TEKA
Komisji Historycznej XV/2018.
Commission of Historical Sciences

Spis treści- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Wstęp
Ewa M. Ziółek
W stulecie odzyskania niepodległości/ In the century of independence- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Stanisław Wilk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
The John Paul II Catholic University of Lublin
e-mail: swilk@kul.lublin.pl


USTANOWIENIE STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH MIĘDZY ODRODZONĄ RZECZPOSPOLITĄ POLSKĄ A STOLICĄ APOSTOLSKĄ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W procesie nawiązania relacji dyplomatycznych między odrodzoną Rzeczpospolitą Polską a Stolicą Apostolską ukazane są starania metropolity warszawskiego i członka Rady Regencyjnej abpa Aleksandra Kakowskiego o przysłanie do Królestwa Polskiego przedstawiciela dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej, aby pomógł biskupom polskim w odbudowie zniszczonych struktur kościelnych i życia religijnego wiernych. Papież Benedykt XV, odpowiadając na prośby biskupów polskich 25 maja 1918 r., mianował prefekta Biblioteki Watykańskiej, prałata Achillesa Rattiego, wizytatorem apostolskim dla metropolii warszawskiej, którego jurysdykcję wkrótce rozszerzył na całe dawne terytorium carów rosyjskich. Chociaż misja wizytatora apostolskiego miała charakter religijny, to jednak po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Ratti wchodził w relacje z polskimi władzami państwowymi. Przyspieszył formalne uznanie Polski przez Stolicę Apostolską i papież Benedykt XV, 6 czerwca 1919 r., mianował go nuncjuszem apostolskim w Polsce. Wręczenie listów uwierzytelniających Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu nastąpiło 19 lipca 1919 r.
Słowa kluczowe: Benedykt XV; Ratti; Kakowski; Piłsudski; Wierusz-Kowalski; wizytator apostolski; nuncjusz; poseł pełnomocny; stosunki dyplomatyczne.

ESTABLISHING OF DIPLOMATIC CONTACTS BETWEEN THE SECOND POLISH REPUBLIC AND THE SEE OF ROME - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The process of establishing diplomatic contacts between the Second Polish Republic and the See of Rome is a testimony to the efforts of the metropolitan bishop and the member of the Regency Council archbishop Aleksander Kakowski concerning the arrival of the See’s diplomatic representative to the Kingdom of Poland. The representative was hoped to help the Polish bishops in rebuilding shattered church organization and religious life of the congregation. In reply to the Polish bishops’ plea of 25 May 1918, Pope Benedict XV nominated the prefect of the Vatican Library prelate Achilles Ratti as an inspector in the Warsaw metropolis, whose jurisdiction was soon expanded to former Russian territories. Despite the fact that the inspector’s visit was of religious character, after Poland’s regaining of independence Ratti was in contact with Polish state authorities. He facilitated the See of Rome’s recognition of Poland and on 6 June 1919 Benedict XV nominated him a papal nuncio in Poland. Józef Piłsudski, the marshal of Poland, was handed the nomination letters on 19 July 1919.
Key words: Benedict XV; Ratti, Kakowski; Piłsudski; Wierusz-Kowalski; papal inspector; nuncio; representative; diplomatic contacts.



Mieczysław Ryba
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katedra Świata Hiszpańskiego, Polityki i Relacji Międzynarodowych
The John Paul II Catholic University of Lublin
Department of the Spanish World, Politics and International Relations
e-mail: lipin@kul.lublin.pl

KOŚCIÓŁ KATOLICKI NA KRESACH POŁUDNIOWO-WSCHODNICH WOBEC ODZYSKIWANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł pokazuje proces pogłębiania się konfliktów narodowościowych w Galicji Wschodniej wraz z potęgującym się konfliktem religijnym na tym terenie. Autor doszedł do wniosku, że podczas zmagań o polską niepodległość w okresie I wojny światowej zdecydowanie propolskie stanowisko zajął Kościół rzymskokatolicki. Kościół unicki stał się podbudową dla budowania ruchu narodowego ukraińskiego, mającego jednoznacznie antypolskie konotacje. Wraz ze wzrostem konfliktu polsko-ukraińskiego rosły też wśród galicyjskich unitów antypolskie fobie i religijne konflikty. Spośród obrządków wschodnich jednoznacznie propolską opcję wybrał Kościół ormiański pod przywództwem abpa Józefa Teodorowicza, uznawanego powszechnie za wielkiego polskiego patriotę.
Słowa kluczowe: Kościół greckokatolicki; nacjonalizm ukraiński; stosunki polsko-ukraińskie.

