|
TEKA
Komisji Historycznej III/2006.
Commission of Historical Sciences
Strona redakcyjna - editorial page - plik PDF
KRAJOBRAZY, BESTIE, SĄSIEDZI I BOHATEROWIE. WOKÓŁ KWESTII POSTRZEGANIA PRZYRODY W NARRACJI HISTORIOGRAFICZNEJ POLSKIEGO ŚREDNIOWIECZA- pełny artykuł (full article) - plik PDF
LANDSCAPES, BEASTS, NEIGHBOURS AND HEROES. ON THE ISSUE OF PERECEIVING THE WORLD OF NATURE IN HISTORIOGRAPHIC NARRATION OF THE POLISH MIDDLE AGES
Czesław Deptuła
Katedra Historii i Historiografii
Instytut Historii
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Summary. The paper discusses the problem of the function performed by the landscape description and characteristics of the nature associated with the given landscape in the mediaeval chronicles. The author views the subject on the basis of the Polish chronicle called the Chronicle of Gallus Anonymous dated from the beginning of the 12-th c. He broadens the frameworks of his considerations with selected problems concerning the relation of the mediaeval man to the nature, especially the animated nature (e.g. forest and its inhabitants). He is also interested in the reflection of the nature in the written sources of the epoch. The object of the analysis is especially the association that the chronicler has of the picture of the unfriendly Polish neighbours with 1) the ominous landscape of the natural borders of the monarchy - the woods, high mountains and marshes: 2) the wild animals living in the wilderness, especially the wolves.
Key words: landscape, woods and "tamed" forest, forest fight, people-wolves, border
Streszczenie. Artykuł porusza problematykę funkcji, jaką pełniły w kronikach średniowiecznych opis krajobrazu i charakterystyka związanej z danym krajobrazem przyrody. Autor rozpatruje temat, opierając się na polskiej kronice Galla Anonima z początku XII w. Poszerza ramy rozważań o wybrane problemy dotyczące stosunku człowieka średniowiecznego do przyrody, zwłaszcza do przyrody ożywionej (np. las i jego mieszkańcy). Interesuje go także odbicie przyrody w piśmiennictwie epoki. Przedmiotem analizy pozostaje w szczególności kojarzenie przez kronikarza obrazu nieprzyjaznych Polsce sąsiadów: 1) z groźnym krajobrazem granic naturalnych monarchii - puszcz, wysokich gór, bagien; 2) z zamieszkującymi owe obszary dzikimi zwierzętami, przede wszystkim wilkami.
Słowa kluczowe: krajobraz, puszcza i las "oswojony", walka leśna, ludzie - wilki, granica
FRANCISZKAŃSKIE ŻYTOTY BŁOGOSŁAWIONEJ JOLENTY Z XVIII WIEKU- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE FRANCISCAN LIVES OF BLESSED JOLENTA FROM THE 18TH CENTURY
Marzena Baum
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Summary.The eighteenth-century hagiographies of the blessed Jolenta ( Hungarian royal princess, the princess of Greater of Poland, belonging to the group of the thirteenth - century holy ladies from the Piast Dynasty, the wife of Boleslaus the Pious) can be certainly counted among this kind of hagiographical legends, where historical contents interweave with fictional elements. The hagiographical study below presents an attempt to interpret the spiritual and religious contents contained in these works, which were transmitted by the Franciscan hagiographers: Mauryce Kiełkowski and Fraciszek Cubulski. The analysis of the hagiographical topics is aimed at grasping the general conception of holiness presented in the storyline of the works. It also allows to presents a certain view of spirituality and religious mentality of the society that lived in days, when the hagiographies were written; the society to which the hagiographies was directed. The analysis of the hagiographical contents also presents a development of the blessed Jolentas cult over centuries.
Key words: blessed Jolenta, Maurycy Kiełkowski, Franciszek Cybulski, Aleksandra Witkowska, Brygida Kurbis; hagiography, hagiographic legend, life, miracula, ideal of holiness, hagiographic model, literary technique.
