TEKA
Komisji Historycznej XIV/2017.
Commission of Historical Sciences

Spis treści- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Strony tytułowe- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Wstęp- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Piotr Plisiecki
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


UPOSAŻENIE KLASZTORU ŚW. BRYGIDY W LUBLINIE W RĘKOPISIE REGESTRUM ECCLESIAE CRACOVIENSIS (TZW. LIBER BENEFICIORUM) JANA DŁUGOSZA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Prezentowany artykuł przedstawia informacje, które można odnaleźć w rękopisie Regestrum Ecclesiae Cracoviensis, czyli w dziele zwanym powszechnie Liber beneficiorum Jana Długosza. Przedmiotem analizy stał się fragment tego dzieła dotyczący majątku klasztoru św. Brygidy w XV-wiecznym Lublinie. W edycji z XIX wieku tego źródła pominięto wiele ważnych elementów, takich jak dopiski Długosza, jego własnoręczne poprawki lub też skreślenia całych fragmentów opisu. Jednak zapoznanie się z tymi fragmentami pozwala znacznie wzbogacić naszą wiedzę nie tylko na temat średniowiecznego majątku klasztoru św. Brygidy w Lublinie, ale także sposobu, w jaki Jan Długosz tworzył swoje dzieło dotyczące uposażeń Kościoła w diecezji krakowskiej.
Słowa kluczowe: klasztor św. Brygidy w Lublinie; Jan Długosz; Liber beneficiorum, diecezja krakowska w średniowieczu.

THE PROPERTY OF ST. BRIDGET’S MONASTERY IN LUBLIN IN THE MANUSCRIPT "REGESTRUM ECCLESIAE CRACOVIENSIS” (SO-CALLED LIBER BENEFICIORUM) BY JAN DŁUGOSZ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article presents the information that from the manuscript "Regestrum ecclesiae Cracoviensis” commonly known as Liber Beneficiorum by Jan Długosz. The subject of the analysis is a fragment of the text concerning the property of St. Bridget’s monastery in the 15th century Lublin. In the 19th century edition of the text a number of important elements has been omitted, including notes by Długosz, his corrections, or deletions of passages of description. Nonetheless, the fragments make it possible for us to significantly enhance our knowledge not only about the medieval property of St. Bridget’s monastery in Lublin, but also about the way in which Jan Długosz wrote about Church’s property in the Cracow diocese.
Key words: St. Bridget’s monastery in Lublin; Jan Długosz; Liber Beneficiorum; Cracow diocese in the Middle Ages.



Arkadiusz M. Stasiak
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


LUBLIN W STAROPOLSKICH KOMPENDIACH WIEDZY pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie.W artykule poddałem analizie sześć polityczno-geograficznych kompendiów wiedzy powstałych od początku XVI do połowy XVII stulecia. Pracując w zgodzie z metodologią Quentina Skinnera, próbowałem ustalić intencje autorów opisów Lublina. Dowiodłem, że opisy Lublina zawarte w kompendiach miały swoją wyjątkową specyfikę. Marcin Kromer pokazywał raczej słabość miasta w ustroju i kulturze polskiej. Jego intencją było podkreślenie roli szlachty w funkcjonowaniu i rozwoju państwa. Opis Sarmacji europejskiej Aleksandra Gwagnina/Macieja Stryjkowskiego był wypadkową miejsca i czasu powstania dzieła, spisanego na rubieżach państwa polsko-litewskiego, w Witebsku, wschodniej, przygranicznej twierdzy czasów zagrożenia Moskiewskiego. Dlatego współautorzy Gwagnin i Stryjkowski zamierzali wyeksponować obronny charakter Polski, a w efekcie zwiększyć jej bezpieczeństwo i odstraszyć potencjalnego wroga, jakim było Wielkie Księstwo Moskiewskie. Polania Szymona Starowolskiego miała służyć celom propagandowym. Jej zadaniem było ukazanie Rzeczypospolitej jako kraju będącego na podobnym poziome cywilizacyjnym w porównaniu z państwami Europy Zachodniej.
Słowa kluczowe: Lublin; historia nowożytna Lublina; staropolskie kompendia wiedzy; opisy polskich miast w XVI i XVII wieku.

LUBLIN IN OLD POLISH KNOWLEDGE COMPENDIUMS - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article analyzes six political and geographical knowledge compendiums created from the beginning of the 16th century to the mid-17th century. In accordance with Quentin Skinner’s methodology, I tried to discover the intentions motivating the authors of description of Lublin. I have demonstrated that the descriptions have very specific rationale behind them. Marcin Kromer focused on the city’s weakness in Polish culture and political system. His intention was to emphasize the role of nobility in the functioning and development of the state. Opis Sarmacji europejskiej by Aleksander Gwagnin/Maciej Stryjkowski bears the mark of the time and the place of creation: written at the outskirts of the Polish-Lithuanian state, in Witebsk, eastern border stronghold dating back to the times of the Muscovite threat. Therefore, the authors Gwagnin and Stryjkowski tried to emphasize the defensive assets of the city, and consequently to increase Poland’s security, and to deter the potential enemy, i.e. the Grand Duchy of Moscow. Polania by Szymon Starowolski was intended as a propaganda material. Its aim was to show the Commonwealth as a state on a similar level of civilizational development as the Western European states.
Key words: Lublin; modern history of Lublin; Old Polish knowledge compediums; descriptions of Polish cities in the 16th and 17th cent.



