|
|
|
| |
|
TEKA
Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego XIII/2016.
Commission of Protection and Formation of the Natural Environment
Redakcja - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Spis treści - pełny artykuł (full article) - plik PDF
Andrzej Demetraki-Paleolog*, Marcin Kolejko**, Joanna Sender**
*Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin,
e-mail: andrzej.paleolog@up.lublin.pl
**Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, e-mail: marcin.kolejko@up.lublin.pl
THE DEGREE OF SIMILARITY IN FAUNISTIC PLANKTONIC
ROTIFER ASSEMBLAGES IN THREE LAKES
LINKED BY WIEPRZ-KRZNA CANAL (EASTERN POLAND)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. Dratów, Krzczeń and Tomaszne lakes are among environmentally valuable reservoirs in Poland and Łęczyńsko-Włodawskie Lakeland. These are shallow eutrophic reservoirs of varied water surface. What they have in common is the fact that they are linked by Wieprz-Krzna Canal. The main aim of the present study was to determine the degree of faunistic similarity between planktonic rorifer assemblages inhabiting these particular lakes. The authors were interested to find out whether linking the lakes with the canal, as well as currently applied water exchange could affect the degree of faunistic similarity occurring between these lakes. Physical and chemi-cal analyses, as well as the studies of planktonic rotifers were carried out in the spring, summer and autumn of 2012 and 2013. They included determining the qualitative composition and the density of planktonic rotifers. The studies resulted in finding 50 species of Rotifera, with mean density ranging from 75 to 855 ind. dm-3. The dominants included the common species of Keratel-la cochlearis, Keratella cochlearis tecta, Keratella quadrata, Polyarthra vulgaris, Kellicottia longispina, Brachionus angularis, Ascomorpha odalis and Synchaeta pectinata. The results re-vealed high faunistic similarity among rotifer assemblages inhabiting a particular lake in different years, and high diversification occurring between the lakes compared in the work. The analyses showed that linking the lakes by Wieprz-Krzna Canal did not significantly affect the faunistic similarity of these particular lakes.
Key words: Dratów lake, Krzczeń lake, Tomaszne lake, biological diversity, planktonic rotifers, faunistic similarity
STOPIEŃ PODOBIEŃSTWA FAUNISTYCZNEGO ZGRUPOWAŃ WROTKÓW
PLANKTONOWYCH W TRZECH JEZIORACH POŁĄCZONYCH
KANAŁEM WIEPRZ-KRZNA (WSCHODNIA POLSKA)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Dratów, Krzczeń i Tomaszne należą do bardzo cennych przyrodniczo jezior Polski i Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Są one płytkimi zbiornikami eutroficznymi o różnej po-wierzchni lustra wody. Ich cechą wspólną jest połączenie kanałem Wieprz-Krzna. Głównym celem badań było okre ślenie stopnia podobieństwa faunistycznego wrotków planktonowych zasiedlających te jeziora. Autorów ciekawiło, czy połączenie kanałem i aktualnie stosowana wymiana wody może mieć wpływ na stopień podobieństwa faunistycznego występujący między tymi jeziorami. Badania fizyko-chemiczne i badania wrotków planktonowych prowadzono wiosną, latem i jesienią 2012 i 2013 roku. Przeprowadzono w nich badania nad składem jako ściowym i zagęszczeniem wrotków planktonowych. Badania te pozwoliły na stwierdzenie 50 gatunków Rotifera o zagęszczeniu wahają-cym się w szerokim zakresie od 75 do 855 ind. dm-3. W śród dominantów znalazły się pospolite gatunki: Keratella cochlearis, Keratella cochlearis tecta, Keratella quadrata, Polyarthra vulgaris, Kellicottia longispina, Brachionus angularis, Ascomorpha odalis i Synchaeta pectinata. Badania wykazały duże podobieństwo faunistyczne zgrupowań wrotków zasiedlających dane jezioro w różnych latach i znaczne zróżnicowanie występujące pomiędzy porównywanymi jeziorami. Prze-prowadzone analizy wykazały, że połączenie jezior kanałem Wieprz-Krzna nie wpływa w znaczący sposób na upodobnienie się faunistyczne tych zbiorników do siebie.
Słowa kluczowe: jezioro Dratów, jezioro Krzczeń, jezioro Tomaszne, różnorodno ść biologiczna, wrotki planktonowe, podobieństwo faunistyczne
Marcin Kolejko*, Joanna Sender*, Andrzej Demetraki-Paleolog**
*Department of Landscape Ecology and Nature Conservation,
University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-627 Lublin,
e-mail: kolejko@op.pl, joanna.sender@up.lublin.pl
**Department of Hydrobiology University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-627 Lublin, andrzej.paleolog@up.lublin.pl
ANALYSIS OF CHANGES IN THE STRUCTURE
OF ICHTHYOFAUNA IN THE POST EXCAVATION RESER-VOIRS
IN THE AREA OF WIEPRZ-KRZNA CANAL
(POLESIE LUBELSKIE)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. Structure of fish communities of five small water reservoirs located near the Wieprz- Krzna Canal was investigated during the years 2002, 2008 and 2014. In the analyzed water bodies seven fish were noted, representing four families: Cyprinidae (5 species) and Esocidae, Cobitidae and Ictaluridae (1 species each). In the structure of collected fish two protected species (M. fossilis and R. sericeus amarus) and one alien species (C. auratus gibelio) were presented. Domination structure of ichthyofauna showed considerable differences. Among the dominant species were: I. nebulosus (all five reservoir), C. auratus (Jabłoń Center 2, Jabłoń Church and Jabłoń Firlej-Ostrówek), and R. rutilus (Jabłoń West and Jabłoń Firlej-Ostrówek). The percentage of each fish species in the biomass was slightly different in relation to the structure of domination expressed by the number of identified individuals. Regardless of the reservoir, larger share held: E. lucius, I. nebulosus and C. auratus Moreover, one of the purpose of the study was searching for a new stands of lake minnow. However, the species was not recorded in fish communities of any of the reservoirs, despite of the ecological state of reservoirs indicating the potential habitat for lake min-now.
