TEKA
Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych V/2010.
Commission of Polish-Ukrainian Cultural Ties

Spis treści - plik PDF

Wstęp - plik PDF

Introduction - plik PDF

PROSE FOLKLORE AND NARRATIONS FROM PIDLYASHSHYA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The collection of the dialect texts "Voices of Pidlyashshya" (Lutsk, 2007) contains the narrations of the southern and northern Pidlyashshya residents. The thematics of the narrations were defined by residents themselves. Narrations concern the childhood, war, peculiarities of the Orthodox religious festivals, wedding traditions, differences of living conditions in different parts of Pidlyashshya etc. Here one can also find samples of the prose folklore, proverbs, sayings, legends, narrations, anecdotes etc.

Key words: folklore, narrations, legends

Streszczenie. Zbiór tekstów gwarowych "Hołosy z Pidlaszsza" (Głosy z Podlasia, Łuck, 2007) zawiera wypowiedzi mieszkańców Podlasia Południowego i Północnego. Ich tematyka została określona przez samych respondentów: są to wspomnienia z dzieciństwa, opowieści o wojnie, o specyfice świąt prawosławnych, o weselu, określenie osobliwości gwar różnych miejscowości na Podlasiu i in. Przedstawiono również przysłowia, powiedzenia, legendy, opowieści, anegdoty ludowe.

Słowa kluczowe: Podlasie, twórczość ludowa, opowieści, legendy



UKRAINIAN-HUNGARIAN LANGUAGE CONTACT ON THE BORDER OF THEIR ETHIC TERRITORIES (THE IMPACT OF HUNGARIAN UPON THE VOCABULARY OF WORKS BY ZAKARPACIE WRITERS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The paper deals with the problems of Ukrainian and Hungarian inter-linguistic contacts. It describes those historical events that have influenced the formation and development of linguistic and cultural surroundings in Transcarpathia. The paper gives information about the adaptation ways of Hungarian dialects in the recipient language and the influence of the Hungarian language on lexical elements of Transcarpathian writers' literary works. It has been proved that for the description of circumstances in which Hungarians lived in different historical epochs Transcarpathian writers used a lot of typical Transcarpathian lexical elements in their works. Hungarian words occupy the leading position among these lexical elements and they have been strongly rooted in Transcarpathian dialects mostly occasionally or through the transmission of neighbouring languages. The most of the Hungarian loanwords in Transcarpathian literary works belong to the lexical elements which describe the everyday life.

Key words: inter-linguistic contacts, inter-linguistic interaction, Ukrainian dialects in Transcar-pathia, Hungarian dialects, literary language of writers

Streszczenie. W artykule rozpatrzono problemy ukraińsko-węgierskich kontaktów językowych. Zwrócono uwagę na szczególne warunki historyczne, w których kształtowało się zakarpackie środowisko językowo-kulturowe. Określono wpływ języka węgierskiego na słownictwo utworów pisarzy zakarpackich. Zauważono, że wykorzystywane przez pisarzy zakarpackich zapożyczenia z języka węgierskiego weszły do gwar zakarpackich bezpośrednio lub za pośrednictwem języków sąsiadujących. Stwierdzono, że zapożyczenia z węgierskiego w języku utworów literatury pięknej przeważnie dotyczą sfery życia codziennego.

Słowa kluczowe: kontakty językowe, interferencja międzyjęzykowa, gwary ukraińskie Zakarpacia, zapożyczenia z języka węgierskiego, język literatury pięknej



ON THE ISSUE OF THE RESEARCH ON UKRAINIAN DIALECTS OF WORONEZ REGION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The authors overlooked the traditions of studying the Ukrainian dialects of Voronezh region that were isolated for a long period of time from the main masses of Ukrainian dialects. The authors educed the reasons of confusion made by some linguists. The reason was in interdialectial and interlingual co-operations that led to a false conclusion that Ukrainian dialects on the territory of Voronezh region are local varieties of Russian language (Ťdialects with Ukrainian linguists basisť), so the idea is reasonable here about rejecting tne linguistic system of dialects in related languages.BR>
Key words: Dialect, researches of Ukrainian dialects of Voronezh region, phonetical and morpho-logical specialties of dialects, rejection of linguistic systems

Streszczenie. W artykule przybliżono zagadnienia dotyczące tradycji badań gwar ukraińskich w obwodzie woroneskim, przez trwały czas izolowanych od głównego masywu języka ukraińskie-go. Naświetlono przyczyny mieszania przez niektórych językoznawców wyników wzajemnych wpływów międzydialektalnych i międzyjęzykowych, co spowodowało pojawienie się błędnego wniosku, według którego gwary ukraińskie obwodu woroneskiego są miejscowymi wariantami języka rosyjskiego. Podano także argumenty na wzajemne odpychanie się systemów spokrewnionych języków.BR>
Słowa kluczowe: gwara, historia badań gwar ukraińskich w obwodzie woroneskim, fonetyka i morfologia gwar



THE ISSUE OF BEHAVIORAL TABOO VERBALIZATION IN UKRAINIAN DIALECTS OF THE PODLASIE REGION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The paper is devoted to definition of the structure and semantics of the formulas of tradi-tional behavioral prohibitions in the Podlasie`s Calendar Rites. The author presents the mandatory structural items, describes the temporal expressions, defines the lexical and grammatical means of expressing the prohibition of certain actions, draws attention to the calendar rites attributes role in formation of the traditional behavioral prohibitions.