Cezary Taracha
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


ZWIĄZKI LUBLINA Z HISZPANIĄ NA PRZESTRZENI WIEKÓW WYBRANE ZAGADNIENIA I PRZYKŁADY -pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Położony na pograniczach Wschodu i Zachodu Lublin był przez stulecia miejscem przenikania się i koegzystencji różnych wpływów i kultur oraz spotkań ludzi pochodzących z różnych części świata. W Lublinie osiedlało się wielu cudzoziemców, a mieszkańcy naszego miasta podróżowali do innych krajów. Do najsłabiej zbadanych obszarów spotkań Lublina z innymi krajami należą kontakty z Hiszpanią. W niniejszym artykule ukazane zostały niektóre aspekty oraz konkretne przykłady tych relacji.
Słowa kluczowe:relacje polsko-hiszpańskie; związki Lublina z Hiszpanią; historia; kultura; XVI-XX wiek.

RELATIONS BETWEEN LUBLIN AND SPAIN THROUGHOUT CENTURIES. SELECTED ASPECTS AND EXAMPLES - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract.Located at the borderland between the West and the East, Lublin was a place where various influences, cultures, and people from various parts of the world intermingled for centuries. Many foreigners settled down in Lublin, while the inhabitants of our city traveled abroad. Ones of the least explored contacts between Lublin and the outside world are the ones with Spain. The article presents some aspects and specific examples of these relations.
Key words: Polish-Spanish relations; relations between Lublin and Spain; history; culture; 16th-17th century.



Irena Rolska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


ZŁOTNICY LUBELSCY W XVI-XVIII WIEKU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Pierwsze cechy rzemieślnicze, zaczęły powstawać w Lublinie w latach 30. XV wieku. Rzemieślnicy wykonujący zawody o charakterze artystycznym, a do takiego należeli złotnicy, mogli być początkowo związani z krakowskim cechem, który od późnego średniowiecza wpływał na działalność artystyczną innych polskich ośrodków złotniczych. Od drugiej połowy XVI wieku rosły wpływy mistrzów złotniczych w zarządzaniu Lublinem. Wielu z nich sprawowało urzędy, wielu było burmistrzami miasta. Wśród przybyłych w drugiej połowie XVI i na początku XVII wieku do Lublina złotników oprócz Polaków byli również Niemcy, Szkoci, Włosi, Francuzi. W roku 1566 król Zygmunt August potwierdził prawa i przywileje cechowe nadane przez radę miejską Lublina. Zgodnie z tymi zasadami, dbając o interesy cechu lubelscy złotnicy organizowali produkcję w warsztatach złotniczych, dbali o rynek zbytu, zwalczali konkurencję oraz kształcili i wychowywali swoich następców. Wysoko cenili sobie wartości religijne, rodzinne i towarzyskie, jednocześnie byli ściśle związani z miastem i jego dziejami. W pierwszych latach XVII wieku wzrosła liczba pracujących w mieście złotników. Wyroby złotników lubelskich w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, a zwłaszcza naczynia sakralne, wyróżniały się pod względem artystycznym i warsztatowym. Bardzo ważną rolę w cechu złotników lubelskich odgrywali jubilerzy wykonujący cenioną w kraju biżuterię. W okresie wojen około połowy XVII wieku w mieście znacznie spadła ilość warsztatów złotniczych. W drugiej połowie XVIII wieku daje się zauważyć wyraźny upadek poziomu wykonywania wyrobów złotniczych. Dopiero w XIX wieku można odnotować odrodzenie działalności artystycznej cechu złotników w Lublinie
Słowa kluczowe:złotnicy; Lublin; złotnictwo; cech złotników

LUBLIN GOLDSMITHS IN THE 16TH-18TH CENTURY- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. First craftsmen’s guilds were created in Lublin in the 1430s. Artisan craftsmen, including goldsmiths, may have been initially related to the Cracow guild, which influenced other Polish goldsmith centers from the late Middle Ages. From the second half of the 16th cent. the influences of goldsmith masters on the governance of Lublin were increasing. Many of them were mayors of Lublin. Among the masters who came to Lublin in the second half of the 16th cent. and in the early 17th cent. were, apart from Poles, Germans, Scots, Italians, and Frenchmen. In 1566 the king Sigismund II Augustus confirmed the rights and privileges of guilds granted by the Lublin city council. According to the law, goldsmiths defended the guild’s interests by organizing production in workshops, protected their market, opposed the competition, and educated apprentices. They cherished religious, family, and social values, and were closely related to the city and its history. In the first years of the 17th cent. the number of goldsmiths active in Lublin increased. In the late 16th and the first half of the 17th cent. their products, especially sacred vessels, were distinguished by their artistic and craftsmanship quality. Jewelers played an important role in Lublin guild and made jewelry valued in the entire country. In the times of wars around the mid-17th cent. the number of goldsmith workshops in the city decreased significantly. In the second half of the 18th cent. there was a notable decrease in the quality of goldsmith products. It was not until the 19th cent. when the artistic activity of Lublin goldsmiths was revived.
Keywords: goldsmiths; Lublin; goldsmithery; goldsmith guild