THE ATTITUDE OF THE CATHOLIC CHURCH IN THE SOUTHEASTERN BORDERLANDS TOWARDS POLAND’S REGAINING OF INDEPENDENCE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article by Mieczysław Ryba describes the process of escalation of national conflicts in Eastern Galicia and a deepening religious conflict in this region. The author concludes that during the struggle for Polish independence throughout World War I, the Roman Catholic church had a clearly pro-Polish stance. The Uniate church, in turn, became a foundation for Ukrainian national movement with its explicitly anti-Polish sympathies. The rise of the Polish-Ukrainian conflict increased anti-Polish phobias and disagreements among Galician Uniates. The Armenian church, led by archbishop Józef Teodorowicz, a widely recognized Polish patriot, was one of the eastern churches with an unequivocally pro-Polish attitude.
Key words: Greek Catholic Church; Ukrainian nationalism; Polish-Ukrainian relations.



Roland Prejs OFMCap
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katedra Historii Kościoła w Czasach Nowożytnych i Dziejów Teologii
The John Paul II Catholic University of Lublin
Department of Church History in Modern Times and History of Theology
e-mail: rolandsberg@op.pl


KAPUCYNI PROWINCJI POLSKIEJ WOBEC WYDARZEŃ LAT 1914-1921 -pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W artykule zostały przedstawione warunki polityczne i wewnętrzne, w jakich znalazła się polska prowincja Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w latach 1914-1921. W prowincji nastąpiła w tych latach wymiana stanu personalnego: zmarli zakonnicy, którzy pamiętali kasatę klasztorów przeprowadzoną przez carat w 1864 r., a ich miejsce zajęli nowi, przyjęci do zakonu po ukazie tolerancyjnym z 1905 r. Liczba klasztorów wzrosła do czterech: do dwóch istniejących, w Nowym Mieście nad Pilicą i w Łomży, doszły odzyskane dawne klasztory, mianowicie w Warszawie (odzyskany w 1918 r.) i w Lublinie (odzyskany w 1919 r.). Przełomowe znaczenie miała wizytacja przeprowadzona przez definitora generalnego, Eligiusza Jensena. Ponieważ wizytator nakazał przywrócić dawne praktyki zakonne, zaniedbane po kasacie z 1864 r., dla wielu zakonników powrót do tych praktyk stał się równoznaczny z odzyskaniem niepodległości przez Polskę. Wizytator, w myśl wymagań ówczesnego prawa zakonnego, zredukował prowincję polską do rangi komisariatu, ponieważ nie miała wymaganej liczby zakonników, ponadto zmienił jej nazwę z „polska", na „warszawska", gdyż w granicach odrodzonej Rzeczypospolitej znalazła się też druga jednostka kapucynów – komisariat krakowski. Jedynym kapucynem, który wprost włączył się w działalność na rzecz odzyskania niepodległości Polski, był o. Wiator Rytel (1883-1942). Inni zakonnicy, zajęci odzyskaniem i obsadzeniem dawnych klasztorów, nie mogli sobie pozwolić na takie zaangażowanie.
Słowa kluczowe:Polska; pierwsza wojna światowa; niepodległość; kapucyni.

