TEKA
Komisji Prawniczej I/2008.
Commission of Legal

Strona redakcyjna - editorial page - plik PDF

Wstęp - plik PDF

TRADYCJA I POSTĘP W NOWELIZACJI PRAWA KARNEGO - OD MAKAREWICZA DO STANU OBECNEGO - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION AND PROGRESS IN AMENDING CRIMINAL LAW. FROM MAKAREWICZ TO THE PRESENT DAY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Tadeusz Bojarski
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
e-mail: dominik.firkowski@prawo.umcs.lublin.pl

Streszczenie. Autor przedstawił rozwój i zmiany zasad odpowiedzialności w polskim prawie karnym. Nawiązuje przy tym również do ustawodawstwa państw okupacyjnych obowiązującego na ziemiach polskich w okresie zaborów. W pracy ukazano podstawowe założenia pierwszego w istocie polskiego kodeksu karnego z 1932 r. Został on ukształtowany pod wpływami szkoły socjologicznej z pełnym jednak poszanowaniem klasycznych zasad odpowiedzialności karnej. Ogólnie można przyjąć, że polskie prawo karne opiera się na regułach odpowiedzialności ukształtowanych w kodeksie karnym z 1932 r. Zmiany w tym zakresie nie naruszyły istoty rzeczy. W wyższym stopniu zaznaczyły się odnośnie orzekania kary. Kodeks z 1969 r. zaostrzył ich wymian w porównaniu z rozwiązaniami przyjętymi w 1932 r., kodeks obowiązujący z 1997 r. tę represję znacznie zmniejszył. Jest natomiast sprawą zupełnie naturalną, że w kodeksach następujących po pierwszym głównym akcie prawnym w tym zakresie (1932 r.) następowały zmiany co do zakresu i kształtu rodzajowych grup przestępstw.

Słowa kluczowe: prawo karne, nowelizacja prawa, kodeks karny, Juliusz Makarewicz, Wacław Makowski

Summary. The author presents the development and changes in the principles of responsibility in Polish criminal law. He also makes references to the legislation of the partitioning powers that was binding on the Polish territory in the period of Partitions. The study shows the basic assumptions underlying the de facto first Polish Penal Code of 1932. It was formulated under the influence of the sociological school with full regard, however, for the classical principles of criminal responsibility. We can generally accept that Polish criminal law is based on the rules of responsibility formulated in the Penal Code of 1932. Changes in this area did not disturb the essence of things. They made themselves felt to a greater extent regarding adjudication of penalty. The 1969 Code aggravated penalties in comparison with the solutions adopted in 1932, while the 1997 Code considerably mitigated penal repression. It it entirely natural, however, that in the Codes that followed the principal law in this field (1932) there were changes concerning the scope and form of groups of offence types.

Key word: criminal law, penal code, Juliusz Makarewicz, Wacław Makowski



HISTORIA MIĘDZYNARODOWEGO STOWARZYSZENIA PRAWA SĄDOWEGO - pełny artykuł (full article) - plik PDF

HISTORY OF THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OF PROCEDURAL LAW - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Federico Carpi
President of the International Association of Procedural Law

Streszczenie. Autor przedstawia historię Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Sądowego począwszy od pierwszego kongresu prawa procesowego cywilnego we Florencji w 1950 r. Omawia kolejne zjazdy kongresy i sympozja, prezentuje ich tematykę i dorobek. Pokazuje także wkład, jaki wnieśli w rozwój organizacji jej najwybitniejsi członkowie. Zapoznaje czytelnika ze składem byłych i obecnych władz stowarzyszenia i referuje plany sympozyjno-kongresowe do roku 2010.

Słowa kluczowe: Międzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Sądowego, kongres prawa procesowego

Summary. The Author presents the history of International Association of Procedural Law, beginning with the first congress of procedural law that took place in 1950 in Florence. He presents the following congresses and symposium, outlining their subject-matter and output, as well as the contribution of the most eminent members of the Association. The composition of the past and current authorities is shown, as well as their plans concerning future congresses and workshops until 2010.

Key words: International Association of Procedural Law, congress of precedural law





O POTRZEBIE ZMIAN W KONSTYTUCJI RP Z 1997 R. - pełny artykuł (full article) - plik PDF

A NEDD OF AMENDMENTS IN THE CONSTTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND (1997) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Dariusz Dudek
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
e-mail: dudek@kul.pl

