 1889. Brzuchorzęski elodeidów w litoralu jeziora mezo-troficznego były reprezentowane przez 18 gatunków, a w litoralu jeziora eutroficznego przez 15 gatunków. W jeziorze mezotroficznym pośród elodeidów dominowały dwa gatunki: Heterolepi-doderma macrops Kisielewski 1981 i Lepidodermella squamata (Dujardin, 1841), których łączny udział w całości fauny brzuchorzęsków w tym jeziorze wynosił 60%. Grupę gatunków dominują-cych w jeziorze mezotroficznym stanowiły cztery gatunki: Chaetonotus macrochaetus Zelnika 1889, H. macrops, H. ocellatum (Mečnikow, 1865) i L. squamata, a ich łączny udział w całości fauny brzuchorzęsków elodeidów w tym jeziorze wynosił 47%.
Wskaźnik różnorodności gatunkowej H' dla fauny brzuchorzęsków elodeidów w jeziorze mezotroficznym wynosił 2,01, a w jeziorze eutroficznym 2,54. Różnica wartości tych wskaźników była istotna statystycznie. Podobieństwo fauny elodeidów w badanych jeziorach było niskie i wynosiło 34%.
Średnie zagęszczenie brzuchorzęsków na powierzchnię dna w jeziorze eutroficznym było ponad 2-krotnie większe niż w jeziorze mezotroficznym i wynosiło odpowiednio: 2979 103 i 1240 103 osob-ników m-2. Średnia wartość biomasy brzuchorzęsków elodeidów w jeziorze eutroficznym była również większa niż w jeziorze mezotroficznym i wynosiła odpowiednio: 316,2 i 148,5 mg świe-żej masy na 1 m2 powierzchni dna. Wartości zagęszczenia i biomasy brzuchorzęsków elodeidów były od 1,5 do 2,6 razy wyższe niż w osadach dennych tych jezior.
Słowa kluczowe: Gastrotricha, jeziora, zagęszczenie, biomasa, fauna elodeidów
Marek Nieoczym
Department of Zoology, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, mnieoczy@wp.pl.
The importance of fishponds to the preservation of avian biodiversity
in agricultural landscape
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The research was carried out on five fishpond complexes in the breeding season in 2008. The ponds are situated in an agricultural landscape of Lublin region. Overall, there are 137 reservoirs and their total area is 520 ha. There were 69 species of birds observed, among which 40 were breeding. The dominant species were Coot, Mallard, Pochard and Black-headed Gull. The largest fishpond complexes with numerous reservoirs and varied habitat cause that the diversity of avifauna in agricultural landscape increases.
Key words: birds, breeding season, fishponds, agricultural landscape, Lublin region
Znaczenie stawów rybnych dla zachowania różnorodności awifauny w krajobrazie rolniczym
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania prowadzono w sezonie lęgowym 2008 r. na pięciu kompleksach stawów hodowlanych położonych w krajobrazie rolniczym na Lubelszczyźnie (137 zbiorników, 520 ha). Stwierdzono 69 gatunków ptaków, w tym 40 gatunków lęgowych. Gatunkami dominującymi były: łyska, krzyżówka, głowienka i śmieszka. Zróżnicowane siedliskowo kompleksy stawów rybnych o dużej powierzchni i z licznymi zbiornikami przyczyniają się do wzrostu różnorodności awifauny w krajobrazie rolniczym.
Słowa kluczowe: ptaki, sezon lęgowy, stawy rybne, krajobraz rolniczy, Lubelszczyzna
Magdalena Patro, Tomasz Zubala
Department of Land Reclamation and Agricultural Building, University of Life Sciences in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, magdalenapatro@wp.pl, zubala@wp.pl
Role and threats of water reservoir in the urban palace
and park complex in Puławy
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The assessment of functioning of small astatic reservoir located in the palace and park complex in Puławy was made in the study. This object is an important element of the urban land-scape where it performs both aesthetic and landscape functions. Unfortunately, because of the presence of numerous pollution sources in immediate vicinity, the existence of the reservoir is seriously threatened (including pollution inflow from arable lands and neglected built-up area). Progressive degradation of this water reservoir is observed.
Key words: urban landscape, water reservoir, water pollution
Znaczenie i zagrożenia zbiornika wodnego
w miejskim zespole pałacowo-parkowym w Puławach
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy dokonano oceny funkcjonowania małego zbiornika astatycznego zlokalizowanego w zespole pałacowo-parkowym w Puławach. Obiekt ten jest ważnym elementem krajo-brazu miejskiego, w którym pełni zarówno funkcje estetyczne, jak i krajobrazowe. Niestety, z powodu obecności licznych źródeł zanieczyszczeń w bezpośrednim sąsiedztwie, istnienie zbior-nika jest poważnie zagrożone (m.in. dopływ zanieczyszczeń z pól uprawnych i zaniedbanych terenów zabudowanych). Obserwuje się postępującą degradację akwenu.
Słowa kluczowe: krajobraz miejski, zbiornik wodny, zanieczyszczenie wód
Krzysztof Pawlęga
Department of Zoology, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, krzysztof.pawlega@up.lublin.pl
The click-beetles (Coleoptera: Elateridae) of wet biotopes
of the Polesie National Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. As a result of studies on Elateridae of the wet plant communities of the Polesie Na-tional Park, 20 species of those beetles were recorded - 5 in swamp communities, 13 in lowland willow-poplar forests, 10 - in alders as well as in communities of wet meadows, peat bogs and fens analysed together. The species richness of the elaterofauna of the park was lower in compari-son to the corresponding plant communities of the Lasy Janowskie Landscape Park, however, it was higher in relation to the wet habitats of the Kozłówka Landscape Park. The elaterofauna of the park was characterised by relatively high species diversity. Forest and meadow species - Dalopius marginatus, Actenicerus siaelandicus, Athous haemorrhoidalis - were dominating, as well as a eurytope - Agrypnus murinus. Ecological and zoogeographical analyses were also provided.
Key words: Elateridae, Polesie National Park, species diversity, zoogeography, wet plant communities
Sprężykowate (Coleoptera: Elateridae) wilgotnych biotopów Poleskiego Parku Narodowego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W wyniku badań nad Elateridae zbiorowisk wilgotnych Poleskiego Parku Narodo-wego stwierdzono 20 gatunków tych chrząszczy, w tym 5 w zbiorowiskach szuwarowych, 13 z łęgach i po 10 w olsach oraz łącznie zbiorowiskach wilgotnych łąk i torfowisk. Bogactwo gatun-kowe elaterofauny parku było uboższe w porównaniu z odpowiednimi zbiorowiskami Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie, większe zaś w odniesieniu do siedlisk wilgotnych Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego. Elaterofauna parku cechowała się dość dużą różnorodnością gatunkową. Dominowały gatunki leśne i łąkowe - Dalopius marginatus, Actenicerus siaelandicus, Athous haemorrhoidalis, oraz eurytop Agrypnus murinus. Przeprowadzono również analizę ekologiczną i zoogeograficzną.