THE ATTITUDE OF CAPUCHINS FROM POLISH PROVINCE TOWARDS THE EVENTS BETWEEN 1914 AND 1921 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract.The article presents political and domestic situation of the Polish province of the Order of Friars Minor Capuchin between 1914 and 1921. The province witnessed a generational change of guard: friars remembering the secularization of monasteries conducted by Czar authorities in 1864 passed on and were replaced by friars accepted to the order after the tolerance decree of 1905. The number of monasteries increased to four: two old ones in Nowe Miasto nad Pilicą and Łomża, and two newly recovered in Warsaw (in 1918) and Lublin (in 1919). A breakthrough event was the visit by Eligiusz Jensen, the general definitor. Since the definitor ordered the return to old monastery practices, which were neglected after the secularization of 1864, for many friars this was equivalent to regaining independence by Poland. The definitor, in accordance with the requirements of the contemporary law of the order, reduced the Polish province to the rank of a commissariat, since it did not have the required number of friars, and changed its name from "Polish" to "Warsaw", because another department of the order, the Kraków commissariat, was also within the borders of independent Poland. The only Capuchin who actively participated in the efforts for regaining Polish independence was Wiator Rytel (1883-1942). Other friars, focused on recovering old monasteries, could not take part in these actions.
Key words: Poland; World War I; independence; capuchins.



Alicja Puszka
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katedra Historii XVI-XVIII wieku
The John Paul II Catholic University of Lublin
Department of History of the XVI-XVIII centuries
e-mail: alapu@kul.lublin.pl


SODALICJE MARIAŃSKIE NA ZIEMIACH POLSKICH WOBEC WOJNY I ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI W 1918 R. - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Sodalicja Mariańska, zwana także Kongregacją Mariańską, to katolickie stowarzyszenie osób świeckich, powstałe z inicjatywy ks. Jana Leunisa TJ w Rzymie w drugiej połowie XVI wieku. Kongregacje tworzyli początkowo uczniowie, a następnie wszystkie stany i grupy zawodowe. Celem tego elitarnego stowarzyszenia była formacja świeckich katolików, świadomych swego powołania w Kościele, szerzenie nabożeństwa i kultu do Najświętszej Maryi Panny. Najwyższym celem sodalicji było stosowanie się do zasady „Per Mariam ad Jesum". Reguły sodalicyjne mówiły o odwiedzaniu więŸniów, pracy w szpitalach, pomocy ubogim i chorym, nauczaniu wiary i chrześcijańskim wychowywaniu młodzieży. Sodalicje podupadły po kasacie zakonu jezuitów, który był ich podstawą w 1773 r. Pod koniec XIX wieku zaczęły się odradzać na ziemiach polskich. Sodalicje Mariańskie łączyły zawsze wiarę w Boga z miłością do Ojczyzny i pracą dla jej dobra. Stowarzyszenie w czasie pierwszej wojny światowej prowadziło znaczącą działalność charytatywną, pomagając w szpitalach, domach pomocy, opiekując się kalekami i sierotami. Sodalicje, w szczególności nauczycielskie, przyczyniły się do wychowania młodego patriotycznego pokolenia Polaków. Odzyskanie niepodległości spowodowało, że sodalicje rozwinęły swoją działalność i przyczyniły się znacząco do odrodzenia religijnego społeczeństwa II Rzeczypospolitej.
Słowa kluczowe: Sodalicja Mariańska; jezuici; ojczyzna; wychowanie

THE ATTITUDE OF THE SODALITY OF OUR LADY ON THE POLISH LANDS TOWARDS POLAND’S INDEPENDENCE AND THE WAR OF 1918- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract.The Sodality of Our Lady is a Catholic society for lay persons, initiated by Jan Leunis SJ in Rome in the 2nd half of the 16th century. Originally, the Sodality comprised students and later all classes and professional groups. The aim of this elite society was the formation of lay Catholics aware of their vocation in the Church, and propagation of the rite and the cult of Virgin Mary. The supreme goal of the Sodality was obeying the rule "Per Mariam ad Jesum". The rules of the Sodality concerned visiting prisoners, working in hospitals, helping the poor and the ill, teaching faith, and Christian upbringing of youth. Sodalities deteriorated after the secularization of the Jesuit order, which was their basis in 1773. Towards the end of the 19th century they were being revived on the Polish lands. Sodalities of Our Lady combined religious devotion with the love of the homeland and efforts for the country’s benefit. During World War I the society engaged in charity helping in hospitals, welfare institutions, taking care of the disabled and orphans. Sodalities contributed particularly to the upbringing of the new patriotic generation of Poles. Regaining independence helped sodalities to develop their activities and contributed significantly to the rebirth of religious life of the society in the Second Polish Republic.
Keywords: Sodality of Our Lady; Jesuits; homeland; upbringing.