Streszczenie. Autor artykułu uważa, że obowiązująca konstytucja polska, pomimo pewnych walorów regulacji dotyczących praw człowieka, wymaga poważnych zmian. Jej główną wadą jest brak wystarczających podstaw prawnych dla prawidłowego i uczciwego funkcjonowania władzy publicznej, konstytucja pozwala na jej bezkarne lekceważenie i naruszanie przez osoby pełniące funkcje publiczne. Nie określa ona wyraźnie roli narodu w sprawowaniu władzy w państwie ani swojej relacji do prawa Unii Europejskiej. Autor wskazuje zakres koniecznych, jego zdaniem, zmian dotyczących regulacji i gwarancji prawa człowieka i obywatela (m.in. prawa do życia i praw politycznych, skargi konstytucyjnej), źródeł prawa (m.in. klauzula europejska) i systemu organów władzy publicznej. Postuluje zmiany dotyczące m.in. parlamentu (ograniczenie liczebności, odpowiedzialność prawna za naruszenie konstytucji), prezydenta (wzmocnienie jego pozycji i obowiązków w sferze ochrony konstytucji), sądów i trybunałów (zmiana trybu powoływania sędziów i modelu odpowiedzialności konstytucyjnej). Ostatecznie, autor opowiada się za całościową regulacją w nowej konstytucji, opartej na wyraźnej aksjologii, a nie za częściowymi tylko zmianami dotychczasowej konstytucji, choć dostrzega polityczne przeszkody dla realizacji tego postulatu.

Słowa kluczowe: konstytucja, zmiana konstytucji, prawa człowieka, organy władzy publicznej, odpowiedzialność

Summary. The author holds a view that the binding Polish constitution, despite some positive aspects of human rights regulation, needs significant amendments. Its primary fault is the lack of sufficient legal grounds for the correct and honest functioning of public authority. The constitution enables and does not punish disrespect and violation of authority by the people performing public functions. It neither defines the decisive role of the Nation in governing the state nor its relation to the law of the European Union. The author describes the scope of the necessary modifications of the constitution concerning the regulation and guarantee of fundamental rights (such as the right to life, the political rights and the right to complain about infringements of the constitution), the sources of law (such as the European clause) and the system of the organs of public authority. He postulates changes concerning the Polish Parliament (the limitation of the number of the deputies, the legal responsibility for infringements of the constitution), the President (the reinforcement of his power and duty to protect the constitution), the courts and tribunals (the change of the procedure of appointing judges and the alteration to the model of constitutional responsibility before the Tribunal of State).Finally, the author suggests the adoption of completely new constitution based on axiology, and not only partial changes of the current constitution, though he discerns political impediments to the realisation of this postulate.

Key words: the constitution, amending the constitution, human rights, the organs of public authority, accountable



TRADYCJA I POSTĘP W PRAWIE UPADŁOŚCIOWYM - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION AND PROGRESS IN BANKRUPTCY LAW - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Kinga Flaga-Gieruszyńska
Katedra Postępowania Cywilnego, Uniwersytet Szczeciński
e-mail: kingaflaga@interia.eu

Streszczenie. W publikacji został przedstawiony rozwój ustawodawstwa upadłościowego, ze szczególnym uwzględnieniem jego głębokiego osadzenia w tradycji polskiego prawa upadłościowego. Jednocześnie Autorka omówiła tendencje występujące we współczesnym polskim prawie upadłościowym, których zasadniczym celem jest zwiększenie jego efektywności z korzyścią dla wierzycieli dochodzących swoich roszczeń od upadłego. Autorka poświęciła szczególną uwagę takim kwestiom jak elastyczność i sprawność postępowania, a także zdyscyplinowanie upadłego. W publikacji wskazano również zmiany, jakie według ustawodawcy powinny zostać wprowadzone, aby wzmocnić wskazane tendencje dostosowywania prawa upadłościowego do wymagań obrotu gospodarczego, także w skali europejskiej.

Słowa kluczowe: prawo upadłościowe, upadły, wierzyciele

Summary. The paper presents the development of bankruptcy legislation with special attention to how deep it is embedded in the tradition of Polish bankruptcy law. The author also describes the tendencies in current Polish bankruptcy law, which mainly focus on increasing its effectiveness to the benefit of the creditors who pursue their claims from the bankrupt. The author pays particular attention to such issues as flexibility and efficiency of proceedings, and imposing discipline on the bankrupt. The paper also points out the changes that the legislator believes need to be introduced in order to reinforce the indicated tendencies for adjusting bankruptcy law to the requirements oftrade and commerce, also on a European scale.

Key words: bankruptcy law, bankrupt, creditors



TRADYCJA A POSTĘP SĄDOWEGO PRAWA CYWILNEGO NA UKRAINIE- pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION VS. PROGRESS OF CIVIL LAW IN UKRAINE- pełny artykuł (full article) - plik PDF

S.J. Fursa
Instytut Stosunków Międzynarodowych
Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki

Streszczenie. Autorka omawia zagadnienia związane z wejściem w życie nowego kodeksu postępowania cywilnego Ukrainy. W założeniu dokonuje podziału współczesnych problemów sądownictwa cywilnego Ukrainy na teoretyczne i praktyczne, ze szczególnym uwzględnieniem minusów. Jest nie tylko teoretykiem, ale bierze czynny udział w pracach sądów różnych instancji. Uwagi swoje opiera na obserwacjach praktycznych, co pozwala na wyciągnięcie wniosków własnych, oryginalnych. Autorka nie opiera się na pracach innych autorów, omawiających ukraiński system prawny. W szczególności nie nawiązuje do prac V. Komarowa, S. Hülshorstera i F.H. Gaula (Konferencja w Kilonii 15-20 października 2000), opublikowanych przez M. Bogusławskiego i A. Trunka w tomie pod tytułem: Reform des Zivil- und Wirtschaftsprozessrechts in den Mitgliedstaaten der GUS (Bielefeld 2004). Nie nawiązuje także do tradycyjnej teorii procesu O. Bülowa, zanegowanej na tej konferencji w Kilonii, aktualnie uprawianej przez wybitnego profesora z Białorusi M.G. Jurkiewicza, a stanowiącej podstawę budowy polskiego kpc z 1932 r. Zgodnie z koncepcją Ksawerego Fierlicha zaznaczmy, że prof. M. G. Jurkiewicz i L Koliadko zbliżyli nowy kpc białoruski do Francji, definiując zasady koncepcji procesu białoruskiego na wzór koncepcji H. Motulskiego, urodzonego w pobliżu Mińska i koncepcji polskiej kpc, o czym pisze G. Borkowski (tłumacz artykuł, doktorant M. Sawczuka).

Słowa kluczowe: prawo cywilne na Ukrainie, ukraiński kodeks postępowania cywilnego

Summary. The article deals with some issues relating to the new Ukrainian Code of Civil Procedure entering into force. The Author divides modern problems of the civil branch of the Ukrainian judiciary into theoretical and practical ones, laying particular stress on the drawbacks. The Author is not only a theoretician but she participates in the operations of various courts of different level. Her practical observations lead to interesting and original conclusions. The Author does not make use of works of other authors who discuss the legal system of Ukraine. In particular, she does not make a reference to the works by V. Komarov, S. Hülshorster or F.H. Gaul (the conference in Kiel, 15-20 Oct 2000), published by M. Bogusławski and A. Trunk in a volume entitled: Reform des Zivil- und Wirtschaftsprozessrechts in den Mitgliedstaaten der GUS (Bielefeld 2004). She does not draw upon the traditional theory of judicial proceedings by O. Bülow, denied in the Kiel conference, now advocated by an eminent Byelorussian professor M. G. Jurkiewicz, which provides basis for Polish Code of Civil Procedure of 1932. In line with Ksawery Fierlich's view, it must be noted that Prof. M. G. Jurkiewicz and L. Koliadko succeeded in bringing the new Byelorussian Code of Civil Procedure closer to the French one, by defining the principles of the Byelorussian proceedings in line with the concept of H. Motulski and the Polish idea of the Code, which is discussed by G. Borkowski.

Keywords: Civil Law in Ukraine, Ukrainian Code of Civil Procedure



TRADYCJA I POSTĘP W INSTYTUCJI PROKURATORII GENERALNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION VS. PROGRESS IN THE INSTITUTION OF GENERAL PROSECUTION IN THE REPUBLIC OF POLAND -pełny artykuł (full article) - plik PDF

Wojciech Graliński
Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
e-mail: wojciech.gralinski@yahoo.pl

Streszczenie. Ustawą z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa przywrócono w Polsce po ponadpięćdziesięcioletniej przerwie instytucję Prokuratorii Generalnej, której podstawową kompetencją jest zastępstwo procesowe Skarbu Państwa. Autor przedstawił historię tej instytucji począwszy od przyczyn jej utworzenia poprzez jej funkcjonowanie w Królestwie Polskim i w okresie Drugiej Rzeczpospolitej aż po likwidację w 1951 r. Podstawowym celem autora była analiza przepisów aktualnie obowiązującej ustawy i ich ocena dokonywana według kryteriów kontynuowania tradycji Prokuratorii Generalnej (w tym zakresie oceny autora są zróżnicowane) oraz uczynienia ewentualnego postępu (na przykład poprzez rygorystyczne zawężenie kręgu zastępowanych podmiotów wyłącznie do Skarbu Państwa). Autor pozytywnie ocenił fakt przywrócenia instytucji Prokuratorii Generalnej oraz jej kompetencje (nawet te w zakresie wydawania opinii), natomiast skrytykował przede wszystkim sprzeczne z tradycją Prokuratorii wprowadzenie kryterium wartości przedmiotu sporu dla rozgraniczenia jej kompetencji od reprezentacji Skarbu Państwa przez państwowe jednostki organizacyjne.