Ewa M. Ziółek
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


LUBLIN STOLICĄ DIECEZJI – TRUDNE POCZĄTKI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract.Artykuł został poświęcony początkom diecezji lubelskiej i, co za tym idzie, Lublinowi jako miastu biskupiemu. Formalnie (w świetle prawa kanonicznego) diecezja lubelska została erygowana w 1805 roku, choć faktycznie już od roku 1790 w życiu politycznym funkcjonowała nazwa diecezja chełmsko-lubelska. Powstanie diecezji zbiegło się z rozbiorami Polski i włączeniem Lubelszczyzny do zaboru austriackiego. Na kwestie organizacyjne miały zatem niebagatelny wpływ zarówno wydarzenia polityczne, w jakie uwikłana była Austria (wojny z Francją, likwidacja Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i powstanie Cesarstwa Austriackiego), jak i całkowita marginalizacja ziem polskich, z perspektywy Wiednia widzianych jako ewentualny teatr wojny z Prusami lub Rosją. Pociągało to też za sobą upadek samego Lublina, co było powodem poważnych trudności z organizacją stolicy biskupiej w mieście, w którym nie było ani odpowiedniego na potrzeby katedry kościoła, ani stosownej siedziby biskupa. Z tymi trudnościami musiał się zmagać pierwszy biskup lubelski, Wojciech Skarszewski. Key words: diecezja lubelska; Lubelszczyzna pod zaborem austriackim.

LUBLIN AS THE SEAT OF DIOCESE – HARD BEGINNING - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie.The article presents the beginning of the Lublin diocese and, what follows, Lublin as a bishop city. Formally (in the light of the canonical law), the Lublin diocese was created in 1805, although the name of the Chełm-Lublin diocese had been in circulation in political spheres from 1790. The creation of the diocese coincided with the partitions of Poland and incorporating the Lublin region into the Austrian state. These organizational matters had huge influence on political events involving Austria (wars with France, liquidation of the Holy Roman Empire, and the emergence of the Austrian Empire) and utter marginalization of Polish lands, viewed from the perspective of Vienna as a potential war theater between Prussia and Russia. This resulted in the fall of Lublin itself and serious problems with the organization of bishop’s capital in the city that lacked a church fit for the cathedral and a suitable bishop’s seat. These were the difficulties that the first bishop of Lublin, Wojciech Skarszewski, had to face.
Słowa kluczowe: Lublin diocese; Lublin region under Austrian occupation.



Ireneusz Sadurski
IX Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Lublinie


JÓZEF MĘCIŃSKI – STUDENT, POWSTANIEC STYCZNIOWY, OBYWATEL GALICJI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł omawia losy Józefa Męcińskiego, powstańca styczniowego z 1863 roku. Pochodził z rodziny ziemiańskiej spod lubelskich Bystrzejowic. Po ukończeniu gimnazjum kontynuował edukację na wydziale prawa Uniwersytetu Kijowskiego. Tam wraz z absolwentami gimnazjum lubelskiego, Gustawem Wasilewskim i Antonim Skotnickim, włączył się aktywnie w działalność konspiracyjną. Za swoją patriotyczną postawę i zaangażowanie jesienią 1861 roku wraz z kolegami został wydalony z Kijowa. Prawdopodobnie powrócił do rodzinnego majątku na Lubelszczyźnie. Na wieść o wybuchu powstania udał się do obozowiska powstańczego, organizowanego w Górach Świętokrzyskich przez gen. Mariana Langiewicza. Po wycofaniu się Langiewicza z województwa sandomierskiego do Galicji i rozproszeniu oddziału Męciński stawił się pod komendę płk. Dionizego Czachowskiego. Został mu wierny do końca jako oficer kawalerii. Po upadku insurekcji styczniowej szlak tułactwa popowstaniowego kontynuował na emigracji w Dreźnie. Potem osiadł w Galicji, gdzie przez ponad czterdzieści lat piastował mandat posła do Sejmu Krajowego we Lwowie. Niepodległości Polski doczekał się dopiero w wieku 82 lat. Pełne uhonorowanie jego zasług nastąpiło w okresie II Rzeczypospolitej. Jego nazwisko zostało wpisane do Imiennego wykazu weteranów powstań narodowych w 1920 roku. Zmarł w Andrychowie 19 IV 1921 roku. Pochowany został na cmentarzu w Partyniu pod Tarnowem
Słowa kluczowe: Józef Męciński; Gimnazjum Lubelskie; Uniwersytet Kijowski; powstanie styczniowe; gen. Marian Langiewicz; płk Dionizy Czachowski