Streszczenie. XVIII-wieczne żywoty bł. Jolenty - królewny węgierskiej, księżnej wielkopolskiej, żony Bolesława Pobożnego, należącej do grona świątobliwych pań piastowskich XIII w. - można z całą pewnością zaliczyć do typu legend hagiograficznych, w których treści historyczne przeplatają się z elementami fikcyjnymi. Poniższe studium żywotów przedstawia próbę odczytania zawartych w dziełach treści duchowych i religijnych, przekazanych przez franciszkańskich hagiografów - Maurycego Kiełkowskiego i Franciszka Cybulskiego. Analiza wątków hagiograficznych ma na celu uchwycenie ogólnej koncepcji świętości przedstawionej w fabule dzieł. Pozwala również przedstawić pewien obraz duchowności i mentalności religijnej społeczeństwa, w czasach którego powstały żywoty i do którego były skierowane. Analiza treści hagiograficznych ukazuje także stopień rozwoju kultu bł. Jolenty w ciągu wieków.
Słowa kluczowe: błogosławiona Jolenta, Maurycy Kiełkowski, Franciszek Cybulski, Aleksandra Witkowska, Brygida Kűrbis, hagiografia, legenda hagiograficzna, żywot, miracula, ideał świętości, wzorzec hagiograficzny, warsztat pisarski
HIERARCHIA KOŚCIELNA A SEJMIKUJĄCA SZLACHTA, NA PODSTAWIE DOKUMENTÓW SEJMIKOWYCH ZIEMI CHEŁMSKIEJ 1648-1717- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE CHURCH HIERARCHS AND THE LOCAL ASSEMBLIES OF THE NOBILITY IN THE LIGHT OF CHEŁM REGIONAL ASSEMBLY RECORDS 1648-1717
Robert Kozyrski
Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce
Katolicki Uniwersytet Lubelski
e-mail: robkor@kul.lublin.pl
Summary.The article deals with the role and significance of the bishops, representatives of Christian denominations, who participated in the Chełm Region local assemblies (Pol. Sejmik) in the second half of the 17-th c. and at the beginning of the 18-th c. These assemblies wielded political power in Poland before the partitions. The article focuses on the influence of the bishops on the development of these bodies of authority and outlines major issues of the day including economic problems of the Church hierarchs, their conflicts with the Chełm nobility (Pol. Szlachta) and the role of the regional assemblies in settling disputes between Greek Catholic and Orthodox administrators.
Key words: local assembly, nobility, church hierarchs, Chełm region
Streszczenie.W artykule omówiono rolę i znaczenie biskupów, reprezentujących Kścioły chrześcijańskie, a uczestniczących w sejmikach ziemi chełmskiej w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w., w okresie "permanentnej władzy" tych zgromadzeń w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Oprócz problemów związanych z udziałem biskupów w sejmikach, i ich wpływem na rozwój tych zgromadzeń, do ważniejszych kwestii tutaj zaprezentowanych należą: kłopoty ekonomiczne hierarchów kościelnych w diecezjach Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, konflikty szlachty chełmskiej z biskupami oraz udział sejmików ziemskich w rozwiązaniu sporów pomiędzy władykami greckokatolickimi a prawosławnymi.
Słowa kluczowe: sejmik, szlachta, biskupi, ziemia chełmska
WEZWANIA KOŚCIOŁÓW PARAFIALNYCH ORAZ PARAFII (ARCHI)DIECEZJI LUBELSKIEJ W LATACH 1805-2005- pełny artykuł (full article) - plik PDF
NAMES OF PARISH CHURCHES AND PARISHES IN THE LUBLIN (ARCH) DIOCESE IN THE YEARS 1805-2005
Joanna Kumor
Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Summary. The article focuses on names of parish churches in the Lublin (Arch) diocese since its erection. The chronological presentation of church patrocinia in selected time periods is an attempt at capturing the rise and fall of saint cults in the area under analysis. Church names are classified into five basic categories depending on the cult object. Each category is, in turn, subdivided into name variants. In addition to the chronological and quantitative analysis of church names, the author undertakes to account for the popularity of some of the particinia linking it to the emergence of new cults in the Church.
Key words: name, church, parish, diocese, archdiocese, saints
Streszczenie. Artykuł omawia zagadnienie wezwań kościołów parafialnych na obszarze (archi)diecezji lubelskiej od początku jej istnienia do czasów obecnych. Problematyka patrociniów przedstawia chronologicznie - w wybranych przekrojach czasowych, stanowi jednocześnie próbę uchwycenia i ukazania kierunku rozwoju kultu świętych na badanym terenie, ale także jego regresu. Obok ujęcia chronologicznego, wezwania zostały omówione w ramach pięciu podstawowych kategorii wezwań, wydzielonych ze względu na przedmiot kultu. Z kolei w ramach każdej z tych pięciu kategorii zostały wyodrębnione poszczególne odmiany wezwań. Ponadto w artykule poza chronologicznym i liczbowym przedstawieniem kategorii wezwań oraz ich odmian, podjęto próbę uzasadniania popularności niektórych patrociniów, łącząc je ze zjawiskiem pojawiania się nowych kultów w Kościele.