Key words: behavioral prohibitions, Calendar Rites, Ukrainian Podlasie dialects, linguistic picture of the world

Streszczenie. Artykuł poświęcony jest opisowi struktury i semantyki formuł tradycyjnych zakazów określonych czynności, związanych z obrzędowością doroczną w gwarach podlaskich. Przedstawiono obligatoryjne elementy strukturalne, opisano konstrukcje temporalne, określono środki leksykalne i gramatyczne, służące do wyrażenia tabu zachowań, zwrócono uwagę na znaczenie atrybutów obrzędów dorocznych jako elementów światopoglądu nosicieli gwar podlaskich w for-mułowaniu tradycyjnych zakazów określonych czynności.

Słowa kluczowe: tabu zachowań, obrzędy doroczne, językowy obraz świata, gwary ukraińskie Podlasia



THE SYSTEM OF VERB FORMS IN UKRAINIAN TRANSNISTRIAN DIALECTS IN THE AREA OF POLAND - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The subject matter of the article is the verb inflection of the Ukrainian dialect of Hre-benne and the neighbouring villages, Potoki and Mosty Małe, in the county of Tomaszów (Lublin voivodship). Until World War II those villages, as well as other neighbouring villages, used to be inhabited almost exclusively by the Ukrainians using West Ukrainian Transnistrian dialect. The material presents the oldest form of the dialect that could possibly be transcribed nowadays.

Key words: Ukrainian dialects in Poland, Transnistrian dialects, verb



Streszczenie. Przedmiotem artykułu jest fleksja werbalna gwary ukraińskiej Hrebennego i wsi okolicznych - Potoków i Mostów Małych, w powiecie tomaszowskim (woj. lubelskie). Do II wojny światowej wsie te, podobnie jak i inne wsie okoliczne, zamieszkiwali prawie wyłącznie Ukraińcy, posługujący się zachodnioukraińską gwarą naddniestrzańską. Obecnie żyją oni w dużym rozproszeniu, przez co ich gwara nie ma warunków do rozwoju, a co za tym idzie przetrwania. Przedstawiony materiał zapisany został od najstarszego pokolenia nosicieli gwary.

Słowa kluczowe: gwary ukraińskie w Polsce, gwary naddniestrzańskie, czasownik



THE VERBAL AND THE NONVERBAL UNITS OF THE RITUAL TEXT (AS EXEMPLIFIED BY WINTER RITES OF SOUTH PODLASIE) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The paper attempts to analyze the verbal and nonverbal units of the ritual text on the example of winter rites related to Christmas, New Year and Epiphany. The units of the actional, locative, temporal, personal and verbal level of the rites are discussed. The disproportion between the individual units of the rites is also pointed out.

Key words: ethnolinguistics, rite, verbal and nonverbal units, nomenclature of rites

JEDNOSTKI WERBALNE I NIEWERBALNE W TEKŚCIE OBRZĘDOWYM (NA PRZYKŁADZIE OBRZĘDÓW CYKLU ZIMOWEGO Z OBSZARU POŁUDNIOWEGO PODLASIA) pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W artykule dokonano analizy etnolingwistycznej werbalnych i pozawerbalnych jednostek tekstu obrzędowego na przykładzie obrzędów związanych z Bożym Narodzeniem, No-wym Rokiem i Objawieniem Pańskim. Wyróżniono jednostki planu akcjonalnego, lokatywnego, temporalnego, personalnego i werbalnego obrzędów. Wskazano na dysproporcję poszczególnych jednostek obrzędów.

Słowa kluczowe: etnolingwistyka, obrzęd, jednostki werbalne i niewerbalne, nominacja obrzędu



THE STATE AND PROSPECTS OF RESEARCH ON UKRAINIAN DIALECTS OF THE SAN REGION IN POLAND - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article is devoted to the history of reseach on the Ukrainian dialects over the territory of river San in Poland. The attention is also paid to the problem of the current situation of the Ukrainian dialects in Poland, contemporary reseach perspectives and trends and extent of implementation of the necessary reseach. The Ukrainian dialects are characterized by archaism and peripheral nature of the occurence. Historical circumstances led to expand of dialects together with their users into the north-western Poland and Ukraine. In recent decades, the number of representatives of dialects has decreased which led to decline of archaic forms of the Ukrainian dialects. At the present stage of development of the dialect, the indispensable exploratory tasks include thorought examination of the dialects over the territory of San, the analysis of archaic phenomena and innovative changes which are caused by interference processes at the level of language contacts of the Polish-Ukrainian border.

Key words: perspectives and trends, necessary research, analysis, archaic phenomena, innovative changes

Streszczenie. Artykuł poświęcony jest problemom badań ukraińskich gwar nadsańskich w Polsce. Autorka podkreśla wagę problemu badań ukraińskich gwar nadsańskich, nosiciele, którzy zostali przesiedleni, i formułuje główne zagadnienia i cele badań: opis wszystkich poziomów systemu gwarowego w jego najbardziej archaicznej postaci oraz analiza zjawisk innowacyjnych, które pojawiły się pod wpływem języka polskiego.