Słowa kluczowe: Elateridae, Poleski Park Narodowy, różnorodność gatunkowa, zoogeografia, zbiorowiska wilgotne
Krzysztof Pawlęga
Department of Zoology, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, krzysztof.pawlega@up.lublin.pl
Species richness of click-beetles (Coleoptera: Elateridae) of fresh meadows
in Lasy Janowskie Landscape Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. A study on the click-beetles of the fresh meadows in Lasy Janowskie Landscape Park was conducted in meadow associations of the class Molinio Arrhenatheretea. Eighteen Elateridae species were found, among which species characteristic of meadows and wet environments were dominant: Hemicrepidius niger, Synaptus filiformis, Actenicerus siaelandicus and Agriotes obscu-rus. The last three of these also had the highest index of constancy of occurrence in the samples (C) and the highest ecological significance (Q). The click-beetle fauna was characterised by high species diversity - Simpson Index of Diversity was 0.87. The number of species was equal to or greater than that found in other communities studied in the park and in other areas of Poland.
Key words: click-beetles, south-eastern Poland, park, fresh meadows, species diversity, ecology, zoogeography
Bogactwo gatunkowe sprężykowatych (Coleoptera: Elateridae) łąk świeżych Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania nad sprężykowatymi łąk świeżych Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie prowadzono w zespołach łąkowych z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Stwierdzono 18 gatunków Elateridae, wśród których dominowały gatunki charakterystyczne dla łąk i środowisk wilgotnych: Hemicrepidius niger, Synaptus filiformis, Actenicerus siaelandicus i Agriotes obscurus. Trzy ostatnie cechowały także najwyższe wartości wskaźnika stałości występowania w próbach (C) i znaczenia ekologicznego (Q). Fauna sprężykowatych wykazywała duże zróżnicowanie gatunkowe - wskaźnik Simsona wynosił 0,87. Liczba gatunków była równa lub większa w porównaniu z innymi badanymi zbiorowiskami parku, jak również z elaterofauną łąkową innych obszarów Polski.
Słowa kluczowe: chrząszcze sprężykowate, południowo-wschodnia Polska, park, łąki świeże, różnorodność gatunkowa, ekologia, zoogeografia
Marcin Pietrzykowski, Bartłomiej Woś
Department of Forest Ecology, University of Agriculture in Kraków
Av. 29 Listopada 46, 31-425 Kraków, rlpietrz@cyf-kr.edu.pl
Biomass and distribution of pine forest phytocenosis fine roots in sandy soil
and sandy clay loam soil on reclaimed spoil heap of the Piaseczno Sulphur Mine
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents the results of research on the biomass and distribution of fine roots (of up to 2 mm diameter) in pine forest phytocenosis aged 30 years growing on a reclaimed spoil heap of the Piaseczno Sulphur Mine, in the following two soil and habitat variants: on Quaternary sands (1Pcz) and on Quaternary sands with Krakowiecki clay insertions (2PczNi). The research was conducted using a modified monolith method. The sides of profiles measuring 120 × 120 cm were fitted with a grid of 10 × 10 cm squares, next 250 cm3 cylinders were used to collect samples from each square. The following factors were determined: the graining of the samples (organolep-tically), pH (using Hellig's reagent) and temporary moisture. Next the roots were rinsed and di-vided into fractions of fine roots with a diameter of up to 2.0 mm, other fractions from 2.0 to 8.0 mm and above 8.0 mm. The roots were then dried at 65oC and weighed. Soil properties and root biomass were submitted to correlation and spatial variability analysis in the profiles using SIP tools. Total biomass of fine roots in the 0-120 cm horizon was found to be comparable to literature data for "natural" forest habitats, but in 1Pcz variant it was slightly smaller (6.00 Mg-ha-1) than in the 2PczNi variant (7.16 Mg-ha-1). In both variants a significant correlation was discovered (with p = 0.05) between root biomass distribution and moisture distribution in the soil profiles. In the 2PczNi variant, the root biomass moisture distribution was related to the distribution of clay insertions in sand. The results indicated a positive development of biologically active zone in soils forming on the reclaimed spoil heap.
Key words: spoil heap, reclamation, reforestation, Scots pine, fine roots
Masa i rozmieszczenie korzeni drobnych fitocenozy lasu sosnowego w profilach gleby piaszczystej oraz piaszczysto-ilastej na rekultywowanym zwałowisku Kopalni Siarki Piaseczno
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki badań biomasy i dystrybucji korzeni drobnych (o grubości do 2 mm) w fitocenozach lasu sosnowego w wieku 30 lat na rekultywowanym zwałowisku po Kopalni Siarki Piaseczno w 2 wariantach glebowo-siedliskowych: na piaskach czwartorzędowych (1Pcz) i piaskach czwartorzędowych z wstawkami iłów krakowieckich (2PczNi). Badania prowa-dzono zmodyfikowaną metodą monolitową. Na ścianach profili o wymiarach 120 × 120 cm zainstalowano siatkę kwadratów o bokach 10 × 10 cm, a następnie z każdego kwadratu pobrano próbki cylin-drami o pojemności 250 cm3. Na próbkach oznaczono uziarnienie (organoleptycznie), pH (od-czynnikiem Helliga) i wilgotność chwilową. Następnie dokonano płukania korzeni i rozdziału na frakcje korzeni drobnych o średnicy do 2,0 mm i pozostałych frakcji od 2,0 do 8,0 mm i powyżej 8,0 mm. Korzenie wysuszono w 65oC i zważono. Właściwości gleb i masę korzeni poddano anali-zie korelacji oraz zmienności przestrzennej w profilach z wykorzystaniem narzędzi SIP. Całkowita masa korzeni drobnych w warstwie 0-120 cm była porównywalna z danymi literaturowymi dla "naturalnych" siedlisk leśnych, przy czym w wariancie 1Pcz była nieznacznie mniejsza (6,00 Mg-ha-1) niż w wariancie 2PczNi (7,16 Mg-ha-1). W obydwu wariantach stwierdzono istotną korelację (z p = 0,05) rozkładu masy korzeni z rozkładem wilgotność w profilach glebowych. W wariancie 2PczNi rozkład wilgotności masy korzeni związany był z rozmieszczeniem wkładek iłów w piaskach. Wyniki wskazują na pozytywny rozwój biologicznie czynnej strefy gleb kształtu-jących się na rekultywowanym zwałowisku.
Słowa kluczowe: zwałowisko, rekultywacja leśna, sosna zwyczajna, korzenie drobne
Wojciech Płaska
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, wojciech.plaska@up.lublin.pl
Preliminary research of zoopleuston in peatbog pools of Polesie National Park
and its protection zone
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The research was conducted on four positions in peatbog pools situated in Polesie National Park and its protection zone. Material for research was collected from April to November 2007 in monthly intervals.