Lidia Sztuka
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
The John Paul II Catholic University of Lublin
e-mail: lidek-525@o2.pl


LUDNOŚĆ PODHALA WOBEC NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI WYBRANE PROBLEMY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W 1918 r. Polska odzyskała niepodległość po123 latach zaborów. Niniejszy artykuł przedstawia wkład mieszkańców Podhala w dzieło walki o niepodległość. Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej zakładali oni organizacje paramilitarne, rozwijali oświatę i własne gazety. Wszystko po to, żeby uświadomić górali o potrzebie zaangażowania się przez nich w działalność niepodległościową. W 1918 r. wsparli działania polskich patriotów w Galicji i także zaznaczyli swój udział w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Key words: odzyskanie niepodległości; dzieje Podhala.

THE ATTITUDE OF THE PODHALE POPULATION TOWARDS POLAND’S INDEPENDENCE SELECTED TOPICS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. In 1918 Poland regained independence after 123 years of partitions. The article discusses the contribution of the Podhale population to the struggle for independence. Even before World War I, the Podhale people were establishing militia organizations, developed education and their own newspapers in order to raise highlanders’ awareness of the need for engaging in the efforts for independence. In 1918 they supported Polish patriots in Galicia and took part in the process of regaining independence by Poland.
Keywords: regaining independence by Poland; history of Podhale.



José Luis Orella
Katolicki Uniwersytet św. Pawła w Madrycie
Wydział Nauk Humanistycznych i Komunikacji
Universidad San Pablo CEU
Facultad de Humanidades y Ciencias de la Comunicación
e-mail: jlorella@ceu.es


1918-1920 PROCESOS DIVERGENTES EN DOS NACIONES EUROPEAS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Resumen. Polonia y Espana son dos países con relaciones escasas a nivel histórico. Cuando en 1918 se produzca el fin de la Primera Guerra Mundial y el advenimiento de la II República polaca sea un hecho. La imagen de Polonia en Espana será percibida a través de los problemas de los propios espanoles. Los nacionalismos periféricos con ansias secesionistas que ven Polonia como un ejemplo, o la fuerza del comunismo libertario (anarquista) que ve en la revolución bolchevique una solución para el país ibérico. Entretanto, el nacionalismo polaco, basado en el catolicismo, atrae a un conservadurismo espanol, también católico, que busca vertebrar Espana con una nueva ilusión. Las crónicas de Sofía Casanova, la única espanola con capacidad para entender la situación polaca, serán una fuente de información importante para el ciudadano medio espanol.
Palabras claves: Restauración del Estado Polaco; revolución bolchevique; Primera Guerra Mundial; nacionalismos periféricos; relaciones internacionales.


ROZBIEŻNE PROCESY W DWÓCH NARODACH EUROPEJSKICH W LATACH 1918-1920 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Polska i Hiszpania nie mają bogatej historii wzajemnych kontaktów. Gdy po I wojnie światowej w 1918 r. Polska odzyskała niepodległość, Druga Rzeczpospolita była postrzegana przez pryzmat problemów samych Hiszpanów. Z jednej strony Polskę za przykład brali nacjonaliści o skłonnościach secesjonistycznych, a libertariańscy komuniści (anarchiści) postrzegali rewolucję bolszewicką jako rozwiązanie dla Hiszpanii. Z drugiej strony, bazujący na katolicyzmie polski nacjonalizm znajdował odzew u hiszpańskich katolickich konserwatystów poszukujących nowego mitu założycielskiego dla swojego kraju. Kroniki Sofii Casanova, jedynej Hiszpanki rozumiejącej zawiłości polskiej sytuacji, były ważnym Ÿródłem wiedzy dla przeciętnego Hiszpana.
Słowa kluczowe: odbudowa państwa polskiego; rewolucja bolszewicka; I wojna światowa; peryferyjny nacjonalizm; stosunki międzynarodowe.