Słowa kluczowe: ukraińskie gwary nadsańskie, innowacje językowe



THE ISSUE OF RUSSIAN-GERMAN LANGUAGE CONTACT IN LIGHT OF HISTORICAL DATA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. Entering of German words into the language of Rusyns is closely connected with eco-nomic, political and cultural contacts of Rusyns with Germans. German lexical elements have got into the language of Rusyns directly from German language, rarely through the transmission of Hungarian and Slovakian. Borrowed Germanisms in the course of time have settled in the grammar of Rusyn language. The process of Germanisms' adaptation was strongly influenced by Slovakian and Hungarian languages. The paper presents in alphabetical order lexical Germanisms what occur in the Rusyn literary sources.

Key words: Rusyns all over the world, dialects of the Rusyn language, interlinguistic and interethnic contacts, lexical Germanisms, morphological adaptation

Streszczenie. Przenikanie słów z języka niemieckiego do języka ludności pochodzenia rusińskiego jest ściśle związane z relacjami ekonomicznymi, politycznymi oraz kulturalnymi między Rusinami i Niemcami. Elementy języka niemieckiego trafiały do języka rusińskiego przeważnie bezpośrednio z języka niemieckiego, rzadziej - za pośrednictwem języków węgierskiego lub słowackiego. Germanizmy dostosowały się do systemu gramatyki rusińskiej, która ustalała się pod mocnym wpływem języka węgierskiego i słowackiego. W tym artykule przedstawiono fragment słownika germanizmów używanych w literaturze rusińskiej.

Słowa kluczowe: Rusini w świecie, rusińskie języki regionalne, kontakty międzyetniczne i mię-dzyjęzykowe, germanizmy leksykalne, adaptacja morfologiczna



DIALECTAL PECULIARITIES OF THE PLURAL NOUN DECLENSION IN THE UKRAINIAN DIALECTS OF THE PODLASIE REGION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article analyses typical peculiarities of noun's plurality paradigm in Pidlyashshya dialects. The majority of the cases being commented on belong, particularly, to the Western Polis-syan dialect, and in, broader aspect, they constitute the Northern Ukrainian language continuum; this fact gives the licence to gualify the Pidlyashshya dialects as the Ukrainian ones.

Key words: Pidlyashshya dialects, word modification, noun, case, flexion

Streszczenie. W artykule przeanlizowane zostały cechy charakterystyczne paradygmatu rzeczow-ników liczby mnogiej w ukraińskich gwarach podlaskich. Terytorium rozpowszechnienia większości przeanalizowanych zjawisk fleksji rzeczownikowej sięga co najmniej gwar zachodniopoleskich, szerzej - północnoukraińskiego kontinuum językowego, co pozwala na kwalifikację gwar podlaskich jako ukraińskich.

Słowa kluczowe: ukraińskie gwary podlaskie, rzeczownik, fleksja



PROPER NAMES OF PODLASIE INHABITANTS AND THEIR NAME VARIANTS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article deals with proper names and variations of proper names of Pidlyashshya region inhabitants, attesting that the method of their composing is similar to those which are used in other regions of Ukraine. Additionally some variants of proper names are borrowed from polish language, what reflects tight contacts among Ukrainians and Poles in this region.

Key words: variations, proper names, article, composing

Streszczenie. W artykule przeanalizowano imiona własne i ich warianty mieszkańców Podlasia oraz określono sposoby ich tworzenia. Stwierdzono, że niektóre warianty imion własnych zostały zapożyczone z języka polskiego, co odzwierciedla ścisłe kontakty między Ukraińcami i Polakami na Podlasiu.

Słowa kluczowe: imiona własne, warianty imion, słowotwórstwo, antroponimia Podlasia



PIDLYASHSHYA-BERESTEYSHCHYNA-VOLYN POLISSYA: GENERAL LINGUISTIC TERRITORY OF THREE COUNTRIES (ON THE MATERIAL OF THE NAMES OF INSECTS) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article analyses the names of insects and popular belief, related to them, which are fixed on the territory of Volyn Polissya, Pidlyashshya and Beresteyshchyna. An attempt to compare one group of related dialects lexical and only on the basis of these data to determine their common features. The basis is dialect nine settlements. It is fixed, that the manners of speaking of these territories belong to dialects of Western Polissya.

Key words: the names of insects, the dialects of Western Polissya Streszczenie. W artykule poddano analizie nazwy owadów oraz związane z nimi wierzenia, które zapisane zostały na terenie Polesia Wołyńskiego, Podlasia oraz w obwodzie brzeskim. Przeprowa-dzono próbę porównania jednej grupy leksykalnej sąsiadujących ze sobą gwar i na podstawie uzyskanych danych określono cechy wspólne i różne. Materiał badawczy pochodzi z 9 miejscowości, których gwary należą do gwar zachodniopolskich.

Słowa kluczowe: nazwy owadów, gwary Polesia Zachodniego



WHAT ARE THE MAIN FEATURES OF A POLISH (PIDLYASHSHYA) IDIOM? (ON MATERIAL OF COLLECTION OF TEXTS "VOICES ARE FROM PIDLYASHSHYA" OF G. ARKUSHINA) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. Proof folk connections, fixed on Pidlyashshi, are analysed (after materials of collection of texts "Voices are from Pidlyashshya" of G. Arkushina).