Słowa kluczowe: Prokuratoria Generalna, zastępstwo procesowe, prawo w Królestwie Polskim, prawo II Rzeczpospolitej

Summary. After 50-years of non-existence of State General Prosecution (Pol. Prokuratoria Generalna, PG), the act of 8th of July 2005 has brought back this institution to the Polish legal system. The basic competence of PG is legal representation of the Treasury (fiscus). The paper shows the historical development of this institution, including the reasons of establishing PG, its application in the period of Polish Kingdom (1815-1867) and the Second Republic of Poland (1918-1939), and its abolition in 1951. The main aim of the paper is an analysis of provisions of the current law. The author attempts to compare and evaluate the legal traditions of PG in different historical periods and realities (in this respect the author's views are diverse) as well as to make potential progress (for example, by radically narrowing down the number of substituted bodies to the State Treasury only). The fact of bringing back PG to the Polish legal system is praised, and so is the representative competence of PG (even in terms of providing opinion). What is criticized, though, is the introduction of the value criterion imposed on the subject of the litigation, in order to distinguish its competence to represent the Treasury from such competence of other state organizational units.

Keywords: General Prosecution, legal representation, law in Polish Kingdom, law of the Second Polish Republic



KSZTAŁTOWANIE SIĘ GWARANCJI OCHRONY WOLNOŚCI OSOBISTEJ W ŚREDNIOWIECZNEJ I WCZESNONOWOŻYTNEJ EUROPIE -pełny artykuł (full article) - plik PDF

DEVELOPMENT OF GUARANTEE OF PERSONAL LIBERTY IN MEDIEVAL AND EARLY-MODERN EUROPE- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Marian Lech Klementowski

Streszczenie. Analiza źródeł, począwszy od wczesnośredniowiecznych germańskich praw szczepowych, praw anglosaskich, dokumentów lokacyjnych, przywilejów miejskich i ziemskich (hiszpańskich, flandryjskich, francuskich, angielskich, niemieckich), aż po wirtemberski układ z 1514 r. pozwalają zmienić utrzymujące się jeszcze niekiedy przekonanie, że rozwój gwarancji ochrony wolności osobistej należy łączyć dopiero z francuską Deklaracją Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. i nowelami do amerykańskiej konstytucji. Znamienna była ewolucja gwarancji ochrony wolności osobistej. Pierwsze stadium to zwykłe zakazy bezprawnego związania lub bezprawnego uwięzienia człowieka wolnego, czy też uprowadzenia człowieka wolnego i sprzedania go w niewolę. Dalsze stadium to warunkowe formy zabezpieczenia, które miały charakter gwarancji stanowych. Zasadą była możliwość uniknięcia uwięzienia przed wyrokiem pod warunkiem złożenia kaucji, poręczenia lub posiadania majątku nieruchomego (rzadziej ruchomego lub domu). O ile w kręgu praw ziemskich gwarancją ochrony wolności osobistej, obok zabezpieczeń majątkowych, było zazwyczaj poręczenie, o tyle na terenie miast i wsi możliwość uchylenia się przed uwięzieniem związana była przede wszystkim z odpowiednim materialnym zabezpieczeniem. Wreszcie od XIII w. stadium bezwarunkowego zakazu aresztowania osób jeszcze nieosądzonych, zakazu pojawiającego się asynchronicznie w różnych państwach, zróżnicowanego niekiedy stanowo (węgierska Złota Bulla króla Andrzeja II z 1222 r., polskie przywileje neminem captivabimus z lat 1430 i 1433). Przewidywały go aragońska tzw. Magna Charta z 1188 r. i Iustitia Mayor z 1265 r., angielska Wielka Karta Wolności z 1215 r., statuty miejskie Udine z XIV w. i Turynu z 1360 r., brabanckie Joyeuse Entree z 1356 r., a także wirtemberski układ z 1514 r. Analiza wykazała, iż poszczególne tendencje i kierunki zmian tej ochrony przeplatały się nawzajem zarówno w czasie, jak i w różnych państwach. Ponadto w różnym stopniu były uzależnione od przynależności stanowej. Treści i forma niektórych gwarancji ochrony wolności osobistej bliska jest koncepcjom nowożytnym i można je uważać za prototyp praw wolnościowych, chronionych przez konstytucje państw nowoczesnych.

Słowa kluczowe: wolność, przywilej, ochrona wolności osobistej, kaucja, poręczenie