1918-1920 DIVERGENT PROCESSES IN TWO EUROPEAN NATIONS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Poland and Spain are two countries with scarce relations at historical level. When in 1918 the end of the First World War and the coming of the Second Polish Republic take place, it is a fact. The image of Poland in Spain will be perceived through the problems of the Spaniards themselves. The peripheral nationalisms with secessionist cravings that see Poland as an example, or the strength of libertarian communism (anarchist) that sees in the Bolshevik revolution a solution for the Iberian country. Meanwhile, Polish nationalism, based on Catholicism, attracts a Spanish conservatism, also Catholic, that seeks to structure Spain with a new illusion. The chronicles of Sofia Casanova, the only Spaniard with the capacity to understand the Polish situation, will be an important source of information for the average Spanish citizen.
Keywords: Restoration of the Polish State; Bolshevik Revolution; First World War; peripheral nationalism; international relations.



Ewa Rzeczkowska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katedra Historii Najnowszej
The John Paul II Catholic University of Lublin
Department of Contemporary History
e-mail: ewrzeczkowska@gmail.com


OBCHODY ŚWIĘTA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI PRZEZ POLSKĘ W LISTOPADZIE 1944 R. pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W listopadzie 1944 r. na terenach zajętych przez Armię Czerwoną obchodzono rocznicę powstania rządu Ignacego Daszyńskiego, po raz pierwszy świętowano rocznicę rewolucji paŸdziernikowej oraz przygotowano uroczystości z okazji Święta Odzyskania Niepodległości przez Polskę. Był to okres przejściowy, kiedy rozpoczynał się proces kształtowania nowego systemu politycznego i ustrojowego Polski. Przedwojenny porządek w życiu politycznym i społecznym powoli ustępował wprowadzanemu przez PKWN. Widoczne to było w doborze i przygotowaniu świąt oraz rocznic narodowych. Obchodzono zarówno święta przedwojenne, które miały antysowiecką wymowę, jak i te nowe, przejęte z ZSRR.
Keywords: Święto Odzyskania Niepodległości; 11 Listopada; PKWN; obchody; Polska Lubelska.

THE NOVEMBER 1944 CELEBRATION OF THE POLISH NATIONAL INDEPENDENCE DAY pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. In November 1944 on the lands occupied by the Red Army, an anniversary of the creation of Ignacy Daszyński’s government was celebrated along with an anniversary of the October Revolution (for the first time in Polish lands) and preparations for the Polish National Independence Day were under way. This was an interim period starting the formation of a new political system of Poland. The prewar shape of political and social life was slowly giving way to that of PKWN (Polish Committee of National Liberation). This was evident in the preparation for celebrations of national holidays and anniversaries. Both prewar holidays, with anti-soviet overtones, and holidays taken over from USSR were celebrated.
Keywords: Polish National Independence Day; 11 November; Polish Committee of National Liberation; celebration; Lublin Poland.



Anna Krochmal
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa
The Head Office of State Archives, Warsaw
e-mail: akrochmal@archiwa.gov.pl