Key words: ichthyofauna, small water reservoir, Wieprz-Krzna Canal, Polesie Lubelskie (Poland)
ANALIZA ZMIAN W STRUKTURZE ICHTIOFAUNY W ZBIORNIKACH
POWYROBISKOWYCH W OBSZARZE ODDZIAŁYWANIA KANAŁU WIEPRZ-KRZNA
(POLESIE LUBELSKIE
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W latach 2002, 2008 i 2014 (w odstępach 6-letnich) przeprowadzono badania nad strukturą zespołu ichtiofauny w pięciu małych powyrobiskowych zbiornikach w rejonie kanału Wieprz-Krzna. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, iż zbiorniki te łącznie zasiedla 8 gatunków ryb należących do 4 rodzin. Struktura ichtiofauny była bardzo zróżnicowana zarówno między poszczególnymi zbiornikami, jak i okresami badawczymi. W strukturze ilo ściowej domino-wały: sumik karłowaty, kara ś srebrzysty oraz płoć. Z kolei w ogólnej masie ryb we wszystkich zbiornikach dominował szczupak, sumik karłowaty oraz kara ś srebrzysty. We wszystkich zbiorni-kach nielicznie występowała różanka. Warto ść wskaźnika zróżnicowania gatunkowego była zróżni-cowana i do ść niska. Jednym z celów badań było poszukiwanie nowych stanowisk strzebli błotnej. Jednak w zespole ichtiofauny nie stwierdzono tego gatunku, pomimo że charakter ekologiczny tych zbiorników wskazuje, że mogłyby być jej siedliskiem.
Słowa kluczowe: ichtiofauna, małe zbiorniki wodne, kanał Wieprz-Krzna, Polesie Lubelskie
Tomasz Mieczan, Wojciech Pęczuła, Monika Tarkowska-Kukuryk,
Jacek Rechulicz, Wojciech Płaska, Katarzyna Radomska
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin,
e-mail: tomasz.mieczan@ar.lublin.pl
SEASONAL CHANGES OF CILIATES IN ACTIVATED SLUDGE
(WASTEWATER TREATMENT PLANT BIEŁAWIN, CHEŁM)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The primary objective of the present study was to determine the seasonal dynamics of ciliates in activated sludge. Studies were carried out in order to verify the hypothesis that fertility of a habitat may significantly influence the seasonal dynamics of the abundance of ciliates, as well as the number and intensity of correlations between physic-chemical parameters and ciliates. It seems that the values of numbers of ciliates were seasonally changeable. The highest numbers of ciliates were found in spring and summer, however the lowest numbers of ciliate communities were noted in winter. The studies showed that protozoa community is determined by ammonia mainly in summer. In spring and winter additional factors may be important. Probably suspended solid, total organic carbon and concentration of appropriate food (bacteria and flagellates) are the major regulator of abundance of ciliates.
Key words: wastewater treatment plant, activated sludge, ciliates
SEZONOWA ZMIENNOŚĆ ORZĘSKÓW W OSADZIE CZYNNYM
(OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW BIEŁAWIN, CHEŁM)
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Zasadniczym celem badań było poznanie sezonowej dynamiki zmian orzęsków zasie-dlających osad czynny w oczyszczalni ścieków. W oparciu o prowadzone badania weryfikowano hipotezę, iż żyzno ść ścieków w istotny sposób wpływa na sezonową zmienno ść tych mikroorgani-zmów oraz na siłę korelacji pomiędzy pierwotniakami a wybranymi wła ściwo ściami fizycznymi i chemicznymi. Zarówno największą różnorodno ść gatunkową, jak i największą liczebno ść orzęsków stwierdzono wiosną i latem, z kolei w okresie zimy były one najmniejsze. Analiza korelacji wykaza-ła, że obfito ść orzęsków w okresie letnim najsilniej korelowała z zawarto ścią w ściekach amoniaku. Wiosną i zimą prawdopodobnie inne czynniki determinowały występowanie tych pierwotniaków. Były to głównie stężenia zawiesiny, materii organicznej oraz obfito ść potencjalnego pokarmu (m.in. bakterii i wiciowców).
Słowa kluczowe: oczyszczalnia ścieków, osad czynny, orzęski
Teresa Nesteruk
Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, Faculty of Natural Science, Department of Zoology, B. Prusa str. 12, 08-110 Siedlce, e-mail: teresa.nesteruk@uph.edu.pl
SPECIES COMPOSITION AND DENSITY OF GASTROTRICHA
OCCURRING ON TWO SPECIES OF MACROPHYTES
IN A MESOTROPHIC LAKE- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The research was carried out on species diversity, density and similarity of Gastrotricha living on two species of macrophytes Myriophyllum spicatum L. and Elodea canadensis Michx. in a mesotrophic lake. Gastrotricha occurring on the studied macrophytes were represented by 23 species (21 on M. spicatum L. and 22 on E. canadensis Michx.). Species diversity (expressed by the Shan-non index) for the Gastrotricha occurring on the two studied species of macrophytes amounted to 2.70 for M. spicatum L. and 2.81 for E. canadensis Michx., what suggests equal distribution of the gastrotrich species revealed in the studied species of macrophytes. The definite dominants inhabiting the two species of macrophytes were: Heterolepidoderma macrops Kisielewski, 1981, Hetero-lepidoderma ocellatum (Mečnikow, 1865), Lepidoderma squamata (Dujardin, 1841) and Aspidi-ophorus squamulosus Roszczak, 1936, and their inclusive percentage participation in the whole gastrotrich fauna for M. spicatum L. and E. canadensis Michx. was 41.8 and 40.3% respectively. The domination structure of the gastrotrich fauna of the two species of macrophytes was similar for each gastrotrich species (G-test, for all p > 0.05).