Summary. The analysis of sources, ranging from early medieval Germanic tribal laws, Anglo-Saxon laws, location documents, town and land privileges (Spanish, Flemish, French, English, and German ones) to the Württemberg Treaty of 1514, doubts the truthfulness of the still common conviction that the evolution of personal liberty guarantees should be attributed only to the French Declaration of Human and Civic Rights of 1789 and to successive amendments of the American Constitution. The evolution of personal liberty guarantee was quite unique. The first stage is chiefly represented by typical ban on binding or unlawful imprisonment of a free person, or abduction and selling into captivity of a free man. The next stage embraces conditional forms of security, which were based on social strata. The principle was based upon the possibility to avoid imprisonment before the trial provided that a bail or surety is furnished, or the possession of immovable property is demonstrated [or sometimes movable one or a house]. If in terms of land rights the guarantee of personal liberty, apart from security on property, was customarily surety, then in urban and village areas the possibility to avoid imprisonment was mainly connected with property security. The next stage can be traced to the thirteenth century when an unconditional ban on arresting persons not yet tried was introduced - a ban which appeared at various times in different states, which were sometimes varied in terms of social stratification (Hungarian Golden Bull of King Andrew II of 1222, Polish privileges neminem captivabimus of 1430 and 1433). This ban was also enshrined in an Aragon agreement called Magna Charta of 1188, Iustitia Mayor of 1265, English Magna Charta Libertatum of 1215, city charters of Udine from the 14th century and Turin of 1360, Brabant Joyeuse Entrée of 1356, and the Württemberg Treaty of 1514. The analysis proves that particular trends in the direction of changes were varied across periods of time and different countries. Moreover, these bans relied on social class membership in varying degrees. The content and form of some guarantees of personal liberty were close to modern concepts, and they can be regarded as prototypes of liberty rights, enshrined in constitutions of modern states.

Keywords: liberty, privilege, protection of personal freedom, bail, surety



PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO RODZINIE W KODEKSIE KARZĄCYM KRÓLESTWA POLSKIEGO Z 1818 r. I KODEKSIE KAR GŁÓWNYCH I POPRAWCZYCH Z 1847 r. - pełny artykuł (full article) - plik PDF

OFFENCES AGAINST FAMILY IN PENAL CODE OF THE KINGDOM OF POLAND OF 1818 AND IN THE CODE OF MAIN AND CORRECTIONAL PENALTIES OF 1847 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Jerzy Markiewicz

Streszczenie. Poniższe opracowanie składa się ze wstępu, części zasadniczej i wniosków. Część wstępna prezentuje zagadnienie kodeksu karnego Królestwa Polskiego, uchwalonego przez parlament (Sejm?) 16 kwietnia 1818, który był pierwszym kodeksem karnym w historii Polski. Został on później uchylony dekretem carskim z dnia 1 stycznia 1847, aby następnie ustanowić kodeks kar głównych i poprawczych. Autor omawia cechy przestępstwa, kary, odpowiedzialności oraz sam system kar, który ma funkcjonować jako element odstraszający, W artykule zaprezentowano stan badań, źródła i literaturę przedmiotu, jak również cel opracowania. Artykuł zawiera cztery części. Dotyczą przestępstw przeciwko życiu, małżeństwu i władzy rodzicielskiej, przestępstw na tle seksualnym i innych. Opisywane przestępstwa przeciwko życiu to: ojcobójstwo, zabicie członka rodziny, zabicie kobiety ciężarnej, dzieciobójstwo, aborcja, porzucenie dziecka i samobójstwo. Część dotycząca przestępstw przeciwko małżeństwu obejmuje trzy sfery przestępstw i wykroczeń, które często ściśle są związane z normami cywilnymi w prawie matrymonialnym: karalne naruszenie istotnych warunków zawarcia małżeństwa, karalne naruszenie prawnych przeszkód do zawarcia małżeństwa, odpowiedzialność karna rodziców, opiekunów i księży w przypadku naruszenia prawnych przeszkód do zawarcia małżeństwa, oraz nadużycie praw małżeńskich i obowiązków, a także przestępstwa seksualne przeciwko rodzinie. Przestępstwa seksualne to cudzołóstwo, kazirodztwo, prostytucja wśród krewnych i wykroczenia wynikające z uwiedzenia. Ostatnia część artykułu omawia przestępstwa przeciwko władzy rodzicielskiej, władzę opiekuna i kuratora, z podaniem różnych rodzajów nadużycia władzy rodzicielskiej, opiekuńczej czy kuratorskiej, przestępstwa dokonane przez dzieci przeciwko rodzicom, oraz nadużycie władzy opiekuńczej i kuratorskiej. Autor wskazuje na zasadnicze różnice i podobieństwa między rozwiązaniami prawnymi i instytucjami prawa karnego w obydwu kodeksach. Część z wnioskami zawiera syntetyczną ocenę i analizę badanych zagadnień.

Słowa kluczowe: przestępstwo, rodzina, małżeństwo, ojcobójstwo, dzieciobójstwo, przeszkoda, opieka