The goal of this research was to estimate quantitative and qualitative composition of zoopleuston in four peatbog pools in the territory of Polesie National Park and its protection zone, and to characterise the dynamics of changes in its quantitative composition. In investigated peat-bog pools 25 zoopleuston taxons were observed. Two zoopleuston species rare for fauna of Poland were found: Cymatia bonsdorffi and Microvelia buenoi. Seasonal dynamic was similar to lakes of Polesie but the number of species was lower.
Key words: zoopleuston, species structure, peatbog pools, Polesie National Park
Wstępne badania zoopleustonu torfianek Poleskiego Parku Narodowego i jego otuliny
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania prowadzone były na czterech stanowiskach w torfiankach położonych na terenie Poleskiego Parku Narodowego oraz jego otuliny. Materiał do pracy pobierano od kwietnia do listopada 2007 roku, w odstępach jednomiesięcznych.
Celem niniejszej pracy było określenie składu ilościowego i jakościowego zoopleustonu w czterech torfiankach na terenie Poleskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz określenie dynamiki sezonowych zmian struktury ilościowej. W badanych torfiankach odnotowano wystę-powanie 25 taksonów zoopleustonu. Stwierdzono występowanie dwóch gatunków pluskwiaków rzadkich dla fauny Polski: Cymatia bonsdorffi oraz Microvelia buenoi. Dynamika sezonowa prze-biegała podobnie jak w jeziorach na Polesiu, natomiast liczebność utrzymywała się na niższym poziomie.
Słowa kluczowe. zoopleuston, struktura gatunkowa, torfianki, Poleski Park Narodowy
Jacek Rechulicz
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, jacek.rechulicz@up.lublin.pl
Size structure and body condition of brown trout (Salmo trutta trutta m. fario L.)
from mountain-type river in Lublin Upland
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The size structure and the condition of brown trout from a mountain-type river were determined based on 367 individuals of the species. The fish were caught three times in 2007 in the river Ciemięga at two sites: in Dys and Pliszczyn. Overall, the total length of the trout ranged from 7 to 45 cm, and their body weight ranged from 4 to 830 g. At both sites, brown trout with overall length of 10 to 15 cm dominated, and additionally at the Pliszczyn site there were also numerous fish with lengths from 15 to 20 cm. Higher values of the condition factor were charac-teristic of brown trout from the Dys site (K = 1.08), where the river is more like a lowland river in character.
Key words: brown trout, size structure, fish condition, mountain type river
Struktura wielkości i kondycja pstrąga potokowego (Salmo trutta trutta m. fario L.) z rzeki typu górskiego na Wyżynie Lubelskiej
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Strukturę wielkości i kondycję pstrąga potokowego z rzeki typu górskiego określono na podstawie 367 osobników tego gatunku. Ryby odławiono trzy razy w 2007 r. w rzece Ciemię-dze na dwóch stanowiskach: w Dysie i w Pliszczynie. Ogółem długość całkowita pstrągów zawie-rała się w przedziale od 7 do 45 cm, a ich masa wahała się w granicach od 4 do 830 g. Na obu stanowiskach dominowały pstrągi potokowe o długości całkowitej od 10 do 15 cm, a na stanowisku w Pliszczynie dodatkowo licznie występowały ryby o długości od 15 do 20 cm. Większym średnim współczynnikiem kondycji charakteryzowały się pstrągi potokowe ze stanowiska w Dysie (K = 1,08), gdzie rzeka Ciemięga ma charakter zbliżony do rzeki nizinnej.
Słowa kluczowe: pstrąg potokowy, struktura wielkości, kondycja ryb, rzeka typu górskiego
Roman Rybicki
Department for Land Reclamation and Agricultural Structures, University of Life Sciences
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, roman.rybicki@up.lublin.pl
Analysis of the utility function of lands in Gałkowice village
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Transformation of rural areas should be based on sustainable multifunctional develop-ment, during which the adaptation of a given area functions (land performance structure) to natural conditions is the main problem. The study dealt with the analysis of functions of land areas in Gałkowice village situated in the Kielce-Sandomierz Upland (according to Bajerowski's methodology). Achieved results were compared with the current status of land utilisation, which could be a trig-ger to analyse the structural transformations of that area.
Key words: utility functions, eroded lands utilisation
Analiza funkcji użytkowej gruntów we wsi Gałkowice
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Przekształcanie obszarów wiejskich powinno opierać się na zasadzie zrównoważonego rozwoju wielofunkcyjnego, a jego podstawowym zadaniem jest dostosowanie funkcji danego obszaru (struktury użytkowania gruntów) do uwarunkowań naturalnych. W pracy dokonano anali-zy funkcji obszarów we wsi Gałkowice na Wyżynie Kielecko-Sandomierskiej według metodyki Bajerowskiego. Otrzymane wyniki porównano z faktycznym stanem użytkowania terenu. Porównanie to stanowić może przyczynek do analiz przemian strukturalnych tego obszaru.
Słowa kluczowe: funkcje użytkowe, użytkowanie gruntów erodowanych
Joanna Sender
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, joanna.sender@up.lublin.pl
Natural-landscape values and settlement tendencies in suburban
areas on the example of selected municipalities in the vicinity of Lublin
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The analysis of the settlement development was conducted in two suburban communes of the province of Lublin: Jastków and Strzyżewice. The aim of the work was qualification of the pace of suburbanisation processes and estimation of natural landscape values of selected districts. The investigations covered the period from 1995 to 2009. Both Jastków and Strzyżewice com-munes have been areas of intensive settlement development for several years. First of all, it is connected with their situation in the neighbourhood of Lublin. Changes in commune development are observed in both communes under investigation. The increasing population is one of the effects of the suburbanisation process in the communes. Both Jastków and Strzyżewice communes have many natural and landscape values. The most important of them are legally protected areas and cultural monuments under conservation. High quality of natural environment can be an impulse for development of recreation and weekend tourism.
Key words: settlement development, suburban areas, synthetic index of environmental burden, suburbanisation
Walory przyrodniczo-krajobrazowe a tendencje rozwojowe osadnictwa na terenach podmiejskich na przykładzie wybranych gmin powiatu lubelskiego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Analizę rozwoju osadnictwa przeprowadzono w dwóch gminach podmiejskich województwa lubelskiego: Jastków i Strzyżewice. Celem pracy było określenie tempa rozwoju osadnictwa w gminach narażonych na intensywne procesy suburbanizacyjne oraz waloryzacja przyrodniczo-krajobrazowa, polegająca na wskazaniu szczególnie cennych elementów środowiska przyrodniczego oraz kulturowego. Zakres czasowy badań obejmował okres od 1995 do 2009 r. Zarówno gmina Jastków, jak i Strzyżewice od kilku lat są obszarami intensywnego rozwoju osad-nictwa. Jest to związane przede wszystkim z położeniem w sąsiedztwie Lublina. Jednym z efektów tego procesu jest zwiększająca się liczba ludności w gminach podmiejskich. Innym efektem proce-su suburbanizacji w gminach podmiejskich Lublina jest wzrost liczby mieszkań. Niekontrolowany i chaotyczny rozwój zabudowy mieszkaniowej stwarza zagrożenie nie tylko dla środowiska przy-rodniczego, ale także dla estetyki krajobrazu. Zarówno gmina Jastków, jak i gmina Strzyżewice mają liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe. Do najważniejszych z nich należą obszary praw-nie chronione, a także zabytki kultury objęte ochrona konserwatorską. Wysoka jakość środowiska przyrodniczego może być impulsem do rozwoju rekreacji i turystyki, zwłaszcza weekendowej.