Average density of Gastrotricha inhabiting M. spicatum L. amounted to 588.0 103 indiv. m-2, and density of Gastrotricha occurring on E. canadensis Michx. amounted to 670.0 103 indiv. m-2. Statistic analysis based on the Mann-Whitney test showed that differences of the gastrotrich density on the studied species of macrophytes: M. spicatum L. and E. canadensis Michx. (Z = -1.9282; p = 0.05) are statistically insignificant.
Key words: Gastrotricha, epiphytic fauna, species composition, dominance, density
SKŁAD GATUNKOWY I ZAGĘSZCZENIE FAUNY BRZUCHORZĘSKÓW
WYSTĘPUJĄCYCH NA DWÓCH GATUNKACH MAKROFITÓW
W JEZIORZE MEZOTROFICZNYM
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Badano różnorodno ść gatunkową, zagęszczenie i podobieństwo fauny Gastrotricha żyjącej na dwóch gatunkach makrofitów, Myriophyllum spicatum L. i Elodea canadensis Michx., w jeziorze mezotroficznym. Brzuchorzęski występujące na badanych makrofitach reprezentowane były przez 23 gatunki. Różnorodno ść gatunkowa wyrażona wskaźnikiem Shannona dla fauny Gastrotri-cha występującej na obu badanych gatunkach makrofitów wynosiła: 2,70 dla M. spicatum L. i 2,81 dla E. canadensis Michx. Zdecydowanymi dominantami zasiedlającymi oba gatunki makrofitów są: Heterolepidoderma macrops Kisielewski, 1981, Heterolepidoderma ocellatum (Mečnikow, 1865), Lepidoderma squamata (Dujardin 1841) i Aspidiophorus squamulosus Roszczak, 1936, a ich łącz-ny udział procentowy w cało ści fauny Gastrotricha wynosił dla M. spicatum L. i dla E. canadensis Michx. odpowiednio 41,8 i 40,3 %. Średnie zagęszczenie brzuchrzęsków zasiedlających M. spicatum L. wynosiło 588,0 103 indiv. m-2, a zagęszczenie brzuchorzęsków zasiedlających E. canadensis Michx. wynosiło 670,0 103 indiv. m-2. Podobieństwo fauny występującej na obu badanych gatun-kach makrofitów mierzone współczynnikiem homogeniczno ści jest bardzo wysokie i wynosi 79,4%.
Słowa kluczowe: brzuchorzęski, fauna epifityczna, skład gatunkowy, dominacja, zagęszczenie
Michał Niedźwiecki, Tomasz Mieczan
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin,
e-mail: tomasz.mieczan@up.lublin.pl
VERTICAL MICRO-DISTRIBUTION OF TESTATE AMOEBAE
AND CILIATES IN SPHAGNUM DOMINATED PEATLAND
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. Microzonation of testate amoebae and ciliates in relation to physical and chemical parame-ters in different species of mosses in peatland were studied. Regardless of the species of mosses, similar micro-vertical differentiation of these protozoa was ascertained. A similar number of species, like the abundance, significantly increased in the deepest sampling depth. The uppermost sampling of the mosses (05 cm) was dominated by mixotrophic taxons, whereas the deepest sampling level (510 cm) shown the increase of the proportion of bacterivore species. In peatlands the factors limiting the occurrence of ciliates and testate amoebae are physio-chemical suitablilty mainly the total organ-ic carbon content and water table depth, but with somewhat lower levels of pH and species of moss-es.
Key words: testate amoebae, ciliates, micro-distribution, peatland
WERTYKALNE MIKROROZMIESZCZENIE AMEB SKORUPKOWYCH I ORZĘSKÓW
NA TORFOWISKU SPHAGNOWYM
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Mikrorozmieszczenie ameb skorupkowych i orzęsków w powiązaniu z wła ściwo- ściami fizycznymi i chemicznymi wód analizowano na torfowisku mszarnym w śród różnych gatun-ków mchów. Niezależnie od gatunku mchu stwierdzono wyraźne mikrowertykalne rozmieszczenie pierwotniaków, przy czym zarówno liczba gatunków, jak i liczebno ść wzrastały wraz z głęboko ścią. Górna, fotosyntetyzująca czę ść mchów (05 cm) zdominowana była przez taksony miksotroficzne, natomiast wraz z głęboko ścią (510 cm) wzrastał udział taksonów bakteriożernych. Czynnikami determinującymi występowanie orzęsków i ameb skorupkowych były głównie poziom wód i całko-wity węgiel organiczny, w mniejszym za ś stopniu pH i gatunek mchu.