Summary. The study comprises an introduction, main body, and a conclusion. The introductory part presents the issue of the Penal Code of the Kingdom of Poland, enacted by the Parliament on 16th April, 1818, which was the first penal code in the Polish history to be later abrogated by a Tsar Decree, on 1st January, 1847, which introduced the Code of Capital and Correctional Penalties. The author discusses the principles underlying the nature of crime, punishment, responsibility, and system of penalties which is to act as a deterrent, vested in those Codes. The article presents the state of research, sources and literature of the subject, as well as the aim of the study. The article is composed of four parts. They deal with the subject matter of offences against life, matrimony and parental authority, sexual offences, and others. The discussed offences against life include: patricide, killing of a family member, killing of a pregnant woman, infanticide, abortion, abandonment of child, and suicide. The part that deals with offences against matrimony covers three spheres of offences and misdemeanours, often closely linked with the civil norms of marital law: punishable violation of essential conditions of entering into marriage, punishable violation of legal impediments to marriage, criminal responsibility of parents, guardians and priests for the violation of legal impediments to marriage, and the abuse of marital rights and obligations, as well as sexual offences against family. Sexual offences include adultery, incest, prostitution among cousins and misdemeanours resulting from seduction. The last part of the article deals with offences against parental authority, guardian's authority and wardship, listing different types of abuse of parental, guardian's and warden's authority, offences committed by children against their parents, and abuse of authority by guardians and wardens. The author points out fundamental differences and similarities of legal solutions and institutions of penal law as provided for in both Codes. The conclusion contains a synthetic evaluation and analysis of the issues in focus.

Key words: offence, family, matrimony, patricide, infanticide, impediment, guardianship



TRADYCJA A POSTĘP W POLSKIM PRAWIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Jan Mojak
Zakład Prawa Cywilnego
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie





INSTYTUCJA PROCESU ADHEZYJNEGO W POLSKIM PROCESIE KARNYM W KONTEKŚCIE TRADYCJI I POSTĘPU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION VS. PROGRESS IN THE INSTITUTION OF A CIVIL SUIT IN POLISH CRIMINAL PROCEEDINGS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Ireneusz Nowikowski
Katedra Postępowania Karnego
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie


Streszczenie. Autor dowodzi, że idea dochodzenia roszczeń cywilnych w toku procesu karnego uzyskała trwałe miejsce w polskim ustawodawstwie karno-procesowym. Wskazuje na cechy charakterystyczne dla instytucji powództwa cywilnego. Akceptuje występującą w polskim procesie karnym możliwość dochodzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przestępstwa na podstawie przepisów prawa cywilnego materialnego albo rozwiązań karno-materialnych. Rozważa również przyczyny, które sprawiają, że pokrzywdzeni stosunkowo rzadko korzystają z instytucji powoda cywilnego. Uważa, że sytuacja w tej mierze uległaby zmianie w razie przyjęcia rozwiązania, które łączyłoby możliwość uzyskania przez pokrzywdzonego zasądzenia odszkodowania z premiowaniem przede wszystkim aktywności tego uczestnika procesu. Dotyczyć to powinno dochodzeniu tych roszczeń, które opierają na przepisach prawa cywilnego materialnego. Tej propozycji towarzyszy postulat ograniczenia orzekania odszkodowania przez sąd z urzędu do niezbędnego minimum (w razie np. obiektywnie stwierdzonej nieporadności pokrzywdzonego).

Słowa kluczowe: roszczenie, proces karny, powództwo cywilne

Summary. The Author claims that the idea of asserting one's civil claims in the course of criminal proceedings is well established in Polish criminal procedure law. Characteristic features of civil suit are indicated. The Author accepts the possibility of claiming compensation for a damage done by the perpetrator of an offence, based on the provisions of civil substantive law or on criminal-substantive solutions provided by Polish criminal procedure law. Also, it is discussed why the aggrieved party quite rarely makes use of the institution of civil complainant. The Author is of opinion that this state of affairs would change if a solution were adopted which would combine the possibility of having damages awarded by the aggrieved with the activity of this party to the proceedings. This should apply to the assertion of these claims that are grounded in provisions of civil substantive law. This proposal is supported by the postulate to limit the practice of adjudging damages ex officio to a necessary minimum (in case of recognized incapability of the aggrieved).

Keywords: penal proceedings, criminal suit, civil claim, civil suit



ROLE OF JUDGES AND PARTY-AUTONOMY IN SETTLEMENT IN LITIGATION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Piotr Pogonowski
John Paul II Catholic University of Lublin
e-mail: ppogonow@op.pl

Summary. Administering justice includes settling and deciding cases by authorized judicial authorities under the provision of law. One of the crucial elements of administering justice in a democratic country of law is the situation where the state takes from the directly concerned entities the responsibility of obeying in the society the behaviour norms accepted by it. The purpose of this article is to demonstrate how to get an aim of civil procedure - using judge's activity or depending on party autonomy and activity in protection of its rights. That is a question about rules of civil proceedings - the models of civil proceedings, the rule of truth - the rule of flexibility - contradictory procedure; securing of private interest or public interest; separating the fact from the law; what ensures extensive settlement of a case - a court activity or the parties initiative and concern. The issue of 'active judge' or 'impartial - heartless judge' an arbitrator of 'free dispute of the parties' relates to the essence of the procedural relation whether the duty to 'examine a case' extensively results form relations between a court and parties (plaintiff and defendant) and what objectives and functions are carried out by civil proceedings - only private or also public interest. Author states by all means the transparency of legal constructions and providing the com fort work of a court may not cover the protection of "weaker" party interest - providing actual 'parties equality' in proceedings.