Słowa kluczowe: rozwój osadnictwa, tereny podmiejskie, syntetyczny wskaźnik obciążenia środowiska, procesy suburbanizacyjne
Joanna Sender, Agnieszka Kułak
Department of Landscape Ecology and Nature Protection, University of Life Science in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262, Lublin, joanna.sender@up.lublin.pl, a.k.ulak@wp.pl
Significance and development of small water reservoir in the nearest neighbourhood
of Zemborzycki Reservoir in Lublin
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Small water reservoirs are a basic element of creating water resources through "small water retention". Moreover, they improve the water balance of the terrain and also have a huge meaning for the life and survival of many plant and animal species, enriching natural values of landscape. Investigations were carried out in a small water reservoir which was created in 2007 as a result of construction of a bicycle path in the western part of the Zemborzycki Reservoir. As a result of construction works, after the creation of an embankment, one of the bays was cut off from the Zemborzycki Reservoir, creating a separate reservoir in the nearest neighbourhood, con-nected to the main reservoir by a concrete sluice. It is a small, with only approx. 0.13 ha area, depression of the terrain, permanently filled with water.
The depression, in its present state, is occupied by few valuable species of macrophytes, while the direct surroundings are covered mainly with ruderal species which are treated as less attractive, burdensome weeds. The present state of the water reservoir development causes that its only func-tion is that of a receiver of pollutants. Proper development of this shallow reservoir will allow to increase its attractiveness, both natural and aesthetic.
Key words: macrophytes, small water reservoir, development
Znaczenie i zagospodarowanie drobnego zbiornika wodnego w sąsiedztwie Zalewu Zemborzyckiego w Lublinie
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Drobne zbiorniki wodne to podstawowy element kształtujący zasoby wodne poprzez tzw. małą retencję. Ponadto poprawiają one bilans wodny terenu, mają także ogromne znaczenie dla życia i przetrwania wielu gatunków roślin i zwierząt, wzbogacając tym samym walory przy-rodnicze krajobrazu. Badania obejmowały powstały po wybudowaniu w roku 2007, na znacznym odcinku zachodniego brzegu Zalewu Zemborzyckiego k. Lublina, ścieżki rowerowej. W wyniku prac budowlanych po utworzeniu nasypu jedna z zatok została odcięta od Zalewu, tworząc odręb-ny zbiornik w bezpośrednim jego sąsiedztwie, połączony z nim betonowym przepustem. Jest to niewielkie, bo liczące zaledwie ok. 0,13 ha, zagłębienie terenu stale wypełnione wodą. Zagłębienie zasiedla w obecnym stanie użytkowania niewiele cennych gatunków makrofitów, zaś bezpośrednie otoczenie głównie gatunki ruderalne, traktowane jako mało atrakcyjne, uciążliwe chwasty. Obecny sposób jego zagospodarowania sprawia, iż pełni on jedynie funkcję odbiornika zanieczyszczeń. Właściwe jego zagospodarowanie pozwoli na podniesienie jego atrakcyjności zarówno przyrodni-czej, jak również krajobrazowej i estetycznej.
Słowa kluczowe: makrofity, drobny zbiornik wodny, zagospodarowanie
Iwona Skoczko
Department of Technology in Engineering and Environmental Protection, Białystok University of Technology
Wiejska str. 45A, 15-351 Białystok, i.skoczko@pb.edu.pl
Economic analysis of options for sewage treatment plant
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The aim of the study is economic analysis of options for sewage treatment plants for single houses or small groups of houses that will ensure proper treatment of domestic sewage and will not constitute a threat to the environment, i.e. water or land. The paper presents several vari-ants of domestic sewage treatment systems. Their proper functioning requires several conditions: proper design, proper construction and correct operation. The selection process for the purification of sewage by individual consumers is mainly dictated by the amount of economic investment and operating costs.
Installations for the disposal of wastewater from individual homes must treat wastewater to levels specified in the Act of the Minister of Environment of 24 July 2006 (revised January 28, 2009), and be affordable to investors.
According to an analysis, the best effects of wastewater treatment are obtained with activated sludge and biological filter, but these are the most expensive systems to build and maintain. Low investment costs are incurred when installing a septic tank, but the future operating costs are higher and, unfortunately, the effect of treatment is very low. Slightly more expensive investment is the constructed wetland system, where the risk of pollution is very low. Environmentally con-scious, therefore, the investor should choose a balanced solution to its wastewater treatment plant to ensure the best results of purification at optimal investment and operational expenditures.
Key words: domestic sewage treatment plant, costs, expenditures
Ekonomiczna analiza wariantów przydomowych oczyszczalni ścieków
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem pracy była charakterystyka przydomowych oczyszczalni ścieków dla poje-dynczych domów lub niewielkich ich zgrupowań. Uwzględniono urządzenia gwarantujące wła-ściwe oczyszczenie ścieków, tzn. takie, dzięki któremu ścieki nie będą stanowić zagrożenia dla środowiska, a przede wszystkim dla odbiorników ścieków oczyszczonych, niezależnie od tego, czy będzie nim woda czy ziemia. Przedstawiono kilka wariantów przydomowych oczyszczalni, porównano ich wady i zalety i przeprowadzono ekonomiczną analizę.
Urządzenia do unieszkodliwiania ścieków z pojedynczych domów muszą oczyszczać ścieki do poziomu określonego w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w spra-wie warunków, jakie należy spełniać przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.
Według przeprowadzonej analizy najlepsze efekty oczyszczania ścieków charakteryzują oczyszczalnie z osadem czynnym i złożem biologicznym, jednak są to obiekty najdroższe w budowie i utrzymaniu. Najmniejsze nakłady inwestycyjne ponoszone są przy montażu osadnika gnilnego, jednak wysokie są dalsze koszty eksploatacji, zaś efekt oczyszczania bardzo niski. Naj-tańszym rozwiązaniem pod względem kosztów utrzymania okazała się oczyszczalnia z drenażem, która jednak nie gwarantuje wysokiej sprawności oczyszczania. Nieco droższą od niej inwestycją jest oczyszczalnia hydrofitowa, gdzie ryzyko zanieczyszczenia środowiska jest bardzo mały. Świadomy ekologicznie inwestor powinien zatem wybrać odpowiednio wyważone rozwiązanie, gwarantujące najlepszy efekt oczyszczenia przy optymalnych nakładach inwestycyjnych i eksploatacyjnych.