Key words: Pidlyashshya, phraseme, semantic row Streszczenie. W artykule przeanalizowano związki frazeologiczne zapisane na Podlasiu (na pod-stawie materiałów zbioru tekstów "Hołosy z Pidlaszsza" (Głosy z Podlasia) H. Arkuszyna).

Slowa kluczowe: Podlasie, frazeologizm, kategoria semantyczna



THE NICKNAMES OF PODLASIE AND WOLYN-POLESIE REGIONS: COMMON FEATURES - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article presents the comparison of anthroponymic systems of two ethnically and linguistically related areas - the Pidlyashshya and the Volyn Polissya. In the nickname that exists in the outlined area, identified common motive nomination, the same types of street nicknames, identical antropoforms. Characterizes both the individual and family nicknames.

Key words: nickname, Pidlyashshya, Volyn Polissya

Streszczenie. W artykule przedstawiono porównanie nieformalnych nazw własnych pochodzących z dwóch etnicznie i językowo pokrewnych regionów: Podlasia i Polesia Wołyńskiego. Autor określa motywy nominacji przezwisk oraz nieformalnych nazwisk rodowych.

Słowa kluczowe: przezwisko, Podlasie, Polesie Wołyński?



THE HISTORY OF DISSEMINATION OF KNOWLEDGE ON THE UKRAINIAN LANGUAGE IN POLAND IN 1960-70 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. In post-WWII Poland the Ukrainian language was the mother tongue of ca. 300.000 Polish citizens with the Ukrainian national consciousness. Until 1956 it was not possibile to learn Ukrainian in Poland even at elementary and secondary levels at state schools. In later years the Ukrainian schools in Poland also developed very inadequately. Under thouse circumstances a great role in the dissemination of the knowledge of Ukrainian in Poland fell to the only Ukrainian-language weekly Nasze Słowo that has continued to appear since 1956. It has published many articles supporting the Ukrainian language, of which the major series was "Movni porady" (Language guidance), run in 1956-1973. It had worldwide readership concerned with the development of Ukrainian and a desire to learn its system and history. The present paper gives examples of more interesting matters brought up by the readers (over sixty correspondents), who highly regarded the reliability, professionalism and courage of the editor of these 'language guidance' series, when dissemination of Ukrainian was discouraged in Poland and in Soviet Ukraine. Some of the issues have retained their topical character even today, when we are celebrating the twentith anniversary of the establishment of the Ukrainian studies at the Catolic University and at Maria Curie-Sklodovska University.

Key words: Ukrainian language in post-WWII Poland, Ukrainian-language weekly Nasze Słowo, language guidance

Streszczenie. Po II wojnie światowej język ukraiński był językiem ojczystym ok. 300 tys. obywateli Polski z ukraińską świadomością narodową. Do 1956 r. nie było możliwe nauczanie języka ukraińskiego w szkołach. W latach późniejszych szkoły ukraińskie w Polsce także nie były mile widziane. W tych okolicznościach ogromna rolę w rozpowszechnianiu informacji o Ukraińcach w Polsce odegrał ukraińskojęzyczny tygodnik "Nasze Słowo", ukazujący się od 1956 r. W piśmie tym opublikowano szereg artykułów dotyczących języka ukraińskiego, w ramach cyklu pt. "Mowni porady" (Porady językowe), ukazującego się w latach 1956-1973. Niniejszy artykuł prezentuje najbardziej interesujące problemy, podejmowane przez czytelników (ponad 60 korespondentów), którzy wysoko oceniali profesjonalizm, odwagę autora cyklu "porad językowych".

Słowa kluczowe: język ukraiński w Polsce po II wojnie światowej, ukraińskojęzyczny tygodnik "Nasze Słowo", porady językowe



LITERARY AND DIALECT LANGUAGE OF MODERN UKRAINIAN MEMOIRS MATTER OF STALY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. Modern wave of Ukrainian emigration has one peculiarity that its participants, in their majority, are willing to come back to their motherland. Social and psychological motiwation compel them to realization of their inner "ego" in the forms of their private prayers, pvetical worko, letters (publicistic and private) etc., written in their mother tongue. Fhese texts are marked with the specificity of their vocabulary, syntactical structure, emotional connotation which is of interest from the point of view of sociolinguistics, ethnolinguistics i.e. language functioning under extraordinary conditions.

Key words: emigration, memoirs writing, epistolary, sociolinguistics, emotional lexis, selfreguta-tion, serfrealization

Streszczenie. Współczesna fala emigracji ukraińskiej charakteryzuje się tym, że emigranci zarobkowi w zdecydowanej większości zamierzają wrócić do ojczyzny. Motywacja społeczna i psychologiczna zachęca ich do realizacji swojego wewnętrznego "ja" w formie modlitwy osobistej, w poezji, listów (o charakterze publicystyki i prywatnych) itp. w języku ojczystym. Te teksty odznaczają się specyfiką leksyki, organizacji składniowej, konotacji emocjonalnej, co jest interesujące z punktu widzenia socjolingwistyki i etnopsychologii, czyli funkcjonowania języka w sytuacjach nadzwyczajnych.