Keywords: right to have a trial, right to be heard, flexibility, contradictory procedure, active court, rules of civil action



TRADYCJA A POSTĘP W NOWELIZACJI CYWILNEGO PRAWA SĄDOWEGO (IN STATU NASCENDI) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION VERSUS PROGRESS IN AMENDING CIVIL LAW (IN STATU NASCENDI) - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Mieczysław Sawczuk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
e-mail: msawczuk@yemida.umcs.lublin.pl

Streszczenie. Autor zastanawia się, czy aktualne nowelizacje "czynią postęp czy też niweczą utrwaloną i piękną tradycję". Nawiązuje do wypowiedzi S. Grzybowskiego, S. Gołąba, P. Gillesa i innych wybitnych uczonych, którzy wypowiadają się na ten temat w bogatej, różnorodnej i nowoczesnej terminologii. Uważa, że nie niweczy się bez wyraźnej potrzeby dorobku zawartego w przepisach, orzecznictwie i doktrynie. Stabilność, ciągłość, to wartości najwyższe, do zmian dążą ci, którzy chcą się "wybić" (S. Gołąb). Przykładem może być polski kpc z 1932 r., uznany za doskonały przez Niemców (Kann, Schönke, Nemeth) w Passau w 1989 r.

Słowa kluczowe: prawo cywilne, kodeks postępowania cywilnego z 1932 r., nowelizacja prawa

Summary. The Author wonders whether current amendments "make progress or they wreck the established and wonderful tradition." He makes a reference to S. Grzybowski, S. Gołąb, P. Gilles, and other scholars, who express their opinions using rich, varied and modern terminology. He is of opinion that the wealth of rules, regulations and doctrine are not wasted needlessly. Stability and continuity are ultimate values, while those who want to make a name for themselves will effect changes (S. Gołąb). The Polish Code of Civil Procedure of 1932 provides a good example. It was acknowledged as perfect by German scholars (Kann, Schönke, Nemeth) in Passau in 1989.

Key words: civil law, code of civil procedure of 1932, amendment



ZMIANA KONSTYTUCJI CZY ZMIANY W KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Z 1997 ROKU? - pełny artykuł (full article) - plik PDF

CHANGING THE CONSTITUTION OR CHANGES TO THE CONSTITUTION OF REPUBLIC OF POLAND (1997)? - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Wiesław Skrzydło Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Streszczenie. Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy istnieje potrzeba zmiany konstytucji w Polsce. Liczne przesłanki uzasadniają konieczność dokonania zmian w ustawie zasadniczej. Jedne z nich są nieodzowne (w celu uzgodnienia treści konstytucji z ustawodawstwem Unii Europejskiej), inne celowe (w celu usunięcia luk w przepisach). Wszystkie rozważane propozycje sprowadzają się do korygowania przepisów konstytucyjnych. Żadna z nich nie dotyczy istoty obowiązującego ustroju politycznego, nie zmierza zatem do rewizji konstytucji ani też nie oznacza konieczności uchwalenia nowej ustawy zasadniczej.

Słowa kluczowe: konstytucja, zmiana, prawo Unii Europejskiej, luki prawne

Sumary. The Author seeks to answer the question if there is a need for any changes to the Constitution. There exist numerous reasons for introducing changes to this fundamental law. Some of these alterations are indispensable in order to harmonize the content of the Constitution with the EU legislation while some others are to remove any legal loopholes. All proposals suggest making amendments to the constitutional regulations. None of them relates to the essence of the political system, thus aiming at reviewing the Constitution or enacting a new constitution.

Keywords: constitution, change, amendment, EU law, loopholes



ZMIANY TRADYCJI I POSTĘPU W PRAWIE- pełny artykuł (full article) - plik PDF

CHANGES TRADITION AND PROGRESS IN LAW- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Roman Tokarczyk
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Streszczenie. Pojęcia "tradycja" i "postęp" używane są dość często, zarówno w języku potocznym, jak i naukowym, szczególnie historyków, filozofów, socjologów, antropologów i teologów. W języku potocznym pojęcia te używane są nierzadko bez dostatecznego uzasadnienia z powodu braku właściwego rozumienia ich sensu. Pojęcia "tradycja" i "postęp" mają duże znaczenie poznawcze i praktyczne dla jurysprudencji i prawa, ale są podejmowane w badaniach naukowych rzadziej niż na to zasługują . Podejmując tutaj rozważania z tego zakresu, pragnę zaznaczyć, że mają one bardzo ogólny charakter - tez i hipotez - bardziej wskazujących na wielość różnorodnych zagadnień niż pretendujących do ich pogłębionego i wyczerpującego omówienia. Wszelkie rozważania dotyczące tradycji i postępu nie mogą być proste i łatwe, ponieważ pojęcia te obciążone są szeregiem niejasnych znaczeń powiązaniach ze znaczeniami innych pojęć. Niejednoznaczne są przeto treści pojęć "tradycja" i "postęp" w prawie, ich wzajemne związki i rola w prawie, jak też oddziaływanie na pozaprawne dziedziny życia społecznego. Mając na celu przezwyciężanie owych niejasności i niejednoznaczności, należy zauważyć, że w ujęciu aksjologicznym tradycja bywa oceniana różnie, dobrze bądź źle, zależnie od światopoglądu oceniających, natomiast postęp ma wprawdzie dość jednoznaczne pozytywne zabarwienie etymologiczne, ale niekoniecznie także aksjologiczne.