JÓZEF MĘCIŃSKI – A STUDENT, A JANUARY INSURGENT, A CITIZEN OF GALICIA pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article presents the life of Józef Męciński, a participant of the January Uprising in 1863. He was born into a family of the nobility near Bystrzejowice in the Lublin region. After graduating from the junior high school, he continued education at the law department of the Kiev University. There, together with graduates from the Lublin Junior High School (Gimnazjum Lubelskie) Gustaw Wasilewski and Antoni Skotnicki, he took up conspiratorial activity. Due to his patriotic attitude and actions he and his colleagues were expelled from Kiev in autumn 1861. Probably, he returned to his family estate in the Lublin region. After learning about the January Uprising, he went to an insurgents’ camp organized in the Świętokrzyskie Mountains by general Marian Langiewicz. After his disgraceful withdrawal from the Sandomierz Voivodship to Galicia and disbanding the unit, he joined colonel Dionizy Czachowski’s troop. He remained under the colonel’s command until the end as a cavalry officer. After the fall of the Uprising, he went to exile to Dresden. He later settled in Galicia, where he was a parliamentary representative to the local parliament (Sejm Krajowy) in Lviv. He witnessed the independence of Poland only at the age of 82. His merits were fully recognized in the Second Polish Republic. His name was inducted into the official list of national insurgence veterans (Imienny wykaz weteranów powstań narodowych) in 1920. He died in Andrychów on 19 April 1921. He was buried in the Partyń cemetery near Tarnów.
Keywords: Józef Męciński; Lublin Junior High School; Kiev University; January Uprising; general Marian Langiewicz; colonel Dionizy Czachowski.



Andrzej Szabaciuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


NIEZNANE OKOLICZNOŚCI KASATY KLASZTORU DOMINIKANÓW W LUBLINIE ORAZ ZABIEGI BISKUPA LUBELSKIEGO FRANCISZKA JACZEWSKIEGO O JEGO RESTYTUCJĘ pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie.Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie tragicznych, aczkolwiek mało znanych okoliczności kasaty klasztoru dominikańskiego w Lublinie. Punktem wyjścia dramatycznych wydarzeń było stłumienia powstania styczniowego przez wojska carskie oraz początek represji carskich. Wraz z nimi diametralnej zmianie uległa polityka wyznaniowo-narodowościowa władz rosyjskich. Większą wagę zaczęto przywiązywać do umacniania prawosławia i „rosyjskiej tożsamości” wśród ludności wiejskiej Królestwa Polskiego, a szczególnie grekokatolików. W efekcie na obszarach unickich rozpoczęto zmasowaną akcję walki z Kościołem rzymskokatolickim: likwidowano klasztory, zamykano parafie, głównie na południowym Podlasiu, w końcu zdecydowano o likwidacji diecezji podlaskiej. W 1875 roku przemocą zlikwidowano Kościół greckokatolicki na obszarze Królestwa Polskiego, w wyniku czego około 250 tys. osób wcielono przymusowo do Cerkwi prawosławnej. Część dawnych unitów nie chciała pogodzić się z tym stanem rzeczy i postanowiła bojkotować Cerkiew, szukając oparcia w Kościele rzymskokatolickim. Spora grupa tzw. opornych z Podlasia regularnie nawiedzała klasztor Ojców Dominikanów w Lublinie, co stało się pretekstem do jego likwidacji i zesłania części zakonników w głąb Rosji. Po wydaniu przez cara Mikołaja II ukazu tolerancyjnego 17 IV 1905 roku biskup lubelski ks. Franciszek Jaczewski podjął w Petersburgu starania o przywrócenia klasztoru dominikańskiego. Władze carskie uznały jednak, że taki krok może przynieść poważne szkody sprawie prawosławia i rosyjskiej narodowości na „Rusi Chełmskiej”. Na powrót dominikanów do Lublina przyszło czekać aż do okresu międzywojennego.
Słowa kluczowe: Lublin; Franciszek Jaczewski; dominikanie; kwestia unicka.

UNKNOWN CIRCUMSTANCES OF SECULARIZATION OF THE DOMINICAN MONASTERY IN LUBLIN AND BISHOP FRANCISZKA JACZEWSKI’S ATTEMPTS AT RESTITUTION pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article aims at presenting the tragic, but little known, secularization of the Dominican monastery in Lublin. The starting point of the tragic events was the quenching of the January Uprising by the Russian army and the beginning of Russian repressions. This was a consequence of a radical change in the religious and national policy of the Russian authorities. More emphasis was placed on supporting the Eastern Orthodox Church and "the Russian identity” of the rural population in the Kingdom of Poland, especially the Graeco-Catholics. As a result, widespread actions were carried out against the Roman Catholic Church in the Uniate regions: monasteries were secularized, parishes were closed (mainly in southern Podlasie), finally the Podlasie diocese was liquidated. In 1875 the Graeco-Chatholic Church in the Kingdom of Poland was destroyed, resulting in forceful incorporation of 250 000 people into the Eastern Orthodox Church. Some of the former Uniates refused to come to terms with this situation and decided to boycott the Eastern Orthodox Church, seeking support in the Roman Catholic Church. Many of the unyielding Uniates from Podlasie regularly visited the Dominican monastery in Lublin, which became a pretext for its secularization and the exile of some of the monks into Russia. After the tsar Nicholas II published a tolerance decree on 17 April 1905, the Lublin bishop Franciszek Jaczewski went to Petersburg to lobby for restitution of the Dominican monastery. The Russian authorities, however, were of the opinion that this could have negative influence on the Eastern Orthodox Church and the Russian populace on the so-called "Chełm Russia”. Dominicans did not return to Lublin until the interwar period.
Keywords: Lublin; Franciszek Jaczewski; Dominicans; the Uniate question.