Słowa kluczowe: emigracja, pamiętnikarstwo, epistolografia, socjolingwistyka, samoregulacja, poszukiwanie własnej tożsamości, leksyka emocjonalna



SACRAL CONCEPTS IN THE WORKS OF DIASPORA WRITERS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article deals with the comparison of the linguistic expression of the concept DUSHA in the works by B. Lepkyi as a Diaspora representative and by V. Sosyura as a prominent soviet writer. The author comes to the conclusion that Diaspora writers had more freedom express-ing their creative ideas that is why sacral concepts in their works are expressed fully and correspond more to the nationwide concepts.

Key words: conceptualization, concept, sacral concept, concept meaning, language picture of the world Streszczenie. W artykule dokonano porównania językowego wyrażenia konceptu sakralnego "dusza" w utworach Bohdana Łepkiego jako przedstawiciela diaspory i Wołodymyra Sosiury jako znanego poety radzieckiego. Autor dochodzi do wniosku, że pisarze diaspory mieli więcej swobody w wyrażaniu swojego twórczego "Ja", stąd w ich utworach koncepty sakralne są wyrażone pełniej i w największym stopniu odpowiadają ogólnonarodowym wyobrażeniom o nich.

Słowa kluczowe: konceptualizacja, koncept, koncept sakralny, treść konceptu, językowy obraz świata



THE LANGUAGE OF THE UKRAINIAN PRESS IN POLAND (STUDY BASED ON "NASH? SLOV?" AND "BLAHOVIST") - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article analyzes the Ukrainian language press in Poland (two periodicals) taking into account lexical, morphological, wordformation and syntactic peculiarities. The examples chosen from the periodicals show deviation from lexical and grammatical norms.

Key words. Ukrainian press, linguistic norms, deviation of norms

Streszczenie. W artykule przeanalizowano język prasy ukraińskiej w Polsce (na podstawie dwóch periodyków). Szczególną uwagę zwrócono na osobliwości leksykalne, słowotwórcze, morfolo-giczne i składniowe. Na przykładach zaczerpniętych ze stronic czasopism "Nasze Słowo" i "Bła-howist" pokazane zostały odchylenia od norm gramatycznych i leksykalnych.

Słowa kluczowe: prasa ukraińska, normy językowe, odchylenia od normy



THE IMPACT OF UKRAINIAN-WEST SLAVIC LANGUAGE CONTACT ON THE LANGUAGE OF 20TH CENTURY LEMKO WRITERS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article discusses the impact of the West Slavonic languages on the lexicon of the literary variety of the Lemko dialect. The effects of the long-standing cross-linguistic contacts at the Polish-Slovak-Ukrainian border for the Lemko dialect were a great number of loan-words and loan-translations, the Proto-Slavic lexemes, preserved due to the influence of the West Slavonic influences. The major ways for borrowing the Polish and Slovac lexical items into the Lemko dialect and its literary variety have been identified. The Polish and Slovak loanwords used by the contemporary Lemkos have been grouped according to their lexical meaning.

Key words: language contacts, the influences of the West Slavonic languages upon the Ukrainian dialects, the Lemko dialect, lexical borrowings

Streszczenie. W artykule omówiono wpływy języków zachodniosłowiańskich na kształtowanie się zasobu leksykalnego w odmianie literackiej dialektu łemkowskiego. Skutkami długotrwałych kontaktów językowych na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim są w gwarach łemkowskich liczne zapożyczenia leksykalne, kalki i prasłowiańskie leksemy, zachowane dzięki wpływom języków zachodniosłowiańskich. Wymieniono najważniejsze drogi przenikania polonizmów i słowacyzmów do dialektu łemkowskiego i jego odmiany literackiej. Przedstawione zostały również grupy tematyczne polonizmów i słowacyzmów w języku współczesnych Łemków.

Słowa kluczowe: kontakty językowe, wpływy zachodniosłowiańskie w gwarach ukraińskich, dialekt łemkowski, zapożyczenia leksykalne



UKRAINIAN-POLISH INCOMPLETE LEXICAL EQUIVALENTS AS THE CAUSE OF INTERFERENCE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article focuses on the interlinguistic homonyms, i.e. partial lexical equivalents. The purpose of this paper is to analyse pairs of Ukrainian and Polish verbs with morphemes -???- / -gad-. These verbs can cause the lexical errors, since almost every Ukrainian verb with the morpheme -???- differs semantically from its formal Polish equivalent with the morpheme -gad-. Pairs of words like these are the one of the objects of contrastive linguistics.

Key words: contrastive linguistics, interlinguistic homonimy, partial lexical equivalents, lexical interference, linguistic errors

Streszczenie. Artykuł poświęcony jest homonimom międzyjęzykowym, czyli niepełnym ekwiwa-lentom leksykalnym. Przedmiotem analizy są ukraińsko-polskie pary czasowników z morfemami -???- / -gad-, które mogą być źródłem błędów leksykalnych, bowiem prawie każdy ukraiński cza-sownik z morfemem -???- różni się pod względem znaczeniowym od formalnego polskiego od-powiednika z morfemem -gad-. Tego rodaju pary wyrazów są jednym z obiektów lingwistyki kontrastywnej.