Słowa kluczowe: przydomowe oczyszczalnie ścieków, koszty, nakłady
Robert Stryjecki
Department of Zoology, University of Life Sciences
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, robstry@wp.pl
Water mites (Acari: Hydrachnidia) of water bodies in the carbonate peat bog
Bagno Bubnów in Poleski National Park. Direction and dynamics of changes
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Thirty one species of water mites were found in the carbonate peat bog pools of Bagno Bubnów, including 5 species new to Poleski National Park and to Polesie Lubelskie. Tyrphobion-tic and tyrphophilic species (36.2%, 9 sp.) dominated in the material collected. The second most numerous group comprised small water body species (31.4%, 7 sp.). Water mites characteristic of vernal pools constituted 24.4% (12 sp.) and lake species 8.0% (3 sp.). High biodiversity was noted in the water bodies studied - H = 4.29. Taking into account the present study as well as historic materials, 52 species of water mites have been found in the peat bog pools of Bagno Bubnów (1967-2007). Over the last 40 years significant changes have been observed in the composition of the fauna. Nevertheless, the water mite fauna of Bagno Bubnów can be characterised as stable, showing no signs of degradation. Bagno Bubnów can be considered the most valuable area of the Poleski National Park with regard to Hydrachnidia.
Key words: water mites, Hydrachnidia, Bagno Bubnów, carbonate peat bog pools, species diversity
Wodopójki (Acari: Hydrachnidia) zbiorników wodnych nawęglanowego torfowiska Bagno Bubnów w Poleskim Parku Narodowym - kierunki i dynamika zmian
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W torfiankach węglanowych położonych na Bagnie Bubnów stwierdzono 31 gatun-ków wodopójek, w tym 5 gatunków nowych dla Poleskiego Parku Narodowego i Polesia Lubel-skiego. W zebranym materiale dominowały gatunki tyrfobiontyczne i tyrfofilne (36,2%, 9 gat.). Drugą pod względem liczebności była grupa gatunków drobnozbiornikowych (31,4%, 7 gat.). Wodopójki charakterystyczne dla wód wiosennych stanowiły 24,4% (12 gat.), a gatunki jeziorne - 8,0% (3 gat.). W badanych zbiornikach stwierdzono wysoką różnorodność biologiczną - H = 4,29. Uwzględniając niniejsze badania oraz materiały historyczne, łącznie w zbiornikach torfowisko-wych Bagna Bubnów stwierdzono 52 gatunki wodopójek (lata 1967-2007). Na przestrzeni ostat-nich 40 lat zaobserwowano znaczne zmiany w składzie fauny. Jednakże faunę wodopójek Bagna Bubnów można określić jako stabilną, niewykazującą oznak degradacji. Bagno Bubnów można uznać za najcenniejszy - pod względem fauny Hydrachnidia - obszar Poleskiego Parku Narodowego.
Słowa kluczowe: wodopójki, Hydrachnidia, Bagno Bubnów, torfianki węglanowe, różnorodność gatunkowa
Robert Stryjecki
Department of Zoology, University of Life Sciences
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, robstry@wp.pl
Water mites (Acari: Hydrachnidia) of the northern part
of Nadwieprzański Landscape Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. In the northern part of the Nadwieprzański Landscape Park 55 water mite species were found. Far more individuals and species were collected in standing water bodies than in running water (767 ind., 47 sp. and 18 ind., 9 sp., respectively). The dominant species in the material collected were Piona nodata (21.4%), Hydrodroma despiciens (14.6%), Limnochares aquatica (11.5%), Arrenu-rus bruzelii (9.4%) and Tiphys ornatus (6.4%). The species diversity of the Park's water mites is deter-mined by the standing water bodies of the valley (peat bog pools, oxbow lakes). Comparison of current and historical data shows that water mite fauna of the Park is becoming impoverished. The degree and rate of impoverishment varies depending on the type of water body.
Key words: water mites, Hydrachnidia, Nadwieprzański Landscape Park, running water, stand-ing water, species diversity
Wodopójki (Acari: Hydrachnidia) północnej części Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W północnej części Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie 55 gatunków wodopójek. Znacznie więcej osobników i gatunków złowiono w wodach stojących niż w wodach płynących (odpowiednio: 767 osobn., 47 gat. i 18 osobn., 9 gat.). W całości zebranego materiału dominowały: Piona nodata (21,4%), Hydrodroma despiciens (14,6%), Lim-nochares aquatica (11,5%), Arrenurus bruzelii (9,4%), i Tiphys ornatus (6,4%). Różnorodność gatunkową wodopójek Parku kształtują dolinne zbiorniki wód stojących (torfianki, starorzecza), natomiast fauna rzeki Wieprz jest bardzo zdegradowana. Porównując dane aktualne z historycz-nymi należy stwierdzić, iż następuje ubożenie fauny wodopójek Parku. Ubożenie faunistyczne zachodzi w różnym stopniu i różnym tempie - w zależności od rodzajów zbiorników.
Słowa kluczowe: wodopójki, Hydrachnidia, Nadwieprzański Park Krajobrazowy, wody płynące, wody stojące, różnorodność gatunkowa
Danuta Sugier*, Piotr Sugier**
* Department of Industrial and Medicinal Plants, University of Life Sciences
15 Akademicka str., 20-950 Lublin, danuta.sugier@up.lublin.pl
** Department of Ecology, Institute of Biology, Maria Curie-Skłodowska University
19 Akademicka str., 20-033 Lublin, piotr.sugier@poczta.umcs.lublin.pl
Characteristics of abiotic conditions and heavy metals concentration in bark
of the pharmaceutical willow Salix purpurea L. in the Łęczna-Włodawa Lakeland
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The aims of this study were to characterise the abiotic habitat conditions of Salix purpurea L., and to verify whether purple willow, which may be a potential raw material for Salicis cortex, has the ability to accumulate a high quantity of Zn, Pb and Cd in the bark. The study was carried out in 2008. Eighteen sites of Salix purpurea representing different habitats were selected. At each of the sites samples of the topsoil were taken, and pH, OM, macro- and microelements were determined. Simultaneously, in chosen sites the annual willow shoots were cut, and samples of the bark were prepared chemical analysis. The content of Zn, Pb and Cd in milled bark samples was determined.
The S. purpurea habitats studied are highly diverse in terms of physicochemical properties. This is determined by such parameters as Fe, Ca, Mn, P, Zn and Pb levels. The studied soils are characterised by a relatively low content of heavy metals. Cadmium, a high concentration of which was observed in mineral soils and in the bark of willows growing thereon, is an exception. The high heavy metal content in S. purpurea bark disqualifies it as herbal raw material and indicates that this crop should be cultivated under controlled conditions.