Słowa kluczowe: wezwanie, kościół, parafia, diecezja, archidiecezja, święci
OBECNOŚĆ RODZINY KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH NA ZIEMI JAROSŁAWSKIEJ. ZARYS PROBLEMATYKI- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE PRESENCE OF THE FAMILY OF CZARTORYSKI DUKES IN JAROSŁAW AREA. AN OUTLINE
Paweł Sieradzki
Instytut Historii
II Katedra Historii Nowożytnej
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Summary. Beginning with the 16-th c. the family of the Czartoryski dukes gained more and more importance on the arena of the Polish Republic. In 1731, following the marriage of August Czartoryski with Maria Zofia of the Sieniawski family, the Czrtoryskis' lands were enlarged with her dwory worth at least 100 milion Polish zloty. Those lands also included the estates lying on the San river: Wysock, Oleszyce and Sieniawa as well as so-called Jarosław county (Jarosław town and pełkiński estate).In the years 1811-1823 Sieniawa was the main seat of the couple of duchess Izabela and duke Adam Kazimierz Czartoryski. As a result of the division of the property, Adam Jerzy Czartoryski got the sienaiwski estate and Konstanty Adam Czartoryski got the pełkiński estate. In the 1860's Jerzy Czartoryski in Vienna and Władysław Czartoryski in Paris began the process of the Czartoryskis' return from emigration, choosing Wiązownica and Sieniawa as the places of their settlement. In 1898 an estate in tail was formed on the basis of the sieniawskie properties, which also included book and museum collections in Cracow. Moreover, duke Adam Ludwik, lord of the manor, led varied charity work. Beginning with 1889 Witold Czartoryski with his family lived in Pełkinie near Jarosław. The habitation and activity of the Czrtoryski family in the sieniawska area was interrupted by World War II. A vault with the earthly remains of 22 representatives of this family is found in the underground of the parish church in Sieniawa. A would-be lord of the sieniawski manor - Rev. August Czrtoryski SDB - and Father Michał Czartoryski OP - born and brought up in Pełkinie - were announced to be the blessed of the Church by Pope John Paul II.
Key words: Czartoryscy, Familia, Sieniawa, Pełkinie
Streszczenie. Od XVI w książęcy ród Czartoryskich, zyskiwał coraz większe znaczenie na arenie Rzeczypospolitej. W 1731 r. w wyniku małżeństwa Augusta Czartoryskiego z Marią Zofią z rodu Sieniawskich dobra Czartoryskich zostały powiększone o jej posag wart minimum 100 mln złotych polskich. Skład tych przyjętych dóbr wchodziły także klucze ziemskie położone nad Sanem: Wysock, Oleszyce i Sieniawa oraz tzw. hrabstwo jarosławskie (miasto Jarosław i klucz Pełkiński). W latach 1811-1823 Sieniawa była główną siedzibą książęcej pary Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich. W wyniku podziału majątkowego klucz sieniawski przypadł Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu, a klucz Pełkiński Konstantemu Adamowi Czartoryskiemu. W latach 60. XIX w. Jerzy Czartoryski w Wiedniu i Władysław Czartoryski w Paryżu zapoczątkowali proces powrotu Czartoryskich z emigracji, wybierając Wiązownicę i Sieniawę jako miejsca osiedlenia. W 1898 r. na bazie dóbr sieniawskich powstała ordynacja, w której skład weszły również zbiory biblioteczne i muzealne w Krakowie, a książę ordynat Adam Ludwik rozwijał różnorodną działalność dobroczynną. Od 1889 r. w podjarosławskich Pełkiniach zamieszkiwał z rodziną Witold Czartoryski. Kres zamieszkiwania i działalności Czartoryskich w ziemi sieniawskiej położyła II wojna światowa. W podziemiach kościoła parafialnego w Sieniawie znajduje się krypta grobowa ze szczątkami 22 przedstawicieli tego rodu. Niedoszły ordynat sieniawski - ks. August Czartoryski SDB, oraz urodzony i wychowany w Pełkiniach - O. Michał Czartoryski OP zostali przez papieża Jana Pawła II ogłoszeni błogosławionymi kościoła powszechnego.