Słowa kluczowe: lingwistyka kontrastywna, homonimia międzyjęzykowa, niepełne ekwiwalenty leksykalne, interferencja leksykalna, błędy leksykalne



FORMATION OF THE ETIQUETTE CONSTITUENT OF COMMUNICATIVE COMPETENCE WHEN STUDYING UKRAINIAN AS A FOREIGN LANGUAGE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article touches upon the stages and methods of formation of the etiquette constituent of communicative competence when studying Ukrainian as a foreign language. The author suggests the consecution of examination of the speech etiquette forms, comments upon the linguistic didactics methods, tasks and exercises, which can be used.

Key words: speech etiquette, communicative competence, linguistic didactics, studying Ukrainian as a foreign language

Streszczenie. W artykule wyznaczono etapy i metody kształtowania składników etykiety językowej kompetencji komunikacyjnej w nauce języka ukraińskiego jako obcego. Autor proponuje konsekwencję przy wyuczeniu się formuł etykiety językowej, komentuje lingwodydaktyczne środki, zadania i ćwiczenia, które mogą być w tej nauce wykorzystane.

Słowa kluczowe: etykieta językowa, kompetencja komunikacyjna, lingwodydaktyka, nauczanie języka ukraińskiego jako obcego



WORD BUILDING SYNONYMS OF THE UKRAINIAN LANGUAGE AS AN OBJECT OF STUDY IN A FOREIGN LANGUAGE CLASSROOM - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The problem of word-building synonyms has constantly been the object of investigation of linguists both in general theoretical aspect and from the point of view of practical observations of different parts of speech. There are no special investigations devoted to linguo-didactic interpretation of synonymy in the system of word-building of Ukrainian as a foreign language. The article is an attempt to define the place of word-building synonyms in the practical course of Ukrainian as a foreign language and find out peculiarities of their study in a foreign language classroom with the account of achievements of modern derivational studies.

Key words: word building synonyms, linguo-didactic interpretation, Ukrainian as a foreign language

Streszczenie. Zagadnienia dotyczące synonimów słowotwórczych niejednokrotnie stanowiły przedmiot badań zarówno na płaszczyźnie teoretycznej, jak i praktycznej na materiale różnych części mowy. Prac poświęconych lingwodydaktycznej interpretacji synonimii w systemie słowotwórczym języka ukraińskiego jako obcego w zasadzie nie ma. W artykule dokonano próby określenia roli synonimów słowotwórczych w praktycznym kursie języka ukraińskiego jako obcego. Dokonano także próby wyjaśnienia osobliwości ich nauczania z wykorzystaniem osiągnięć współczesnej derywatologii w audytorium obcojęzycznym.

Słowa kluczowe: synonimy słowotwórcze, lingwodydaktyczna interpretacja, język ukraiński jako obcy



LEARN LANGUAGE BY SINGING - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. Article deals with the songs as teaching material in the foreign audience. Author concentrate attention on positive and negative aspects of songs usage. Describes criteria of using songs during the lessons of Ukrainian as a foreign language.

Key words: song, language norms, skills, types of speech activity

Streszczenie. W artykule zwrócono uwagę na piosenkę - pomoc dydaktyczną wykorzystywaną w nauczaniu studentów cudzoziemców. Pokazano różne aspekty wykorzystania piosenek w nauczaniu języka. Zaprezentowane zostały sytuacje, w których można wykorzystać teksty piosenek na zajęciach z języka ukraińskiego jako obcego.

Słowa kluczowe: tekst piosenki, norma językowa, nawyki językowe, rodzaje działalności językowej



INFORMATION TECHNOLOGY FOR THE UKRAINIAN TEACHERS: STRUGGLE WITH THE LANGUAGE AND COMPUTER - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article is devoted to the presentation of the experience in running the course entitled "Computer science for Ukrainian students" offered to the students of the Ukrainian language and culture at the University of Wrocław. The author presents the structure of the course, the contents of the materials and the review of the literature which may be of help to students while they learn the course contents. The author signals certain problems connected with terminology and presents the results of the course. Moreover, he assesses its influence on the development of students' language abilities.

Key words: Computer science, Ukrainian language, didactics

"INFORMATYKA DLA UKRAINISTÓW", CZYLI ZMAGANIA Z JĘZYKIEM I KOMPUTEREM - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł poświęcono prezentacji doświadczeń związanych z prowadzeniem zajęć "Informatyka dla ukrainistów" oferowanych studentom ukrainistyki Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor przedstawia strukturę omawianych zajęć, zakres omawianego materiału oraz przegląd litera-tury pomocnej w opanowaniu zakładanych treści programowych. Sygnalizując pewne problemy natury terminologicznej, prezentuje rezultaty zajęć oraz ocenia ich wpływ na rozwój kompetencji językowych studentów.

Słowa kluczowe: informatyka, język ukraiński, dydaktyka



THE DEVELOPMENT OF COMMUNICATIVE COMPETENCE OF FOREIGN STUDENTS BY MEANS OF COLLOCATIONS AT VARIOUS LEVELS OF THE UKRAINIAN LANGUAGE ACQUISITION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article deals with the basic approaches, methods and ways to from language competence by means of phraseology when studying Ukrainian as a foreign language. The author draws attention to the multilevel ethno cultural information, encoded in phraseological units and the necessi-ty to apply such information step-by-step when studying language at different levels of complexity.