Key words: Salix purpurea, heavy metals, pharmaceutical willow, raw material
Charakterystyka warunków abiotycznych oraz zawartość metali ciężkich w korze wierzby farmaceutycznej Salix purpurea L. na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem badań była charakterystyka warunków siedliskowych Salix purpurea L. oraz sprawdzenie, czy wierzba purpurowa, która może być potencjalnym źródłem surowca Salicis cortex, ma zdolność akumulacji dużych ilości Zn, Pb i Cd w korze. Badania przeprowadzono w roku 2008 na osiemnastu stanowiskach wierzby purpurowej reprezentujących różne typy sie-dlisk. W każdym z nich z wierzchniego poziomu pobrano próbki glebowe i oznaczono w nich pH, materię organiczną, makro- i mikroelementy. Jednocześnie na badanych stanowiskach ścięto jednorocz-ne pędy, a pobraną korę przygotowano do analiz chemicznych. W zmielonych próbkach oznaczono Zn, Pb i Cd. Gleby badanych stanowisk są bardzo zróżnicowane pod względem większości badanych czyn-ników. Decydują o tym głównie takie parametry jak Fe, Ca, Mn, P, Zn i Pb. Gleby charakteryzują się stosunkowo małą zawartością metali ciężkich. Wyjątek stanowi kadm, którego wysoką koncentrację stwierdzono w glebach mineralnych oraz korze rosnących na nich wierzb. Duża zawartość metali cięż-kich w korze S. purpurea ogranicza możliwości pozyskiwania surowca zielarskiego ze stanu naturalne-go i skłania do uprawy tego gatunku w kontrolowanych warunkach.
Słowa kluczowe: Salix purpurea, metale ciężkie, wierzba farmaceutyczna, surowiec zielarski
Radosław Ścibior
Department of Zoology, University of Life Sciences in Lublin
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, radoslaw.scibior@up.lublin.pl
The estimation of the preservation degree for wet biotopes of the Poleski National Park
based on species richness of chrysomelid (Coleoptera, Chrysomelidae) communities
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. 98 chrysomelid species were collected during the studies regarded chrysomelid com-munities of wet biotopes of the Poleski National Park. Among these 98 species - 50 (51%) demon-strated the qualities of bioindicators for these types of habitats (hydro-, higro-, and mesohigrophi-lous species).The highest chrysomelid species richness was found in rushes, and the lowest in high-peat bog. The analogical results occurred during the comparison of the species diversity indexes for chrysomelid communities of these two habitats. The high preservation and natural state degrees of the studied area occurred in rushes and also in low-peat bogs and osier scrubs that are populated by the wet biotope beetles, as well as by the rare species in the whole country scale. The species richness of chrysomelid communities inhabiting wet biotopes reached the level as high as the one in the Lasy Janowskie Landscape Park and was significantly higher than the one in the Kozłowiecki Landscape Park.
Key words: leaf-beetles, Chrysomelidae, Poleski National Park, species diversity, wet biotopes
Ocena stopnia zachowania siedlisk wilgotnych Poleskiego Parku Narodowego na podstawie bogactwa gatunkowego zgrupowań stonkowatych (Coleoptera, Chrysomelidae)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Podczas badań nad zgrupowaniami chrząszczy stonkowatych siedlisk wilgotnych Poleskiego Parku Narodowego stwierdzono ogółem występowanie 98 gatunków. Spośród nich 50 gat. (51%) wykazywało cechy biowskaźników tych siedlisk (hydro-, higro- i mezohigrofile). Naj-większym bogactwem gatunkowym Chrysomelidae w Parku charakteryzowały się zbiorowiska szuwarowe, natomiast najmniejszym - torfowiska wysokie. Identyczne wartości uzyskano zestawiając wskaźniki bioróżnorodności zgrupowań wymienionych dwóch siedlisk. Najwyższy stopień zachowania i naturalność stwierdzono w zgrupowaniach w szuwarach, a także na torfowiskach niskich i w olsach drzewiastych, które zasiedlane były przez gatunki wskaźnikowe dla siedlisk wilgotnych oraz rzadkie w skali całego kraju. Wartości bogactwa gatunkowego zgrupowań stonkowatych biotopów wilgotnych przypominały uzyskane w Parku Krajobrazowym Lasy Janowskie oraz były większe niż w Parku Krajobrazowym Lasy Kozłowieckie.
Słowa kluczowe: chrząszcze stonkowate, Chrysomelidae, Poleski Park Narodowy, różnorodność gatunkowa, siedliska wilgotne
Katarzyna Tajchman*, Adam Gawryluk**, Leszek Drozd*
* Department of Pet Breeding and Wildlife Management, ** Department of Grassland and Landscape Forming
University of Life Sciences in Lublin, Akademicka str. 13, 20-950 Lublin
katarzyna.tajchman@up.lublin.pl, adamgawryluk7@wp.pl, leszek.drozd@up.lublin.pl
Effects of roads on populations of wild game in the Lublin region
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The objective of the study was to compare the depletion rates of big game population caused by vehicle traffic on existing roads of the Lublin Region in recent years and to analyse the possibilities of preventing such events. Analyses of the impact of road traffic on the number of collisions and fatal accidents show that the sites of the events are not random. The animals that are most frequently killed on Polish roads are amphibians, medium-sized forest and field/forest mammals (hedgehog, mar-ten, fox, badger, and hare) and large mammals (roe deer, wild boar, red deer). The problem seems to be downplayed despite the fact that, according to scientific statistics, the number of vehicle-large mammal collisions may be as much as four times higher than what the police statistics indicate.
Key words: road accidents, wild game, wildlife crossings, migration corridors
Wpływ dróg na populacje zwierzyny łownej w województwie lubelskim
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem pracy było porównanie wielkości ubytków w populacji zwierząt łownych (zwierzyna gruba) spowodowanych ruchem pojazdów po drogach województwa lubelskiego w przeciągu ostatnich lat i możliwości zapobiegania tym zdarzeniom. Analizy wpływu ruchu drogowego na liczbę kolizji i wypadków śmiertelnych pokazują, że miejsca tych zdarzeń nie są przypadkowe. Na polskich drogach najczęściej giną płazy, średniej wielkości ssaki leśne i polno-leśne (jeż, kuna, lis, borsuk, zając) oraz duże ssaki (sarna, dzik, jeleń). Problem zdaje się być marginalizowany, mimo że według statystyk naukowych kolizje z dużymi ssakami mogą stanowić aż 4-krotność tego, co podają statystyki policyjne.