Maciej Sobieraj
Instytut Pamięci Narodowej O. Lublin


WOJSKO W LUBLINIE W LATACH 1918-1939 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Po powstaniu styczniowym Lublin stał się jednym z ważniejszych garnizonów wojskowych rosyjskiej armii. Po zajęciu miasta przez wojska austriackie w 1915 roku w Lublinie powstało generał-gubernatorstwo z dużym garnizonem wojskowym. Po rozpadzie monarchii austriackiej w początkach listopada 1918 roku polscy oficerowie w służbie austriackiej stacjonujący w Lublinie dali początek obecności Wojska Polskiego w Lublinie w II RP. Militarna infrastruktura miasta umożliwiła funkcjonowanie instytucji odrodzonego Wojska Polskiego oraz tworzenie liniowych jednostek piechoty i kawalerii, niezwykle potrzebnych do trwających na wschodnich rubieżach Lubelszczyzny walk z ukraińskimi wojskami, a następnie z rosyjskimi nacierającymi na Warszawę. W Lublinie od listopada 1918 roku znajdowało się dowództwo Okręgu Generalnego, a od 1921 roku Okręgu Korpusu z rozbudowanym sztabem. Po zakończeniu działań wojennych w Lublinie była tylko jedna jednostka liniowa – 8 Pułk Piechoty Legionów, natomiast rozbudowana była infrastruktura wojskowa, mająca służyć wojskom stacjonującym na terenie Okręgu Korpusu. Wojsko w sposób istotny oddziaływało na życie miasta w jego wielu aspektach, np.: udział w uroczystościach państwowych i religijnych, życie kulturalne (dało początek filharmonii), sportowe, naukowe (wojskowi wykładowcy na Uniwersytecie Lubelskim), budownictwo wojskowe (koszary, domy oficerskie jedno- i wielorodzinne, Dom Żołnierza), a także politycznym (kilku wojewodów było oficerami w stanie spoczynku, podobnie jak jeden z prezydentów miasta); liczne były w mieście stowarzyszenia kombatanckie. W Lublinie była fabryka samolotów wojskowych, wyrzutników do bomb lotniczych, planowano także umiejscowić w mieście fabrykę samochodów (także na potrzeby wojska), masek gazowych i drutu kolczastego. Na wypadek wojny Lublin miał stanowić zaplecze aprowizacyjne i być ośrodkiem zapasowym dla broni pancernej.
Słowa kluczowe: Lublin; garnizon lubelski; Wojsko Polskie w Lublinie; przemysł wojenny; dyslokacja wojska; DOK, OGen.

THE ARMY IN LUBLIN IN 1918-1939- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract.After the January Uprising, Lublin became one of the most important garrisons of Russian army. After the city was captured by Austrian troops in 1915, a general-governorship with a large military garrison was created in Lublin. After the collapse of the Austrian monarchy in the early November 1918, Polish officers under Austrian command stationing in Lublin initiated the presence of the Polish Army in Lublin in the Second Polish Republic. The military infrastructure in the city facilitated the functioning of the reborn Polish military forces and the creation of front-line infantry and cavalry units, vital for the combat against Ukrainian troops in the eastern borderlands, and later against the Russian troops heading towards Warsaw. In November 1918 Lublin hosted the headquarters of the General District and from 1921 the Corps District with large command staff. After the end of military activity, there was only one front-line unit in Lublin – the 8th Regiment of Legion Infantry, but there was also rich military infrastructure for the troops stationing in the Corps Districts. Thus, the army influenced many areas of the city life, for example, they took part in state and religious celebrations, contributed to culture (they initiated philharmonic society), sports, science (military lecturers at the Lublin University), military construction (barracks, single and multifamily officers’ houses, the House of Soldier), and politics (some voivods were retired officers and so was one mayor); there were numerous veteran associations. Lublin hosted an airplane and antiaircraft bomb ejectors factories; there were plans for an automobile, gas mask, and barbed wire factories. In case of war, Lublin was planned to be a supply base for provisions and armored vehicles.
Keywords: Lublin; Lublin garrison; the Polish Army in Lublin; warfare industry; dislocation of troops; Corps District HQ; General District.