Słowa kluczowe: ameby skorupkowe, orzęski, mikrorozmieszczenie, torfowiska
Wojciech Pęczuła, Wojciech Płaska, Jacek Rechulicz,
Monika Tarkowska-Kukuryk, Tomasz Mieczan
Department of Hydrobiology, University of Life Science in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-062 Lublin,
e-mail: wojciech.peczula@up.lublin.pl
THE ROLE OF WIND CONDITIONS IN THE HORIZONTAL
DISTRIBUTION OF SUMMER PHYTOPLANKTON
IN A SHALLOW LAKE A PRELIMINARY STUDY
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The paper aimed to get the analysis of spatial horizontal distribution of summer phyto-plankton in a small and shallow lake (Głębokie, Western Polesie, CE Poland) in relation to wind conditions occurring during the research period. The study was conducted in 2011 from 5th of July to 5th of September with eight sampling dates between. Water was sampled in the littoral zone from the depth of 0.5 m in four sites situated in different and opposite to one another lake shores. We analyzed the phytoplankton abundance by the way of chlorophyll a determination as well as the community taxonomic structure. Our research revealed that: a) the direction of the wind, which occurred during sampling might have an important role in the horizontal distribution of planktonic algal biomass within the lake; b) the geomorphology of lake surroundings probably mitigated the influence of wind on phytoplankton distribution; c) even weak or mild wind may influence phyto-plankton horizontal differentiation.
Key words: phytoplankton, horizontal distribution, wind conditions
ROLA WARUNKÓW WIATROWYCH W ZRÓŻNICOWANIU PRZESTRZENNYM
LETNIEGO FITOPLANKTONU W PŁYTKIM JEZIORZE WSTĘPNE BADANIA
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem badań była analiza przestrzennego horyzontalnego zróżnicowania letniego fitoplanktonu w małym i płytkim jeziorze (J. Głębokie, Polesie Zachodnie, środkowo-wschodnia Polska) na tle warunków wiatrowych występujących w okresie badań. Próby wody pobierano w roku 2011 pomiędzy 5 lipca a 5 wrze śnia w o śmiu terminach w litoralu z głęboko ści 0,5 m w czterech punktach usytuowanych po przeciwnych stronach brzegów jeziora. Analizowano obfi-to ść fitoplanktonu (koncentracja chlorofilu a) oraz strukturę taksonomiczną zbiorowiska. Badania wykazały, że: a) kierunek wiatru mógł mieć duże znaczenie w poziomym rozmieszczeniu fitoplank-tonu; b) geomorfologia otoczenia jeziora prawdopodobnie osłabiała wpływ wiatru na przestrzenne zróżnicowanie fitoplanktonu; c) nawet słaby lub łagodny wiatr może mieć wpływ na poziome roz-mieszczenie tego zbiorowiska.
Słowa kluczowe: fitoplankton, poziome zróżnicowanie przestrzenne, warunki wiatrowe
Wojciech Płaska, Jacek Rechulicz, Tomasz Mieczan,
Monika Tarkowska-Kukuryk, Wojciech Pęczuła
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin; e-mail: wojciech.plaska@up.lublin.pl
COLONIZATION OF NEW CREATED ANTHROPOGENIC SMALL PONDS BY WATER BUGS- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The aim of the study was to determine species structure of aquatic bugs in four anthropo-genic water reservoirs. Heteroptera structure observed in studied reservoirs was clearly differentiat-ed, which refers to age of the ponds. Newly created water reservoirs become quickly colonized mainly by pioneering species Corixinae, which led to formation of taxonomic group population of density exceeding 2700 indiv. m-2. In older reservoirs there were fish, which potential predation pressure led to almost a complete decline of bugs. The reason of bugs poverty in water reservoirs colonized by fish was also probably a small habitat diversity, leading to lack of refuges from preda-tors.
Key words: water bugs, small water reservoirs, colonization, predation pressure
KOLONIZACJA NOWO POWSTAŁYCH ANTROPOGENICZNYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH
PRZEZ PLUSKWIAKI WODNE
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Celem przeprowadzonych badań było okre ślenie struktury gatunkowej pluskwiaków wodnych w czterech antropogenicznych zbiornikach wodnych. Stwierdzona w badanych zbiorni-kach struktura Heteroptera była wyraźnie zróżnicowana, na co wpływ miał wiek badanych zbiorni-ków. W nowo powstałych zbiornikach następowała szybka kolonizacja głównie przez pionierskie gatunki Corixinae, co prowadziło do powstania populacji tej grupy taksonomicznej o liczebno ściach przekraczających 2700 osobn. m-2 . W zbiornikach starszych występowały ryby, których potencjalna presja drapieżnicza prowadziła do prawie całkowitego spadku liczebno ści pluskwiaków wodnych w zbiornikach. Powodem ubóstwa liczebno ści pluskwiaków wodnych w zbiornikach zasiedlonych przez ryby było również prawdopodobnie małe zróżnicowanie siedliskowe, skutkujące brakiem schronień przed drapieżnikami.
Słowa kluczowe: pluskwiaki wodne, drobne zbiorniki wodne, kolonizacja, presja drapieżnicza
Jacek Rechulicz, Wojciech Płaska, Wojciech Pęczuła,
Monika Tarkowska-Kukuryk, Tomasz Mieczan
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, e-mail: jacek.rechulicz@up.lublin.pl
THE STRUCTURE OF ICHTHYOFAUNA AND ANGLING
PRESSURE ON FISH IN UPPER SECTION
OF BYSTRZYCA RIVER
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The upper section of the Bystrzyca River has a character of trout and grayling zone of river. The aim of the study was to determine the species composition of fish in the upper section of the Bystrzyca River and attempt to evaluate angling pressure on fish in this section of river based on analysis of records of amateur fishing. To determine the fish composition the control fishing was conducted using electric fishing gear. The assessment of angling pressure was based on the analysis of 2135 records of fishing in the mountain type rivers in 2012 year, obtained from PAA Lublin. The brown trout and grayling were a dominant fish species in the upper section of the Bystrzyca River, and the first of them was present on the whole length of the river and had the highest average densi-ty. The changes of fish community along the river course from Salmonids lead to an increase of the share of Cyprinids fish has been observed. Analysis of records of amateur fish catch revealed that the upper section of the Bystrzyca River is under considerable of angling pressure and the most commonly fished species was brown trout. However, the properly carried fishery management on this section of river and the establishment of no kill zone allows for proper maintenance of the populations of fish species valuable for anglers.