Słowa kluczowe: wypadki drogowe, zwierzyna łowna, przejścia dla zwierząt, korytarze migracyjne
Monika Tarkowska-Kukuryk
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, monika.kukuryk@up.lublin.pl
Comparative study of epiphytic and benthic fauna of shallow eutrophic lake
of Poleski National Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. Species structure, abundance and distribution of epiphytic and benthic invertebrates associated with stands of Myriophyllum spicatum L. were studied in shallow eutrophic Lake Długie in Poleski National Park. Macrofauna was collected in three seasons (May, July and Octo-ber) of 2001. The zoocenoses differ in terms of seasonal dynamics of their density, taxa composi-tion and domination structure. The abundances of studied groups were affected by the season. Epiphytic fauna showed significantly higher densities than benthic invertebrates, reaching the highest abundances in summer and the lowest in spring. Density of zoobenthos increased from spring to autumn. Phytophilous fauna, depending on season, was dominated by Naididae, Trichop-tera and Chironomidae larvae. Zoobenthos in all seasons represented pelophilous chironomids.
Key words: epiphytic fauna, zoobenthos, submerged vegetation, shallow lake
Studium porównawcze fauny naroślinnej i dennej płytkiego eutroficznego jeziora w Poleskim Parku Narodowym
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem badań była analiza struktury gatunkowej, zagęszczenia i rozmieszczenia fauny naroślinnej i dennej zasiedlającej stanowiska porośnięte przez Myriophyllum spicatum L. w płytkim, eutroficznym jeziorze Długie w Poleskim Parku Narodowym. Próby makrofauny po-bierano w trzech sezonach (maj, lipiec, październik) w 2001 r. Badane zoocenozy różniły się pod względem składu taksonomicznego i struktury dominacji, jak również wykazywały wyraźne sezo-nowe zmiany zagęszczenia. Stwierdzono widoczny wpływ sezonu na liczebności badanych grup. Fauna naroślinna wykazywała istotnie większe zagęszczenia niż fauna denna, osiągając największe wartości latem, zaś najmniejsze wiosną. Zagęszczenie fauny dennej wzrastało od wiosny do jesieni.
Słowa kluczowe: fauna naroślinna, zoobentos, makrofity zanurzone, płytkie jezioro
Danuta Urban, Justyna Dresler, Anna Iwona Mikosz
Institute of Soil Science and Environmental Management, University of Life Science in Lublin
Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin, danuta.urban@up.lublin.pl
Subfossil plant communities of a buried peatland in the vicinity of Zakrzówek
(Lublin Upland)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents the results of a study concerned with the characteristics of subfossil plant communities of a buried peatland situated in the valley of a small water course (a right-side tributary of river Bystrzyca). Using an Instorf type peat drill, three bore-holes were drilled, from which 80 samples were taken for laboratory analyses that included determination of plant macro-remains, as well as the ash content and reaction (pH in H2O and KCl). The study showed that in the valley of the water course there developed a low moor composed mainly of sedge peat and sedge-reed peat, with insertions of sedge-moss peat. The eastern part of the deposit is covered with a layer of mineral alluvial material with depth from 20 to 70 cm. Among the subfossil communities reed phytocenoses from the class Phragmitetea dominated. Less frequent were communities from the classes Scheuchzerio-Caricetea fuscae and Potametea.
Key words: buried peatland, valley, plant macro-remains, subfossil communities
Subfosylne zbiorowiska roślinne torfowiska pogrzebanego w okolicach Zakrzówka (Wyżyna Lubelska)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące charakterystyki subfosylnych zbiorowisk roślinnych torfowiska pogrzebanego leżącego w dolinie małego cieku wodnego (prawy dopływ Bystrzycy). Wykonano tu świdrem torfowym typu Instorf trzy wiercenia, z których do analiz laboratoryjnych pobrano 80 próbek. W próbkach oznaczono makroszczątki roślinne, a także popielność i odczyn (pH w H2O i KCl). Z przeprowadzonych badań wynika, że w dolinie cieku wykształciło się torfowisko niskie, zbudowane głównie z torfu turzycowego oraz turzycowo- trzcinowego z wkładkami torfu turzycowo-mszystego. Wschodnią część złoża pokrywa warstwa namułu mineralnego o miąższości od 20 do 70 cm. Wśród zbiorowisk subfosylnych przeważały fitocenozy szuwarowe z klasy Phragmitetea. Rzadziej występowały zbiorowiska z klas Scheuchzerio- Caricetea fuscae i Potametea.
Słowa kluczowe: torfowisko pogrzebane, dolina, makroszczątki roślinne, zbiorowiska subfosylne
Elżbieta Wielgosz*, Krzysztof Jóźwiakowski**, Elżbieta Jolanta Bielińska***
*Department of Agricultural Microbiology
**Water and Sewages Analytics Laboratory, Department of Melioration and Agricultural Construction
***Institute of Soil Science and Environment Management
University of Life Sciences in Lublin, Leszczyńskiego str. 7, 20-069 Lublin
*elzbieta-wielgosz@wp.pl, **krzysztof.jozwiakowski@up.lublin.pl, ***elzbieta.bielinska@up.lublin.pl
Numbers of ammonifying, nitrifying and denitrifying bacteria in sewage treated
in a system of biological stabilisation ponds
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The paper presents an analysis of the numbers of bacteria participating in the transfor-mation of nitrogen forms in sewage treated in a wastewater treatment plant based on the utilisation of a system of 3 wastewater ponds (anaerobic and aerated). Seasonal changes were observed in bacterial populations in the sewage in 2009. Thermal conditions prevailing in August and Novem-ber were conducive to the growth of ammonifying, nitrifying and denitrifying bacteria. In February and May notably lower numbers of those bacterial groups were observed. Changes in the numbers of bacteria were also observed at the particular stages of purification of wastewater. The highest numbers of ammonifying and nitrifying bacteria were recorded in raw sewage, and the lowest in the treated sewage. The greatest numbers of phase I and II nitrifying bacteria, as well as an in-crease in the concentration of N-NO3- and N-NO2-, were noted in wastewater flowing out of pond No. 2 (aerated), though the efficiency of nitrification observed in that pond was not too high. In the analysed system of biological stabilisation ponds, and especially in pond No. 3, there were no truly favourable conditions for the process of nitrification, primarily due to the excessively high concen-tration of oxygen dissolved in wastewaters in that reservoir. This situation was probably the cause for the low efficiency of total nitrogen removal in the object under study, that amounted to only 22%.