Słowa kluczowe: Czartotrscy, Familia, Sieniawa, Pełkinie
ROSYJSKIE SIŁY ZBROJNE NA OBSZARZE GUBERNI LUBELSKIEJ W LATACH 1864-1914- pełny artykuł (full article) - plik PDF
RUSSIAN ARMED FORCES IN THE AREA OF THE LUBLIN PROVINCE IN THE YEARS 1864-1914
Krzysztof Latawiec
Instytut Historii
Zakład Historii Krajów Europy Wschodniej
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
e-mail: latawiec1312@o2.pl
Summary. Owing to its geographical location, the Lublin province made a very important part of the Kingdom of Poland as well as the whole Russian empire. Such conditions affected the maintenance of considerable forces of the tsarist army in those areas. The fall of the January Uprising influenced the enlargement of the contingent of the Russian armed forces. The present article analyzes the changes taking place in the dislocation of the military units of the Romanovs' army and their numbers. Besides, on the example of a few detachments the questions of the social and territorial background as well as the religions of the officers and the soldiers staying in the Lublin province between the January Uprising and the World War I are discussed.
Key words: Russian army, Lublin province, Russians
Streszczenie. Gubernia lubelska z racji swojego położenia geograficznego stanowiła bardzo ważną cześć Królestwa Polskiego, jak i całego imperium rosyjskiego. Takie uwarunkowania wpłynęły na utrzymywaniu na jej obszarze znaczących sił armii carskiej. Klęska powstania styczniowego wydatnie wpłynęła na powiększenie kontyngentu rosyjskich sił zbrojnych. Niniejszy artykuł analizuje przemiany zachodzące w dyslokacji jednostek wojskowych armii Romanowów i ich liczebności. Ponadto na przykładzie kilku oddziałów poruszono kwestie pochodzenia społecznego i terytorialnego oraz wyznania oficerów i żołnierzy stacjonujących w guberni lubelskiej między powstaniem styczniowym a I wojną światową
Słowa kluczowe: armia rosyjska, gubernia lubelska, Rosjanie
KILKA SŁÓW O WYDANIU PAMIĘTNIKÓW GENERAŁA PRĄDZYŃSKIEGO- pełny artykuł (full article) - plik PDF
A FEW WORDS ON PUBLISHING GEN. PRĄDZYŃSKI'S DIARIES
Wioletta Cabaj
Katedra Historii Nowożytnej
Katolicki Uniwersytet Lubelski
e-mail: wiolekce@poczta.fm
Summary. Generals Prądzyński Diaries are one of the most important and valuable printed source for historians, who studies a history of November Insurrection and Polish-Russian War in 1831. The first time they were printed in 1909 and compiled by Bronisław Gembarzewski. The idea of publication of the manuscript had caused the publisher many difficulties and doubts before it was realized. A reconstruction of difficult negotiations with the last owner of The Diaries - a Cracovian writer Jerzy Moszyński, is the main subject of the article. The process of negotiations had been going since 1906 before finished in 1909 unexpectedly.
Key words: Gen. Ignacy Prądzyński, Jerzy Moszyński, Piotr Moszyński, Bronisław Gembarzewski, Bolesław Ulanowski, diaries, November Insurrection
Streszczenie. Pamiętniki generała Prądzyńskiego, opracowane przez Bronisława Gembarzewskiego i wydane drukiem po raz pierwszy w 1909 r., dla historyków, badających dzieje powstania listopadowego i wojny polsko-rosyjskiej z 1831 r. stanowią niewątpliwie jedno z cenniejszych źródeł drukowanych. Zanim jednak pomysł wydania rękopisu został zrealizowany, przysporzył on wydawcy niemało trudności i wątpliwości. Artykuł niniejszy jest zatem próbą odtworzenia trudnego i mozolnego procesu pertraktacji z ostatnim właścicielem Pamiętników - krakowskim publicystą Jerzym Moszyńskim, które to "rozmowy" ciągnąć się miały od 1906 roku, by ostatecznie znaleźć swój nieoczekiwany finał właśnie w 1909 r.