Słowa kluczowe: tradycja, postęp, prawo, zmiany

Summary. Tradition and progress as words are using very often in every day and scholarly language by historions, philosophers, sonologistic, anthropologist and theologians. In every day language are using sometimes without enough rationalization. Tradition and progress haeve important meaning theoretical and practical for jurisprudence and law but are analyzing rerely in science. My analyze has very general character, waiting for more deep and broader comments. All research devoted to tradition and progress is not easy becouse its haeve many contextual different meanings. Different are contents words "tradition" and "progress" in low and its interrelations and influences on different sectors of social life. From axiological point of view tradition has many different evaluations, good and bad contrary to progress evaluated good.

Key words: tradition, progress, law, change



ZDOLNOŚĆ DO CIĘŻKIEJ PRACY UMYSŁOWEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

ABILITY FOR HARD MENTAL WORK - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Władysław Witczak
Katedra Prawa Medycznego i Medycyny Sądowej
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Streszczenie: W rozumieniu orzekania o zdolności do pracy, praca umysłowa oceniana jest jako praca lekka. Pojęcie ciężkiej pracy umysłowej jest w Polsce mało znane. Z punktu widzenia medycznego do ciężkiej pracy umysłowej kwalifikują się osoby nieposiadające poważnych schorzeń organicznych, bez zaburzeń procesów fizjologicznych mózgu. Wśród pozazdrowotnych uwarunkowań ciężka praca umysłowa kojarzona jest z osobami o twórczym stylu działania, indywidualistami cechującymi się systematycznością w pracy, dociekliwością, długotrwałą koncentracją na problemie badawczy, wrażliwością, niezależnością i oryginalnością myślenia.

Słowa kluczowe: ciężka praca umysłowa, uwarunkowania zdrowotne, uwarunkowania pozazdrowotne

Summary. From the point of view of certification mental work is established as the light one. The term "hard mental work" is not common in Poland. As far as medicine is concerned only persons without severe organic diseases and brain disorders can perform hard mental work. Other conditions that make people able to work hard intellectually include sensitivity, inquisitiveness, inventiveness, personal independence, long lasting concentration on the object of research. Such characteristics is found typical for creative individuals with their unique personality and features.

Key words: hard mental work, health status, mental factors



TRADYCJA I POSTĘP W NOWELIZACJI PRAWA PRYWATNEGO MIĘDZYNARODOWEGO- pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRADITION VS. PROGRESS IN AMENDING PRIVATE INTERNATIONAL LAW- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Mariusz Piotr Wójcik
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Streszczenie. W ramach prac Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w 2005 r. przyjęto projekt nowej ustawy Prawo Prywatne Międzynarodowe, zmodyfikowany w 2006 r. Celem artykułu jest wskazanie zakresu, w jakim projekt nowej ustawy opiera się na dotychczasowej tradycji (prawo prywatne międzynarodowe z 1926 r. i 1965 r.). W jakim zaś wprowadza nowatorskie rozwiązania. Projekt przewiduje daleko idące zmiany w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy z 12 listopada 1965 r., jak m.in. wprowadzenie instytucji przepisów koniecznego zastosowania czy też rozszerzenie zakresu autonomii woli stron. Zachowano jednakże wiele rozwiązań zakorzenionych w tradycji polskiej nauki prawa prywatnego międzynarodowego, na przykład wyznaczanie właściwości prawa na podstawie łącznika obywatelstwa. Tym samym utrzymano niezbędną równowagę między postępem a tradycją.

Słowa kluczowe: prawo prywatne międzynarodowe, prawo właściwe, nowelizacja, przepisy koniecznego zastosowania, autonomia woli stron

Summary. A draft of a new Polish Private International Law was accepted in 2005 and modified in 2006 within the framework of Commission on Civil Law Codification. The main objective of the article is to indicate to which extent the draft is based on the tradition (1926 and 1965 Private International Law) and to which extent is based on innovative regulations. This draft introduces far-reaching changes, such as mandatory rules or extension of the scope of freedom of the parties' will, in comparison with 1965 Private International Law currently in force. However many deep-rooted to Polish science of private international law institutions were preserved, for example determination of applicable law on the grounds of nationality. Thus the necessary balance between the progress and the tradition was kept.

Key words: private international law, applicable law, amending of a law, mandatory rules, freedom of the parties' will