Key words: wastewater treatment, biological stabilisation ponds, bacteria, nitrogen, ammonifica-tion, nitrification, denitrification
Liczebność bakterii amonifikacyjnych, nitryfikacyjnych i denitryfikacyjnych w ściekach oczyszczanych w systemie biologicznych stawów ściekowych
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono analizę liczebności bakterii uczestniczących w przemianach form azotu w ściekach oczyszczanych w oczyszczalni opartej na wykorzystaniu systemu 3 biolo-gicznych stawów ściekowych (beztlenowych i tlenowych). Zaobserwowano sezonowe zmiany liczebności bakterii w ściekach w 2009 r. Warunki termiczne panujące w sierpniu i listopadzie sprzyjały rozwojowi bakterii amonifikacyjnych, nitryfikacyjnych i denitryfikacyjnych. W lutym i w maju notowano znacznie niższe liczebności badanych grup bakterii. Stwierdzono także zmiany liczebności bakterii w poszczególnych etapach oczyszczania ścieków. Największą liczebność bakterii amonifikacyjnych i denitryfikacyjnych notowano w ściekach surowych, a najmniejszą w ściekach oczyszczonych. Największą liczbę bakterii nitryfikacyjnych I i II fazy oraz wzrost stężenia N-NO3- i N-NO2- stwierdzono w ściekach odpływających z 2 stawu (napowietrzanego), jednak w stawie tym nie zaobserwowano zbyt wydajnej nitryfikacji. W analizowanym systemie biologicznych stawów ściekowych, a szczególnie w stawie nr 3, brakowało także korzystnych warunków do procesu denitryfikacji, przede wszystkim ze względu na zbyt wysokie stężenie tlenu rozpuszczonego w ściekach w tym zbiorniku. Sytuacja taka była prawdopodobnie przyczyną niewielkiej skuteczności usuwania azotu całkowitego w badanym obiekcie, która wynosiła 22%.
Słowa kluczowe: oczyszczanie ścieków, biologiczne stawy stabilizacyjne, bakterie, azot, amonifi-kacja, nitryfikacja, denitryfikacja
Zbigniew Wilczek, Magdalena Maśka
Department of Geobotany and Nature Protection, Silesian University
Jagiellońska str. 28, 40-032 Katowice, zbigniew.wilczek@us.edu.pl; jeremymk@wp.pl
Conservation of water and swamp vegetation in the Biała river valley
(Silesian Foothills, Oświęcim Basin)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. In the years 2007-2008 a phytosociological survey of water and swamp vegetation was carried out in the valley of river Biała, as a result of which 32 groups and 6 communities of vegetation were reported. The presence of protected and rare in the scale of the region plant species and nature habitats with European importance bear witness to the huge botanical value of this area. At present, in the area under exploration there exists only one form of protected area, which is a protected landscape area. For the conservation of the water and swamp vegetation and of the beauty of Biała river valley landscape it is proposed to create additional 2 protected nature- landscape areas and 3 ecological areas.
Key words: water and swamp vegetation, nature habitats, the Silesian Foothills, the Oświęcim Basin, nature conservation
Ochrona roślinności wodnej i bagiennej w dolinie rzeki Białej (Pogórze Śląskie, Kotlina Oświęcimska)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W latach 2007-2008 przeprowadzono na terenie doliny rzeki Białej badania fitoso-cjologiczne roślinności wodnej i bagiennej, w wyniku których odnotowano 32 zespoły oraz 6 zbiorowisk roślinnych. Obecność chronionych i rzadkich w skali regionu gatunków roślin oraz siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim świadczy o dużej wartości botanicznej tego terenu. Obecnie na badanym obszarze istnieje tylko jedna obszarowa forma ochrony przyrody, którą jest obszar chronionego krajobrazu. W celu ochrony roślinności wodnej i bagiennej oraz piękna krajobrazu doliny rzeki Białej proponuje się utworzyć dodatkowo 2 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz 3 użytki ekologiczne.
Słowa kluczowe: roślinność wodna i bagienna, siedliska przyrodnicze, Pogórze Śląskie, Kotlina Oświęcimska, ochrona przyrody
Dariusz Wojdan
Institute of Biology, University of Humanities and Sciences in Kielce
Świętokrzyska str. 15, 25-406 Kielce, dariusz.wojdan@ujk.edu.pl
Impact of vehicle traffic on amphibian migrations in the protection zone
of the Świętokrzyski National Park
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. The research aimed at localization of areas in the vicinity of the Świętokrzyski National Park where a high rate of mortality of migrating amphibians took place. The highest mortal-ity was observed in the road sections between villages Mąchocice and Ciekoty (the Lubrzanka River gap), and in villages Wzorki and Baszowice (the protection zone of the Park). Notable dif-ferences were found between spring migration (to breeding wetlands) and autumn migration (to wintering sites). In the first case the migration corridor was narrow - ca. 200 m, in the second, however, it was as much as 3 km.
Key words: amphibians, animal migration, roads, Świętokrzyski National Park, protection zone
Wpływ komunikacji samochodowej na migracje płazów w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badania miały na celu lokalizację miejsc rozjeżdżania migrujących płazów na drogach w sąsiedztwie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Największą śmiertelność zaobserwowano na odcinkach drogi Mąchocice-Ciekoty (Przełom Lubrzanki) oraz w miejscowościach Wzorki i Baszowice (otulina ŚPN). Wyraźne różnice stwierdzono pomiędzy wędrówkami wiosen-nymi (godowymi) oraz jesiennymi (na zimowiska). W pierwszym przypadku szlak migracyjny płazów był wąski (około 200 m), a w drugim szeroki (prawie 3 km).
Słowa kluczowe: płazy, migracje fauny, drogi, Świętokrzyski Park Narodowy, otulina
Jacek Wolnicki, Grzegorz Radtke
Inland Fisheries Institute in Olsztyn
Oczapowskiego str. 10, 10-719 Olsztyn, jawol@infish.com.pl, grad@infish.com.pl
Threats to existence of lake minnow Eupallasella percnurus (Pallas) sites in Poland
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Summary. In Poland, endangered with extinction lake minnow (Cyprinidae) inhabit tiny water bodies. Among 163 of its sites known presently, 126 (77.3% of all) are regarded as threatened at high or medium level. The most common threat is permanent shallowing of water body basin, which can result in its overgrowing with vascular plants and drying off. Most of the threat factors have an influence on lake minnow habitats rather than directly on the fish populations.
Key words: lake minnow, Eupallasella percnurus, occurrence, Poland, threats
Zagrożenia dla istnienia stanowisk strzebli błotnej Eupallasella percnurus (Pallas) w Polsce
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W Polsce zagrożona wyginięciem strzebla błotna (Cyprinidae) zamieszkuje drobne zbiorniki wodne. Spośród 163 stanowisk znanych obecnie, 126 (tj. 77,3% wszystkich) uznaje się za zagrożone w stopniu wysokim lub średnim. Najczęstszym zagrożeniem jest trwałe wypłycenie misy zbiorników wodnych, które skutkuje ich szybkim zarastaniem przez roślinność naczyniową oraz wysychaniem. Większość czynników zagrożenia oddziałuje raczej na siedlisko strzebli błot-nej niż bezpośrednio na jej populacje.
Słowa kluczowe: strzebla błotna, Eupallasella percnurus, występowanie, Polska, zagrożenia
|
|
|
Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego O.L. PAN |
|
|
|
|
|