Key words: phraseological unit, intercultural communication, communicative competence, back-ground knowledge

Streszczenie. W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące opanowania w praktyce lingwody-daktycznej zasobu frazeologicznego jako czynnika kształtowania kompetencji językowej. Zwrócono także uwagę na różnorodność informacji, zakodowanej w jednostkach frazeologicznych i konieczność stopniowego dołączania takiej informacji w trakcie nauczania języka

Słowa kluczowe: frazeologizm, komunikacja międzykulturowa, kompetencja komunikacyjna, kontekst kulturowy



THE DEVELOPMENT OF GRAMMATICAL COMPETENCE IN TEACHING CLOSELY-RELATED LANGUAGES. (BASED ON THE EXAMPLE OF TEACHING UKRAINIAN TO POLISH SPEAKERS) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article portrays the problems of shaping grammatical competence when teaching a cognate language. Typical mistakes made by Polish students learning the Ukrainian language have been shown herein in the scope of names inflection (nouns, adjectives, pronouns) as well as the causes of their exististence. In the second part of the article, the reader will find suggestions as to how to facilitate the assimilation of the Ukrainian inflection.

Key words: Ukrainian as a foreign language, errors analysis

Streszczenie. Artykuł jest poświęcony problemom kształtowania kompetencji gramatycznej ucznia podczas nauki języka blisko spokrewnionego. Wskazano typowe pomyłki w odmianie przez przypadki imiennych częci mowy (rzeczowników, przymiotników, zaimków), popełniane przez polskich studentów w czasie nauki języka ukraińskiego. Wyjaśniono przyczyny ich powstawania. W drugiej części artykułu umieszczone zostały propozycje ćwiczeń, które pomagają w przyswojeniu sobie ukraińskiego paradygmatu fleksyjnego imiennych części mowy. Słowa kluczowe: interferencja, błąd językowy, nauczanie języka ukraińskiego jako obcego



ON THE COMPARISON OF UKRAINIAN AND FRENCH CONCEPTUAL SYSTEMS AS A GLOTTODIDACTICS METHOD - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. This article attempts to cognitive approach to the glottodidactics problems. Author presents the comparison of conceptual schemes as a method of teaching a foreign language, focuses on a comparison of the structures of some natural categories in the Ukrainian and French linguistic picture of the world. The possibilities of this method in the acquisition of grammatical categories of language is defined.

Key words: Glottodidactics, linguistic picture of the world, the Ukrainian as a foreign language, French

Streszczenie. W artykule podjęto próbę zastosowania podejścia kognitywnego do problemów glottodydaktyki. Przedstawiono zestawienie systemów konceptualnych jako metodę nauczania języka obcego. Skupiono uwagę na porównaniu struktury niektórych kategorii naturalnych w ukraińskim i francuskim językowym obrazie świata w procesie nauczania. Określono możliwości owej metody w przyswajaniu kategorii gramatycznych języka obcego.

Słowa kluczowe: glottodydaktyka, językowy obraz świata, język ukraiński jako obcy, język francuski



MOTIVATIONS FOR UKRAINIAN LANGUAGE LEARNING AMONG RUSSIAN PHILOLOGY STUDENTS AT OPOLE UNIVERSITY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. Motivations for studying Ukrainian language were carried out on the basis of survey among students of Russian Philology at the University of Opole. Surveyor had to determine, which attitudes are between students and whether do they want to learn the Ukrainian language. Then described a motivation to language learning. Research had proved that students take an interest in learning the Ukrainian language, as well as they point at a specific motivation to learn and want to introduce it to the process of absorbing the knowledge. From this opinion follows that: Ukrainian language is - in demand in the future, interesting, in demand now and that this language course is a good supplement to the teaching program, as well as a chance to gain new experience.

Key words: motivation, Ukrainian language, intensity, scope and type of motivation, opinion of the Ukrainian language, opinion of the Ukrainian language course

MOTYWACJE DO NAUKI JĘZYKA UKRAIŃSKIEGO STUDENTÓW FILOLOGII ROSYJSKIEJ UNIWERSYTETU OPOLSKIEGO - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Motywacje do nauki języka ukraińskiego wśród studentów filologii rosyjskiej Uni-wersytetu Opolskiego zostały zbadane na podstawie przeprowadzonej ankiety. Zadaniem ankietera było określenie, jakie funkcjonuje nastawienie wśród studentów i czy istnieje chęć do nauki języka ukraińskiego. Następnie określono motywacje do nauki tego języka. Badania dowiodły, że studenci wykazują zainteresowanie nauką języka ukraińskiego, jak również wskazują na konkretne motywacje do nauki oraz są skłonni je wprowadzić do procesu przyswajania wiedzy. Wśród motywacji wskazują m.in., że język ukraiński jest - potrzebny w przyszłości, ciekawy i potrzebny już teraz oraz, że lektorat języka ukraińskiego jest dobrym uzupełnieniem programu nauczania, a także okazją do poznania nowych doświadczeń.