Słowa kluczowe: gen. Ignacy Prądzyński, Jerzy Moszyński, Piotr Moszyński, Bronisław Gembarzewski, Bolesław Ulanowski, pamiętniki, powstanie listopadowe
PRAWO WYBIERALNOŚCI DO SEJMU I SENATU W KONSTYTUCJACH I ORDYNACJACH WYBORCZYCH II RZECZYPOSPOLITEJ- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE PASSIVE SUFFRAGE TO THE SEJM AND TO THE SENAT IN CONSTITUTIONS AND ELECTORAL ACTS IN A PERIOD OF THE SECOND REPUBLIC
Maciej Gapski
Katedra Prawa Administracyjnego
Katolicki Uniwersytet Lubelski
mgapski@kul.lublin.pl
Summary.The main issue regulated by each electoral system is the defining of the range of right to vote and being elected. In the presented article an author focuses on analyzing of provisions which set rules relating to the passive suffrage to the Sejm and the Senat in a period of the Second Republic. At this time there were three act regulating electoral system: the first from 1917, the second coming from 1922 passed on the basis of the Constitution from 1921 and the last one set in 1935 based on the Constitution enacted in the same year. Among all the regulations regarding to the electoral system the special attention should be drawn to the rules defining electoral indignity which imposed limitations on the right to participate in election as a candidate and to be elected to the Parliament.
Key words: the Second Rapublic, electoral system, The passive suffrage to the Sejm and to the Senat
Streszczenie. Podstawową kwestią regulowaną w każdym prawie wyborczym jest określenie zakresu czynnego i biernego prawa wyborczego. W prezentowanej pracy autor skupił się na analizie przepisów prawa zawierających normy dotyczące prawa wybieralności do Sejmu i Senatu w II Rzeczypospolitej. W tym okresie w Polsce obowiązywały trzy ordynacje wyborcze, pierwsza z 1917 r., kolejna pochodząca z 1922 r., wydana na podstawie Konstytucji z 1921 r., oraz ordynacja z 1935 r., oparta na uchwalonej w tym samym roku Konstytucji. Wśród całokształtu regulacji określających prawo wybieralności na szczególną uwagę zasługują obowiązujące wówczas przepisy dotyczące niegodności wyborczej, wprowadzające ograniczenia w prawie do kandydowania i bycia wybranym do parlamentu.
Słowa kluczowe: II Rzeczypospolita, prawo wyborcze, prawo wybieralności do Sejmu i Senatu
PROGRAM I ROZWÓJ ORGANIZACYJNY UKRAIŃSKIEGO NARODOWO-DEMOKRATYCZNEGO ZJEDNOCZENIA (UNDO) W LATACH 1925-1928- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE PROGRAM AND THE DEVELOPMENT OF UKRAINIAN NATIONAL DEMOCRATIC ALLIANCE (UNDO) IN THE YEARS 1925-1928Ź
Mirosław Szumiało
Instytut Historii
Zakład Historii Społecznej XX wieku
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Summary. Ukrainian National Democratic Alliance (UNDO) was the strongest Ukrainian political party in the second Republic of Poland. Established in July 1925 by a merger of the Ukrainian Labor Party and Ukrainian Party of National Work. The Program prepared at the second UNDO convention in November 1926 proclaimed that the best orientation for Ukrainians in Poland was a belief "in their own strength". The program defined the system of the future independent Ukrainian state as a parliamentary democracy and announced polices regarding a redistribution of land (without redemption) among Ukrainian peasants . The highest body of authority in Undo was the People's Convention, held every two years, which elected a central committee whose work was directed by a presidium. The first chairman of UNDO was Dmytro Levytsky. The leaders of the party stressed the need to consolidate the Ukrainian movement in Poland on the basis of nationhood rather than along class lines. UNDO spread its influence over a broad spectrum of Ukrainian life in Eastern Galicia: cultural-educational societies, self-government, co-operative, credit and economic institutions. As a result it in the 1928 parliamentary elections won 23 seats in the Sejm and 9 seats in the Senate.