RÓDŁA DO ODBUDOWY PAŃSTWA POLSKIEGO W ARCHIWACH POLONIJNYCH W USA pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł ukazuje rolę instytucji polskich i polonijnych działających w Stanach Zjednoczonych oraz gromadzonych w nich zbiorów archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych w badaniach dotyczących pierwszych lat niepodległego państwa polskiego. Najważniejsze z nich, powstałe na terenie USA w wiekach XIX-XX w kręgu emigracji polskiej to Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce (z siedzibą w Nowym Jorku), Polski Instytut Naukowy w Ameryce (z siedzibą w Nowym Jorku), Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (z siedzibą w Nowym Jorku), Muzeum Polskie w Ameryce (z siedzibą w Chicago), Archiwum Polonii przy Polskiej Misji Katolickiej w Orchard Lake k. Detroit oraz Polskie Centrum Muzyki w Los Angeles. Kluczową instytucją w badaniach nad odbudową państwa polskiego w latach 1918-1923 jest Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, założony 4 lipca 1943 r. jako kontynuator Instytutu Badań Najnowszej Historii Polski działającego w Warszawie w latach 1923-1939. Placówka ta przechowuje tzw. archiwum belwederskie, uratowane w 1939 r. z Warszawy i wywiezione z Europy do Nowego Jorku. Składają się na nie akta Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza z lat 1918-1922, obrazujące walkę o granice odrodzonego państwa polskiego, dokumenty Ukraińskiej Misji Wojskowej, stanowiące świadectwo współpracy polsko-ukraińskiej w obliczu zagrożenia ze strony bolszewickiej Rosji, akta trzech powstań śląskich oraz archiwa znanych piłsudczyków, gen. Juliana Stachiewicza czy marszałka Rydza-Śmigłego. Szereg uzupełniających Ÿródeł z lat 1918-1923 gromadzą pozostałe instytucje polonijne, w tym bezcenne i mało znane badaczom dokumenty do działań wybitnego kompozytora, dyplomaty i polityka Ignacego Jana Paderewskiego, jak też unikalne materiały dotyczące polskich ochotników ze Stanów Zjednoczonych, walczących w szeregach tzw. Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera.
Słowa kluczowe: Archiwum Belwederskie; Józef Piłsudski; Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce; Rok 1918; Ignacy Jan Paderewski; Błękitna Armia; Józef Haller; Ukraińska Misja Wojskowa.


SOURCES FOR RESTORATION OF THE POLISH STATE IN POLISH DIASPORA ARCHIVES IN THE USA pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article discusses the role of Polish and Polish diaspora organizations in the USA, and the role of their archives, libraries, and museum deposits in the study of the first years of the independent Polish state. The most important ones, created in the USA in the 19th and the 20th century by Polish immigrants, are the Józef Piłsudski Institute of America (located in New York), the Polish Institute of Arts and Sciences of America (located in New York), the Polish Army Veterans’ Association in America (located in New York), the Polish Museum of America (located in Chicago), the Polish Archive in the Polish Catholic Mission in Orchard Lake near Detroit, and the Polish Music Center in Los Angeles. The key role in the study of the restoration of the Polish state in 1918-1923 plays the Józef Piłsudski Institute of America, established on 4 July 1943 as a descendant of the Institute for Research into the Modern Polish History functioning in Warsaw between 1923 and 1939. The institute holds the so-called Belvedere Archives, saved in 1939 from Warsaw and taken from Europe to New York. It contains the documents of the Adjutancy Commander in Chief from the years 1918-1922, illustrating the struggle for the borders of the restored Polish state; documents of the Ukrainian Military Mission, showing Polish-Ukrainian cooperation in the face of the threat from Bolshevik Russia; documents from three Silesian uprisings, and archives of well-known supporters of Piłsudski, e.g. General Julian Stachiewicz and Marshal Rydz-Śmigły. Other additional sources from the years 1918-1923 are stored by Polish diaspora institutions, including priceless and understudied documents concerning the prominent composer, diplomat, and politician Ignacy Jan Paderewski, as well as unique materials concerning Polish volunteers from the USA fighting along with General Józef Haller’s so-called Blue Army.
Keywords: Belvedere Archives; Józef Piłsudski; The Józef Piłsudski Institute of America; 1918; Ignacy Jan Paderewski; Blue Army; Józef Haller; Ukrainian Military Mission.



RECENZJE/ REVIEWS Ks. Krzysztof Kamieński
dyrektor Archiwum Diecezji Tarnowskiej
e-mail: xkfki@wp.pl


TRUDNA DROGA DO NIEPODLEGŁOŚCI - pełny artykuł (full article) - plik PDF



Dariusz Ostapowicz
nauczyciel liceów ogólnokształcących w Gdańsku
e-mail: ostapowicz@wp.pl



NIECODZIENNE PODRÓŻE POLAKÓW, DALEKIE I BLISKIE, Z BELETRYSTYKĄ W TLE- pełny artykuł (full article) - plik PDF