Joanna Szady
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


Z POMOCĄ KOBIETOM UPADŁYM. PRACA SPOŁECZNA ZGROMADZENIA SIÓSTR PASTEREK OD OPATRZNOŚCI BOŻEJ W LUBLINIE W XX WIEKU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Istotnym elementem budowy systemu opieki społecznej w XX-leciu międzywojennym było przeciwdziałanie wrogim zjawiskom mającym destrukcyjny wpływ na społeczeństwo polskie. Walkę z nierządem, chorobami wenerycznymi i handlem kobietami podejmowano z troską o dobro kraju i pielęgnowanie wartości moralnych w młodym pokoleniu. Działania te prowadzono w obszarze prawnym, profilaktycznym i resocjalizacyjnym zarówno przez sektor państwowy, jak i pozapaństwowy – społeczny i kościelny. Znaczne zasługi w dziedzinie pomocy kobietom ze środowisk zagrożonych moralnie wniosło Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej założone w Poznaniu w 1894 roku przez Marię Karłowską. Siostry pasterki specjalizowały się w zakładaniu placówek resocjalizacyjnych dla kobiet „z ulicy”, prowadziły też szpitale dla chorych wenerycznie kobiet. Matka Karłowska opracowała specjalny program rehabilitacji, oparty na miłości bliźniego, cierpliwości, wpajaniu wartości religijnych i moralnych oraz nawyku pracy i wypełniania codziennych obowiązków. W 1906 roku siostry pasterki rozpoczęły pracę w przytułku dla moralnie upadłych kobiet na Wiktorynie koło Lublina, wdrażając tu swój program wychowawczy. Placówka przeznaczona na 50-65 miejsc pozostawała pod patronatem Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności aż do czasu jego likwidacji w 1952 roku. Pracę resocjalizacyjną siostry kontynuowały przez kolejne lata, aż do chwili obecnej dając wsparcie na drodze przemiany kobietom potrzebującym pomocy. W okresie XX-lecia międzywojennego zaczęły specjalizować się w pomocy dziewczętom niepełnoletnim, a od lat 60. XX wieku – samotnym matkom. Obecnie prowadzą też Dom Samotnej Matki w nowej lokalizacji przy ul. G. Chmielewskiego. Od 1991 roku teren dawnego Wiktoryna (obecnie ul. Z. Zagrobskiej 15) jest własnością zgromadzenia.
Słowa kluczowe: Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej; wojna z prostytucją; Lublin w okresie międzywojennym.

U HELPING THE FALLEN WOMEN. CHARITY ACTIONS OF THE SISTERS OF THE DIVINE SHEPHERD OF DIVINE PROVIDENCE IN LUBLIN IN THE 20TH CENT. - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. One of the important elements of the welfare system in the interwar period was counteracting negative phenomena that exerted destructive influence on the Polish society. The war on prostitution, venereal diseases, and women trafficking was fought in the name of the good of the state and moral values in the young generation. Actions were taken in the legal, prophylactic, and rehabilitative spheres both in the public and non-governmental (social and Church-related) sectors. The Sisters of the Divine Shepherd of Divine Providence had large contribution in helping the women from morally pernicious environments. The congregation was established by Maria Karłowska in 1894 in Poznań. The Sisters of the Divine Shepherd specialized in establishing rehabilitation centers from the "street working” women and ran hospitals for women with venereal diseases. Mother Karłowska designed a special rehabilitation program based on the love for fellow human beings, patience, religious and moral values, and the habit of working and doing daily chores. In 1906 the Sisters of the Divine Shepherd began to work in a shelter for morally fallen women in Wiktoryn near Lublin, implementing their rehabilitation program. The shelter accommodated 50-65 and was curated by the Lublin Charity Society until its liquidation in 1952. The Sisters continued their readjustment work in the following years until today, providing assistance for the women in need. In the interwar period, they started to specialize in helping underage girls and (from the 1960s) single mothers. Currently, they run the Single Mother House in the new location in G. Chmielewski Street. From 1991 the area of the old Wiktoryn (current 15 Z. Zagrobska Street) belongs to the Congregation.
Key words:the Sisters of the Divine Shepherd of Divine Providence; war on prostitution; Lublin in the interwar period.





Grzegorz Misiura
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


"ZAWSZE PRAGNĄŁEM WASZEGO DOBRA". BISKUP MARIAN LEON FULMAN JAKO SPOŁECZNIK ORAZ PROPAGATOR INTEGRACJI ŚRODOWISKA ORGANISTÓW W DIECEZJI LUBELSKIEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W niniejszym artykule przedstawione zostaną relacje w latach 1918-1945 między bpem Marianem Leonem Fulmanem a organistami z terenu diecezji lubelskiej. Był to czas odradzania się tego środowiska w niepodległej Polsce. Żeby zrozumieć otwartą postawę biskupa, należy zwrócić uwagę na jego wcześniejszą działalność społeczną, o czym traktuje pierwsza część artykułu. W drugiej części ukazane będą działania biskupa na rzecz organistów. Istotne wydaje się zaprezentowanie tworzącej się wtedy organizacji organistów oraz ciała kurialnego, a także ich najważniejszych przedstawicieli w środowisku diecezjalnym.
Słowa kluczowe: bp Marian Leon Fulman; organiści; diecezja lubelska; Kolegium Organistów; Komisja do Spraw Organistowskich.