Key words: the Eastern Galicia, Ukrainian national movement, Polish-Ukrainian relations
Streszczenie. Ukraińskie Narodowo-Demokratyczne Zjednoczenie (UNDO) było najsilniejsza ukraińską partią polityczną działającą na obszarze Drugiej Rzeczypospolitej. Powstało w lipcu 1925 r. z połączenia Ukraińskiej Ludowej Partii Pracy (UNTP) i Ukraińskiej Partii Pracy Narodowej (UPNR). Program przyjęty przez drugi zjazd UNDO w listopadzie 1926 r. opierał się na założeniu, że najlepszym rozwiązaniem dla Ukraińców w Polsce jest "wiara we własne siły narodu". Ustrój polityczny przyszłego niepodległego państwa ukraińskiego miała stanowić demokracja parlamentarna. Zapowiadano podział ziemi z majątków obszarniczych pomiędzy ukraińskich chłopów bez odszkodowania dla właścicieli ziemskich. Najwyższym organem władzy w partii był Zjazd Ludowy, odbywający się co 2 lata. Zjazd wybierał Centralny Komitet, którego pracą kierowało Prezydium. Pierwszym przewodniczącym UNDO został Dymytro Lewicki. Liderzy partii podkreślali konieczność konsolidacji ruchu ukraińskiego w Polsce na płaszczyźnie narodowej ponad podziałami klasowymi. UNDO objęło swoimi wpływami wszelkie dziedziny ukraińskiego życia społecznego w Galicji Wschodniej: towarzystwa kulturalno - oświatowe, samorządy, instytucje spółdzielcze i kredytowe. Rezultatem tych działań było uzyskanie w wyborach parlamentarnych 1928 r. 23 miejsc w sejmie i 9 w Senacie.
Słowa kluczowe: Galicja Wschodnia, ukraiński ruch narodowy, stosunki polsko-ukraińskie
MARCELI WYSOKIŃSKI SJ (1884-1959) - ŚWIADEK WIARY I NADZIEI NA PODOLU- pełny artykuł (full article) - plik PDF
MARCELI WYSOKIŃSKI SJ (1884-1959) - THE WITNESS OF FAITH AND HOPE IN PODOLE AREA -
Ks. Józef Szymański
Instytut Badań nad Polonią
Summary. Marceli Wysokiński SJ (1884-1959) was the first priest who legally undertook his priestly duties in the winnicki district. In the beginning, from 28 March to 20 August, 1948, he worked in the parish of Bar in Podole area, and next in Winnica. He was shifted to the latter on the motion of the security services. Since the moment Rev. M. Wysokiński came there he undertook active priestly activities that were not always in agreement with the binding law of the cults. Despite various adversities, he made attempts to get back the closed churches. It was also on his initiatives that the faithful appealed to different instances, demanding respect for their constitutional rights. Although beginning with 1953 three new priests were engaged in priestly work in that area, Rev. M. Wysokiński included the greatest number of the believers in his activity, which was favoured by the fact that Winnica was the capital of the district and the offices of state administration were found there. They were frequently visited by suppliants, who took advantage of that stay and visited the church and Winnica. Apart from his work in Winnica, Rev. Wysokiński fulfilled his priestly duties in Miastkówka, Krasne, Listopadówka, Żmerynka and Brahiłów. He died in Miastówka in the course of performing his duties as a priest.
Key words: Catholic Church in the East, the clergy, ministry
Streszczenie. Marcin Wysokiński SJ (1884-1959) był pierwszym kapłanem, który legalnie podjął obowiązki duszpasterskie w obwodzie winnickim. Początkowo pracował, od 28 marca do 20 sierpnia 1948 r., w parafii Bar na Podolu, a następnie w Winnicy. Do tej ostatniej placówki duszpasterskiej został przeniesiony na wniosek służby bezpieczeństwa. Od chwili przyjazdu ks. M. Wysokiński podjął energiczne działania duszpasterskie, które nie zawsze były zgodne z obowiązującym prawem o kultach. Mimo różnych przeciwności przez cały czas starał się o zwrot zamkniętych świątyń. Z jego tez inicjatywy wierni odwoływali się do różnych instancji, domagając się poszanowania swoich konstytucyjnych praw. Mimo że od 1953 r. do pracy duszpasterskiej na tym terenie zaangażowało się trzech nowych kapłanów, ks. M. Wysokiński nadal swoją posługą sakramentalną obejmował największą liczbę wiernych. Sprzyjał temu fakt, że Winnica była stolicą obwodu, i na jej terenie znajdowały się urzędy administracji publicznej. Były one często odwiedzane przez interesantów, którzy przy okazji nawiedzali świątynie winnicką i korzystali z posługi sakramentalnej. Poza pracą duszpasterską w Winnicy, ks. Wysokiński obejmował swoją troską kapłańską wiernych w Miastkówce, Krasnym, Listopadówce, Żmerynce i Brahiłowie. Zmarł w Miastkówce podczas wypełniania swoich kapłańskich obowiązków.