Słowa kluczowe: motywacja, język ukraiński, siła, zakres i rodzaj motywacji, ocena lektoratu języka ukraińskiego



PAST, PRESENT AND FUTURE OF UKRAINIAN PHILOLOGY AT MARIA CURIE-SKŁODOWSKA UNIVERSITY IN LUBLIN - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The article aims to present the Ukrainian Philology degree course at Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. The author briefly describes the history of the creation of this department. The focus is on two aspects - research and didactics. The author discusses research topics explored by the department staff. The article also analyses the changes in the schedule of classes, specializations and the curriculum. On top of that, the author emphasizes the role of both the research and teaching staff of the Ukrainian Philology at Maria Curie-Skłodowska University in the promotion of Ukrainian language and culture in the region.

Key words: Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Ukrainian Philology, Ukrainian lan-guage teaching

WCZORAJ, DZIŚ I JUTRO FILOLOGII UKRAIŃSKIEJ W UNIWERSYTECIE MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł stanowi prezentację studiów w zakresie filologii ukraińskiej w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Autor przedstawia krótko historię powołania tego kierunku studiów. Swą uwagę koncentruje na dwóch aspektach - naukowym i dydaktycznym. Autor przybliża podejmowaną przez pracowników tematykę badawczą. W artykule prześledzono także, jak zmieniały się w ciągu istnienia kierunku siatki programowe, specjalizacje i programy nauczania. Autor zwraca uwagę na rolę kadry naukowo-dydaktycznej ukrainistyki UMCS w popularyzowaniu języka i kultury ukraińskiej w regionie. Słowa kluczowe: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, filologia ukraińska, nauczanie języka ukraińskiego



UKRAINIAN LANGUAGE AT THE JOHN PAUL II CATHOLIC UNIVERSITY OF LUBLIN: NOW AND THEN - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. This article constitutes an attempt to sum up didactic activities at Ukrainian Philology Department functioning at the Institute of Slavonic Philology at the John Paul II Catholic University of Lublin from a twenty-year perspective of its existence. The basis of the article draws on the first hand experience, as the authoress, first as a students, then as a university teacher, has an opportunity to observe the changes occurring in the process of teaching Ukrainian as a foreign language, both on the curriculum plane and organizational-technical. Among the most important ones there are changes in the enrolment rules and procedures as well as the requirements concerning the knowledge of Russian, growing number of practical Ukrainian classes, division of teaching this language into aspects perfecting separate skills (speaking, writing, reading, and listening), increasing the textbook basis, using the newest multimedia means.

Key words: Ukrainian language, Ukrainian language teaching, John Paul II Catholic University of Lublin

JĘZYK UKRAIŃSKI W KATOLICKIM UNIWERSYTECIE LUBELSKIM JANA PAWŁA II - WCZORAJ I DZIŚ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Niniejszy artykuł stanowi próbę podsumowania działalności dydaktycznej na Filologii Ukraińskiej funkcjonującej w Instytucie Filologii Słowiańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II z perspektywy dwudziestolecia istnienia. Baza artykułu opiera się także na doświadczeniu własnym, gdyż najpierw jako studentka, później jako pracownik, autorka ma możliwość obserwacji zmian zachodzących w procesie nauczania języka ukraińskiego jako obcego, zarówno na płaszczyźnie programowej, jak i organizacyjno-technicznej. Do najważniejszych należą zmiany zasad rekrutacji oraz wymogów znajomości języka rosyjskiego, powiększająca się liczba godzin praktycznej nauki języka ukraińskiego, rozbicie nauczania tego języka na aspekty kształtujące poszczególne sprawności (mówienie, pisanie, czytanie, słuchanie), powiększanie bazy podręcznikowej, wykorzystywanie najnowszych środków multimedialnych.

Słowa kluczowe: filologia ukraińska, nauczanie języka ukraińskiego, Katolicki Uniwersytet Lu-belski Jana Pawła II



THE OUTLINE OF THE UKRAINIAN MINORITY EDUCATION IN POLAND IN YEARS 1952-2004 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Summary. The author of the article presents live and teaching Ukrainian Language in Poland (1952-2004). The article discusses problem Ukrainian people in Poland, analyses the process for-eign Ukrainian language and history of Ukrainian language teaching inside minority nationality.

Key words: language learning, Ukrainian minority nationality

SZKOLNICTWO MNIEJSZOŚCI UKRAIŃSKIEJ W POLSCE W LATACH 1952-2004. ZARYS PROBLEMATYKI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W artykule przedstawiono krótką charakterystykę sytuacji mniejszości ukraińskiej w Polsce na przykładzie szkolnictwa. Na skutek przesiedleń w latach 1944 1947 zniszczone zostały struktury oświatowe, religijne, społeczne i gospodarcze Ukraińców na terytorium Polski. Ukraińcy - najliczniejsza mniejszość Polski, która po deportacyjnej Akcji Wisła w 1947 r. znalazła się w sytuacji dużego rozproszenia. W roku 1952 podjęto próbę wprowadzenia języka ojczystego mniejszości ukraińskiej w polskich szkołach w ramach tzw. punktów nauczania języka ukraińskiego. Słowa kluczowe: mniejszość narodowa, nauczanie języka ukraińskiego w Polsce