Key words: ichthyofauna, upland river, brown trout, angling pressure, Bystrzyca River
STRUKTURA ICHTIOFAUNY I PRESJA WĘDKARSKA NA RYBY
W GÓRNYM ODCINKU RZEKI BYSTRZYCY
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Górny odcinek rzeki Bystrzycy ma charakter rzeki krainy pstrąga i lipienia. Celem badań było okre ślenie składu gatunkowego ryb w górnym biegu rzeki Bystrzycy oraz próba oceny presji wędkarskiej na ryby na tym odcinku na podstawie analizy rejestrów amatorskiego połowu ryb. W celu ustalenia składu ichtiofauny przeprowadzono odłowy kontrolne ryb przy wykorzystaniu elektrycznych narzędzi połowu. Oceny presji wędkarskiej dokonano na podstawie analizy 2135 rejestrów połowów ryb na wodach górskich z roku 2012 udostępnionych przez ZO PZW Lublin. Gatunkami dominującymi w górnym odcinku rzeki Bystrzycy były pstrąg potokowy i lipień, z któ-rych pierwszy występował na całej długo ści rzeki i miał największe średnie zagęszczenie. Zaobser-wowano, że wraz z biegiem rzeki zmieniała się dominacja zespołów ryb z przewagi ryb łososio-kształtnych na wzrost udziału ryb karpiowatych. Analiza rejestrów połowów wykazała, że górny odcinek rzeki Bystrzycy jest pod znaczącą presją wędkarską, a gatunkiem najczę ściej odławianym jest pstrąg potokowy. Jednak prowadzona na tej rzece gospodarka zarybieniowa i ustanowienie odcinków no kill pozwala na wła ściwe utrzymanie populacji cennych wędkarsko gatunków ryb.
Słowa kluczowe: ichtiofauna, rzeka wyżynna, pstrąg potokowy, presja wędkarska, rzeka Bystrzyca
Joanna Sender*, Magda Garbowski**, Andrzej Demetraki-Paleolog***,
Marcin Kolejko*
*Department of Landscape Ecology and Nature Protection, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20262 Lublin, e-mail: joanna.sender@up.lublin.pl
**Graduate Degree Program in Ecology, Colorado State University, 1177 Campus delivery, Fort Col-lins,
CO 80523-1177
***Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin, Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin
DIFFERENTIATION OF THE MACROPHYTES STRUCTURE
IN THE BASINS OF FLOW AND INFLOW LAKES
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The aim of this study was to analyze the influence of water movement on both qualitative and quantitative occurrence of macrophytes in lakes. We studied four lakes differentiated in respect of water supply (two flow and two inflow).The investigation included: determination of the buffer zones of lakes, analysis of land use forms and layout of the buffer zone, floristic characteristic of lakes littoral, characteristic of phytolittoral types, analysis of physical and chemical parameters of lakes. The buffer zone of the flow lakes was dominated by farmland, but there was no land meadow. In the inflow lakes co-dominated fields and forests in the buffer zone. The inflow lakes characterized by greater species diversity, density and biomass of emergent macrophytes. In all investigated lakes, in the zone of water supply, analyzed features of macrophytes, and selected chemical parameters of water, reached the highest value.
Key words: flow lakes, inflow lakes, emergent macrophytes, usage of buffer zone
ZRÓŻNICOWANIE STRUKTURY MAKROFITÓW W MISACH
JEZIOR PRZEPŁYWOWYCH I DOPŁYWOWYCH
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
SStreszczenie. Celem pracy była analiza wpływu ruchu wody na jako ściowe oraz ilo ściowe wystę-powanie makrofitów w jeziorach. Do badań zostały wybrane dwa jeziora przepływowe oraz dwa jeziora dopływowe. Badania obejmowały: wyznaczenie stref buforowych jezior i analizę form zago-spodarowania terenu i ukształtowania, inwentaryzację florystyczną litoralu jezior, charakterystykę typów fitolitoralu, analizę parametrów fizyczno-chemicznych wód jezior.
Strefa buforowa jezior przepływowych zdominowana była przez agrocenozy, nie występowały tu łąki. W strefie buforowej jezior dopływowych współdominowały agrocenozy i lasy. Jeziora do-pływowe charakteryzowały się większą różnorodno ścią gatunków, a także zagęszczeniem i biomasą makrofitów wynurzonych. We wszystkich badanych jeziorach stanowiska usytuowane przy dopły-wie wody do jeziora charakteryzowały się większymi warto ściami analizowanych parametrów w śród ro ślinno ści oraz wybranych parametrów fizyczno-chemicznych wody.