Słowa kluczowe: Kościół katolicki na Wschodzie, duchowieństwo, duszpasterstwo
AMBASADOR JULIUSZ ŁUKASIEWICZ I POLSKA PLACÓWKA DYPLOMATYCZNA W MOSKWIE W ŚWIETLE PUBLICYSTYKI POLSKIEJ LAT 1932-1936- pełny artykuł (full article) - plik PDF
AMBASADOR JULIUSZ ŁUKASIEWICZ AND THE POLISH DIPLOMATIC POST IN MOSCOW IN THE LIGHT OF THE POLISH PUBLICISM OF THE YEARS 1932-1936
Marcin Kruszyński
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Summary. The years between 1932 and 1936, thanks to the mutual Polish - Soviet pact of non-aggression, are the best period in the relations between these two countries during the whole 20 years between the wars. The improved atmosphere influenced a greater interest in these issues on the part of the Polish press. At the same time, as if by chance, the publicists paid more attention to the work of the Polish diplomats accredited in Moscow. The subjects of the present paper include the activity of Juliusz Łukasiewicz - the head of the post, nuances of the diplomatic life in Moscow, cultural and political events, which were a sign of the animation in the mutual relations and which were connected with the Polish representation, especially Józef Beck's visit in Moscow and changing the representation into an embassy.
Key words: Juliusz Łukasiewicz, representation, embassy, Józef Beck
Streszczenie. Lata 1932 - 1936, dzięki podpisaniu polsko-słowackiego paktu o nieagresji, stanowią najlepszy okres we wzajemnych relacjach tychże dwu państw podczas całego dwudziestolecia międzywojennego. Poprawa atmosfery wpłynęła na większe niż wcześniej zainteresowanie prasy polskiej tymi zagadnieniami. Przy okazji niejako, publicyści zwrócili również baczniejsza uwagę na pracę polskich dyplomatów akredytowanych w Moskwie. Działalność Juliusza Łukaszewicza - kierownika placówki, niuanse życia dyplomatycznego w Moskwie, wydarzenia kulturalne, polityczne, będące przejawem ożywieniem obustronnych relacji a mające związek z polskim przedstawicielstwem, zwłaszcza zaś wizyta Józefa Becka w Moskwie i przemianowanie poselstwa na ambasadę, stanowią temat niniejszego artykułu
Słowa kluczowe: Juliusz Łukaszewicz, poselstwo, ambasada, Józef Beck
KLUBY SPORTOWE POLICJI PAŃSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ- pełny artykuł (full article) - plik PDF
POLISH POLICE SPORTS CLUBS IN II REPUBLIC OF POLAND
Jacek Dworzecki
Zakład Historii Kultury Fizycznej
Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach
Summary. Polish Police Sports Clubs functioned in Poland after the rebirth of the Polish State at main Polish Police Units. They propagated physical education and competition among police officers. In the interwar period there were several dozen Polish Sports Clubs and local police organization was divided into XVI districts as well as Polish Sports Clubs. Besides the Clubs, there was also The Independent Districts of Silesian Police. The members of the Polish Sports Clubs were high and low rank police officers. The Polish Sports Clubs were subsidized by Police, local authorities and membership fees. Sport played a significant part in functioning of safety and order bodies of II Republic of Poland.
Key words: Police Sports Clubs, Polish Police Sports Competition, The State Fitness Order
Streszczenie. Policyjne Kluby Sportowe funkcjonowały w odrodzonej Polsce przy wszystkich większych jednostkach Policji Państwowej. Zajmowały się propagowaniem wychowania fizycznego, a także rywalizacją sportową wśród funkcjonariuszy policji. W okresie międzywojennym istniało kilkadziesiąt policyjnych PKS-ów usytuowanych w XVI okręgach, na jakie podzielona była organizacja terenowa policji państwowej oraz w autonomicznym okręgu policji, Województwa Śląskiego. Członkami klubów byli w przeważającej większości policjanci, a prawidłowe funkcjonowanie zapewniały regularne dotacje z budżetów policji, jednostek samorządu terytorialnego oraz składek członkowskich. Sport odgrywał znacząca rolę w organach porządku i bezpieczeństwa publicznego II Rzeczypospolitej.
Słowa kluczowe: Policyjny Klub Sportowy, Zawody Sportowe Policji Państwowej, Państwowa Odznaka Sprawności Fizycznej.
|