"I ALWAYS WANTED YOUR GOOD" BISHOP MARIAN LEON FULMAN AS A COMMUNITY WORKER AND THE PROMOTER OF THE INTEGRATION OF ORGANISTS’ COMMUNITY IN THE LUBLIN DIOCESE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article presents the relations between bishop Marian Leon Fulman and the organists from the Lublin diocese in the years 1918-1945. It was the period of the community’s rebirth in independent Poland. In order to understand the open-minded attitude of the bishop, one should pay attention to his previous social activity, discussed in the first part of the article. The second part presents the bishop’s actions for the sake of the organists. It is important to show the emergence of organists’ organization, the curia, and the organists’ representatives in the diocese community.
Key words: bishop Marian Leon Fulman; organists; Lublin diocese; Board of Organists; Committee for Organist Matters.



Jakub Wojciech Chmiel
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


Z DZIEJÓW GIMNAZJUM I LICEUM BISKUPIEGO W LUBLINIE W LATACH 1923-1939 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Gimnazjum Biskupie w Lublinie założone w 1923 roku z inicjatywy ordynariusza lubelskiego Mariana Leona Fulmana było placówką, która, oprócz realizacji programu nauczania na poziomie szkoły średniej, miała za zadanie przygotować kandydatów do stanu kapłańskiego przed ich wstąpieniem do seminarium duchownego. Szkoła powstała w okresie poważnego niedoboru liczby kapłanów w strukturach diecezji lubelskiej, wynikającego z polityki prowadzonej przez zaborcę. Artykuł porusza losy zakładu w okresie międzywojennym. Poza przekrojowym przedstawieniem dziejów w latach 1923-1939, ukazano wybrane aspekty związane z tamtejszym życiem codziennym.
Słowa kluczowe: Gimnazjum Biskupie w Lublinie; Biskupiak; Lublin; oświata w okresie międzywojennym; Kościół katolicki w okresie międzywojennym.

BISHOP’S JUNIOR HIGH SCHOOL AND SENIOR HIGH SCHOOL IN LUBLIN IN 1923-1939 - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Bishop’s Junior High School in Lublin, established in 1923 on the initiative of the Lublin ordinary Marian Leon Fulman, was a school which, apart from offering education on the level of junior high school, was meant to prepare the candidates to become members of clergy before joining seminary. The school was created in the time of serious shortage of priests in the Lublin diocese due to occupant’s policy. The article presents the history of the institution in the interwar period. Apart from cursory presentation of the history in 1923-1939, the article discusses selected aspects of the school’s daily life.
Key words: Bishop’s Junior High School in Lublin; Biskupiak; Lublin; education in the interwar period; Catholic Church in the interwar period.



Cezary Taracha, Pablo de la Fuente
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


HISZPAŃSCY WIʏNIOWIE KL LUBLIN - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł niniejszy dotyczy Hiszpanów więzionych w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Na podstawie źródeł pochodzących z archiwum obozowego oraz dostępnych materiałów hiszpańskich i francuskich autorzy podejmują próbę odtworzenia losów hiszpańskich więźniów w Lublinie w 1944 roku. W związku z tym pojawiają się różnego rodzaju problemy i wątpliwości, z których jedne zostały wyjaśnione, inne zaś wymagają dalszych kwerend i badań.
Słowa kluczowe: II woja światowa; Hiszpanie w niemieckich obozach koncentracyjnych; KL Lublin (Majdanek); 1944 rok.

SPANISH PRISONERS OF KL LUBLIN - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article is about Spaniards held prisoners in the Majdanek concentration camp. The authors aim at reconstructing the fortunes of Spanish prisoners in Lublin in 1944 on the basis of the sources from the concentration camp archives and available Spanish and French materials. Many questions have been answered, yet many other issues require further inquiries and studies.
Key words: World War II; Spaniards in German concentration camps; KL Lublin (Majdanek); 1944.



Marta Kubiszyn
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin


UPAMIĘTNIANIE LUBELSKICH ŻYDÓW ORAZ ICH ZAGŁADY: POMNIKI I KONTRPOMNIKI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie.Materialne nośniki pamięci, jak pomniki, świątynie czy cmentarze, odzwierciedlają system i hierarchię wartości danej społeczności, zbiorową wrażliwość na wydarzenia z przeszłości oraz zainteresowanie pewnymi aspektami historii. Analizowanie działań na rzecz upamiętniania wpisuje się tym samym w badania dotyczące dyskursu przeszłości, konstruowanego w określonych warunkach historycznych, społecznych i kulturowych. Prezentowany artykuł stanowi próbę odniesienia się, zarówno na gruncie teoretycznym, jak i empirycznym, do znajdujących się w przestrzeni Lublina miejsc i obiektów stanowiących materialne ślady dziejów miejscowej społeczności żydowskiej, zgładzonej w czasie II wojny światowej. Podejmowane zagadnienia są analizowane w odniesieniu do różnych obszarów refleksji teoretycznej, obejmujących m.in. kwestie związane z alternatywnymi formami upamiętniania, a także zagadnienia dotyczące różnych form uobecnienia przeszłości we współczesnych przestrzeniach miejskich.
Słowa kluczowe. Lublin; Żydzi; Zagłada; pomniki; kontrpomniki; upamiętnianie.