Słowa kluczowe: jeziora przepływowe, jeziora dopływowe, makrofity wynurzone, użytkowanie strefy buforowej
Dawid Soszyński*, Barbara Sowińska-Świerkosz**, Adam Gawryluk***
* Institute of Landscape Architecture, The John Paul II Catholic University of Lublin,
Konstantynów str. 1H, 20-708 Lublin, e-mail: dawid.soszyński@wp.pl
*** Department of Landscape Studies and Spatial Development, University of Life Sciences in Lublin,
Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, e-mail: adam.gawryluk@up.lublin.pl
QUANTITY OR QUALITY? THE ASSESSMENT OF LAND-SCAPE
PHYSIOGNOMY OF THE NEWLY ESTABLISHED RURAL
PUBLIC SPACES IN POLESIE REGION
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The paper presents an original method for assessing the landscape physiognomy of the rural public spaces. It takes into account both the purely aesthetic qualities as well as those that affect the functionality, attractiveness and significance of a given space. The following features are evaluat-ed: coziness, availability, the nature of the edges, presence of greenery, presence of water ecosys-tems, presence of landscape dominants and landmarks, opening and view connections, presence of negative elements, local identity and tradition, bendiness, and the nature of light. The method has been applied to evaluate the selected rural public spaces of the Polesie region realized in the years 20082015. The study revealed that 40% of the analyzed places were rated positively, 33% neutrally and 27% negatively. The article examines the types of spaces which obtained the highest and the lowest raring position, as well as features that affect this assessment. Besides, the analysis of main advantages and disadvantages of newly created public spaces show direction of their improvement.
Key words: rural public spaces, rural landscape, landscape evaluation, Łęczyńsko-Włodawskie Lakeland
ILOŚĆ CZY JAKOŚĆ? OCENA FIZJONOMII KRAJOBRAZU
NOWO POWSTAŁYCH WIEJSKICH PRZESTRZENI PUBLICZNYCH NA POLESIU
pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Artykuł prezentuje autorską metodę oceny fizjonomii krajobrazu wiejskich przestrzeni publicznych. Uwzględnia ona zarówno walory czysto estetyczne, jak i te, które wpływają na funk-cjonalno ść, atrakcyjno ść i znaczenie danej przestrzeni dla użytkowników. Ocenie podlegają cechy, takie jak: kameralno ść, dostępno ść, charakter krawędzi, obecno ść zieleni, obecno ść wody, obecno ść dominant i wyróżników krajobrazu, otwarcia i powiązania widokowe, obecno ść elementów nega-tywnych, tożsamo ść i tradycja lokalna, nieprostokre ślno ść, charakter o świetlenia. Metoda zastoso-wana została do oceny wybranych przestrzeni publicznych zrealizowanych w latach 20082015 na obszarze Polesia. Na podstawie przeprowadzonych analiz tylko 40% analizowanych miejsc oceniono jednoznacznie pozytywnie, 33% obojętnie i 27% pozytywnie. W artykule omówione zostały typy przestrzeni ocenione najwyżej i najniżej, a także cechy, które zadecydowały o tych ocenach. Ukazano w ten sposób generalne wady i zalety wszystkich realizacji a tym samym kierunki działań zmierzają-cych do poprawy stanu przestrzeni wiejskiej.
Słowa kluczowe: wiejskie przestrzenie publiczne, krajobraz wiejski, waloryzacja krajobrazu, Poje-zierze Łęczyńsko-Włodawskie
Barbara Sowińska-Świerkosz, Malwina Michalik-Śnieżek
Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, barbara.sowinska@wp.pl, malwina.sniezek@up.lublin.pl
THE IMPACT OF LAND-USE CHANGES
ON THE ECOLOGICAL QUALITY
OF THE ROZTOCZE LANDSCAPE PARKS
-pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. Changes in the land use structure, which are observed in recent years, generally indicate their negative impact on ecological quality considered in the landscape scale. Therefore, the aim of this study was to determine whether such a trend also applies to protected areas, such as landscape parks (LP). As research areas four parks located within the Roztocze and Solska Forest (Poland) were selected. Three factors were analyzed as an surrogate indicators of the ecological quality: the degree of anthropogenic transformation of land cover forms, landscape diversity and the degree of landscape fragmentation. The study included data for the years 2004 and 2012 and was based on the GIS and orthophotomaps analysis. The results showed a lack of general trends for the whole ana-lyzed region. The impact of changes in the land use structure on the ecological values can be defined as positive for Krasnobród LP and South Roztocze LP. In the case of Szczebrzeszyn LP and Solska Forest LP the impact is difficult to determine due to the different results obtained on the basis of selected indicators. Therefore, in order to totally illustrate the analyzed dependence the landscape structure in other periods of time should be analyzed, as well as the correlations between the defined changes and a variety of natural and cultural considerations.
Key words: landscape quality, landscape parks, Roztocze, Solska Forest, land use changes
WPŁYW ZMIAN STRUKTURY UŻYTKOWANIA ZIEMI NA JAKOŚĆ EKOLOGICZNĄ
PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH ROZTOCZA
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Zmiany w strukturze użytkowania ziemi obserwowane w ostatnich latach generalnie wskazują na ich negatywny wpływ na ekologiczną jako ść rozpatrywaną w skali krajobrazu. Dlatego też celem pracy było okre ślenie, czy tendencja taka dotyczy także obszarów chronionych, jakimi są parki krajobrazowe (PK). Jako pola badawcze wybrano cztery parki zlokalizowane w granicach Roztocza i Puszczy Solskiej. Analizom poddano trzy czynniki uznane za zastępcze wskaźniki jako ści ekologicznej: stopień antropogenicznego przekształcenia form pokrycia terenu, różnorodno ść krajo-brazu i stopień jego fragmentacji. Przeprowadzone badania obejmowały dane z lat 2004 i 2012 i zostały oparte na analizach GIS i analizie ortofotomap. Wyniki wskazały brak ogólnych tendencji w odniesieniu do całego analizowanego regionu. Wpływ zmian w strukturze użytkowania ziemi na walory ekologiczne można okre ślić jako pozytywny w przypadku Krasnobrodzkiego i Południowo-roztoczańskiego PK. W przypadku Szczebrzeszyńskiego PK i PK Puszczy Solskiej wpływ jest trudny do okre ślenia z uwagi na różne wskazania obliczonych wskaźników. Dlatego w celu pełnego zobrazowania badanej zależno ści należałoby dokonać analizy struktury krajobrazu w innych okre-sach oraz przeanalizować korelacje pomiędzy zdefiniowanymi zmianami a różnorodnymi uwarun-kowaniami naturalnymi i kulturowymi.
Słowa kluczowe: jako ść krajobrazu, parki krajobrazowe, Roztocze, Puszcza Solska, zmiany użyt-kowania ziemi
Radosław Ścibior*, Robert Stryjecki*, Urszula Bronowicka-Mielniczuk**,
Danuta Kowalczyk-Pecka*
* Department of Zoology, Animal Ecology and Wildlife Management, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka str. 13, 20-950 Lublin, e-mail: radoslaw.scibior@up.lublin.pl
** Department of Applied Mathematics and Computer Science, University of Life Sciences in Lublin,
CURRENT STRUCTURE OF LEAF BEETLE ASSEMBLAGES
(COLEOPTERA, CHRYSOMELIDAE) OF FOREST COMMUNI-TIES
IN THE KRZEMIONKI OPATOWSKIE RESERVE AS A RE-SULT
OF SUCCESSION OF VEGETATION
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The aim of the study was to specify the current status and direction of transformations of leaf beetle assemblages taking part in the rapid process of succession of vegetation towards the types of forest communities occurring in the Krzemionki Opatowskie reserve. At five sampling sites (in five plant associations) 30 species of Chrysomelidae were recorded. Five typical forest species (Chrysomela populi, Pyrrhalta viburni, Calomicrus pinicola, Altica brevicollis and Cryptocephalus labiatus) accounted for 16.67% of the number of species and 12.85% of the number of individuals caught in the reserve. The forest association richest in species (18) was Querco roboris-Pinetum (Que_Pin). This was followed by Tilio-Carpinetum association (Til_Car, 15 spp.), and then a mosa-ic of Tilio-Carpinetum and Querco roboris-Pinetum (Til_Car/Que_Pin), and Peucedano-Pinetum (Peu_Pin) (11 spp. each). The fewest number of species (10) were noted in Potentillo albae-Quercetum (Pot_Que). The most similar were the fauna of Potentillo albae- Quercetum (Pot_Que) and Querco roboris-Pinetum (Que_Pin) (55.08% similarity). The most distinct was the fauna of Peucedano-Pinetum (Peu_Pin). We can conclude that the structure of the leaf beetle assemblages in the forest associations studied in the reserve is at present an adaptive mixture of faunas characteristic of all the intermediate successional stages of vegetation, changing in this area in a relatively short time. The considerable diversity of fauna is the result of an ecotone in time, i.e. the continuous presence of open-land species, which until recently had dominated here, accompanied by forest species characteristic of the current habitat types.
Key words: Chrysomelidae, succession, forest species, open-land species, ecotone in time
AKTUALNA STRUKTURA ZGRUPOWAŃ CHRZĄSZCZY STONKOWATYCH
(COLEOPTERA, CHRYSOMELIDAE) ZESPOŁÓW LEŚNYCH REZERWATU
KRZEMIONKI OPATOWSKIE JAKO ODPOWIED Ź NA ZMIANY SUKCESYJNE
ROŚLINNOŚCI
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
SStreszczenie. Celem pracy było uchwycenie obecnego statusu oraz kierunku przekształceń zgrupo-wań stonkowatych biorących udział w szybkim procesie sukcesji ro ślinno ści w kierunku kilku typów zbiorowisk le śnych występujących w rezerwacie Krzemionki Opatowskie. Na pięciu stano-wiskach (w pięciu zespołach ro ślinnych) rezerwatu Krzemionki Opatowskie stwierdzono 30 gatun-ków Chrysomelidae. Pięć gatunków typowo le śnych (Chrysomela populi, Pyrrhalta viburni, Calo-micrus pinicola, Altica brevicollis i Cryptocephalus labiatus) stanowiło 16,67% liczby gatunków i 12,85% liczby osobników złowionych w rezerwacie. Najbogatszym w gatunki (18) zespołem le- śnym rezerwatu był kontynentalny bór mieszany (Que_Pin). Nieco tylko ustępował mu grąd sub-kontynentalny (Til_Car, 15 gat.), następnie mozaika grądu subkontynentalnego i zdegenerowanego kontynentalnego boru mieszanego (Til_Car/Que_Pin) oraz kontynentalny bór sosnowy świeży (Peu_Pin) (po 11 gat.). Najmniej gatunków (10) stwierdzono w świetlistej dąbrowie subkontynen-talnej (Pot_Que). Najbardziej podobne były fauna świetlistej dąbrowy subkontynentalnej (Pot_Que) i fauna kontynentalnego boru mieszanego (Que_Pin) (podobieństwo 55,08%). Najbardziej odmienna była fauna kontynentalnego boru sosnowego świeżego (Peu_Pin). Można stwierdzić, iż struktura zgrupowań stonkowatych w badanych zespołach le śnych rezerwatu jest w chwili obecnej mieszanką adaptacyjną rodzajów fauny charakterystycznych dla wszystkich po średnich stadiów sukcesyjnych ro ślinno ści, zmieniających się na tym terenie w stosunkowo krótkim czasie. Znaczne zróżnicowanie fauny jest efektem zarówno ekotonu w skali czasowej, tzn. ciągłej obecno ści gatunków terenów otwartych, jakie jeszcze niedawno dominowały na tym obszarze, jak i występowania gatunków le śnych, charakterystycznych dla obecnych typów siedlisk.
Słowa kluczowe: Chrysomelidae, sukcesja, gatunki le śne, gatunki terenów otwartych, ekoton w skali czasowej
Monika Tarkowska-Kukuryk, Wojciech Płaska, Tomasz Mieczan,
Jacek Rechulicz, Wojciech Pęczuła
Department of Hydrobiology, University of Life Sciences in Lublin,
Dobrzańskiego str. 37, 20-262 Lublin, e-mail: monika.kukuryk@up.lublin.pl
INFLUENCE OF HABITAT CONDITIONS ON THE OCCUR-RENCE
OF EPIPHYTIC INVERTEBRATE FAUNA IN OXBOW LAKES
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The relationships between epiphytic fauna and habitat conditions were studied in three oxbow lakes of Wieprz River (eastern Poland). Fauna associated with macrophytes showed low species richness (range 811 taxa dependently on site and season) usually observed in lakes of high water trophy. Densities of fauna were high (mean 715250 ind. 100 g DW-1), typical for shallow lakes with well developed submerged vegetation. In the domination structure prevailed Gastropoda (relative abundance 23100%) and Chironomidae (relative abundance 887%). Redundancy analysis showed the significance of four environmental variables temperature, dissolved oxygen, Ptot and P-PO4 as determinants of abundance of epiphytic fauna.
Key words: oxbow lakes, environmental conditions, macrophytes, epiphytic fauna
WPŁYW PARAMETRÓW SIEDLISKOWYCH NA WYSTĘPOWANIE NAROŚLINNEJ
FAUNY BEZKRĘGOWEJ W STARORZECZACH
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. Zależno ści pomiędzy parametrami siedliskowymi a strukturą fauny naro ślinnej badano w trzech starorzeczach rzeki Wieprz (wschodnia Polska). Fauna zasiedlająca makrofity cechowała się niskim bogactwem gatunkowym (811 taksonów w zależno ści od stanowiska i sezonu), obserwo-wanym zazwyczaj w jeziorach o znacznej żyzno ści. Zagęszczenia epifauny były bardzo wysokie ( średnio 715250 osobn. 100 g s.m.-1), typowe dla płytkich jezior o dobrze rozwiniętej ro ślinno ści zanurzonej. W strukturze dominacji największy udział miały Gastropoda (23100%) oraz Chirono-midae (887%). Analiza ordynacyjna wykazała istotno ść czterech parametrów środowiskowych jako limitujących występowanie fauny naro ślinnej w starorzeczach; należą do nich temperatura, tlen roz-puszczony, P ogólny oraz P-PO4.
Słowa kluczowe: starorzecza, parametry środowiskowe, makrofity, fauna naro ślinna
Marek Turczyński, Katarzyna Mięsiak-Wójcik, Joanna Sposób,
Stanisław Chmiel, Sławomir Głowacki, Justyna Janusz-Emerla
Department of Hydrology, Maria Curie-Skłodowska University, Kra śnicka av. 2 cd, 20-718 Lublin
e-mail: turmar@poczta.umcs.lublin.pl, katarzyna.miesiakwojcik@poczta.umcs.lublin.pl,
joanna.sposob@poczta.umcs.lublin.pl, stanislaw.chmiel@poczta.umcs.lublin.pl,
slawek.glowacki@poczta.umcs.lublin.pl, justyna.janusz@poczta.umcs.lublin.pl
SHALLOW GROUNDWATERS OF THE POLESIE NATIONAL PARK
IN THE PERIOD FOLLOWING INTENSIFIED RAINFALL
ALIMENTATION
-pełny artykuł (full article) - plik PDF
Abstract. The paper presents the characteristics of shallow groundwaters of the Polesie National Park one of five national parks in Poland, where main subjects of protection are water-peatland ecosystems. Its functioning depends on the state of water resources. Data from field mapping at the turn of July and August 2013 used for the analysis show untypically high location of groundwaters in the summer period. Such a situation was caused by abundant atmospheric alimentation that oc-curred in spring and early summer of the analysed year.
Key words: Polesie National Park, groundwaters, hydrogenic areas
PŁYTKIE WODY PODZIEMNE POLESKIEGO PARKU NARODOWEGO W OKRESIE
PO WZMOŻONYM ZASILANIU DESZCZOWYM
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
Streszczenie. W pracy przedstawiono charakterystykę płytkich wód podziemnych Poleskiego Parku Narodowego jednego z pięciu w Polsce, w których głównym przedmiotem ochrony są ekosystemy wodno-torfowiskowe, a funkcjonowanie uzależnione jest od stanu zasobów wodnych. Wykorzysta-ne do analizy dane z kartowania terenowego na przełomie lipca i sierpnia 2013 r. pokazują nietypo-we, wysokie położenie wód podziemnych w okresie letnim. Sytuacja ta spowodowana została obfi-tym zasilaniem atmosferycznym wiosną i wczesnym latem analizowanego roku.
Słowa kluczowe: Poleski Park Narodowy, wody podziemne, obszary hydrogeniczne
|
|
|
Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego O.L. PAN |
|
|
|
|
|