COMMEMORATION OF LUBLIN JEWS AND THEIR EXTERMINATION: MEMORIALS AND COUNTER-MEMORIALS- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Material memorials, like monuments, temples, and cemeteries, reflect the system and hierarchy of community’s values, collective sensitivity to past events, and interest in specific aspects of history. Studying commemorative actions is therefore a part of studies in the discourse of the past constructed in specific historical, social, and cultural circumstances. The article will attempt to discuss, both in theoretical and empirical terms, the places and objects constituting material memorials of the history of the local Jewish community exterminated during the World War II. The issues with be analyzed in terms of various areas of theoretical discussion, including, among others, alternative forms of commemoration and questions of various forms of presence of the past in modern urban space.
Key words: Lublin; Jews; Holocaust; memorials; counter-memorials; commemoration



Edward Gigilewicz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


INSPIRATORZY I TWÓRCY ENCYKLOPEDII KATOLICKIEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Plany wydania Encyklopedii Katolickiej, ukazującej aktualną problematykę religijno- -społeczną, formułowano w środowiskach kościelnych już niemal od samego początku funkcjonowania Kościoła w nowej rzeczywiści politycznej, jaka została narzucona Polsce po II wojnie światowej. Bezpośrednim impulsem do powołania Komisji Wydawniczej Encyklopedii Katolickiej w ramach Towarzystwa Naukowego KUL stała się uchwała Konferencji Episkopatu Polski z 15 IV 1948 roku, zlecająca Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu przygotowanie i wydanie nowej encyklopedii o charakterze katolickim. W inicjatywę tworzenia tego dzieła bezpośrednio zaangażował się ówczesny biskup lubelski, a późniejszy prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Ogólne założenia dzieła omawiano na zjazdach redaktorów przeprowadzonych 20 II 1949 roku w Warszawie oraz 29-30 IX 1955 roku w Lublinie, a także licznych posiedzeniach Komisji Wydawniczej, działającej kolejno pod przewodnictwem: ks. prof. Antoniego Słomkowskiego, ks. prof. Józefa Pastuszki oraz ks. prof. Eugeniusza Dąbrowskiego. Mimo zaangażowania do realizacji przedsięwzięcia wielu wybitnych specjalistów z całej Polski, głównie w charakterze redaktorów działów, Komisji Wydawniczej nie udało się wydać choćby jednego tomu dzieła, a wszelkie prace pozostały jedynie w sferze koncepcyjnej. Dopiero powołanie w 1969 roku Redakcji Naczelnej w składzie: prof. Mieczysław Krąpiec (przewodniczący), prof. Ludomir Bieńkowski, ks. prof. Wincenty Granat oraz ks. dr Romuald Łukaszyk (sekretarz naukowy), a następnie 27 I 1970 roku Międzywydziałowego Zakładu Leksykograficznego (od 2009 roku Instytut Leksykografii) jako jednostki naukowobadawczej w strukturach KUL, pozwoliło na podjęcie bardziej zorganizowanych prac redakcyjnych i wydanie w 1973 roku pierwszego tomu. Mimo licznych zmian kadrowych zasady wypracowane przez ten zespół były wiernie realizowane do zakończenia edycji całego dzieła, co nastąpiło z wydaniem 20. tomu w 2014 roku.
Słowa kluczowe: Encyklopedia Katolicka; Międzywydziałowy Zakład Leksykograficzny KUL; Instytut Leksykografii KUL; Towarzystwo Naukowe KUL; leksykografia; encyklopedystyka; ks. prof. Antoni Słomkowski; ks. prof. Józefa Pastuszka; ks. prof. Eugeniusz Dąbrowski; ks. doc. Romuald Łukaszyk.

INSPIRERS AND CREATORS OF THE CATHOLIC ENCYCLOPEDIA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The plans for publishing The Catholic Encyclopedia, presenting contemporary religious and social matters, were formed in ecclesiastic community nearly from the beginning of Church’s functioning in the new political reality imposed on Poland after the World War II. The direct impulse for the establishment of the Publishing Committee of the Catholic Encyclopedia (within the Catholic University of Lublin’s Scientific Society) was the resolution issued by the Polish Episcopal Conference to the Catholic University of Lublin (KUL) on 15 April 1948. The resolution commissioned the preparation and publication of a new Catholic encyclopedia. The then Lublin bishop and later primate of Poland cardinal Stefan Wyszyński participated actively in the project. General tenets of the project were discussed during editorial sessions on 20 February 1949 in Warsaw and on 29-30 September 1955 in Lublin, as well as during numerous sessions of the Publishing Committee, headed by: prof. Antoni Słomkowski, prof. Józef Pastuszka, and prof. Eugeniusz Dąbrowski. Despite the involvement of many prominent experts from all over Poland, mainly as section editors, the Committee failed to published even a single volume, and the project remained in the sphere of plans. Two events helped to vivify the project. In 1969 the Chief Editorial Board was established with prof. Mieczysław Krąpiec (president), prof. Ludomir Bieńkowski, prof. Wincenty Granat, and dr Romuald Łukaszyk (secretary). On 27 January 1970 Interdepartamental Section of Lexicography was created (from 2009 the Institute of Lexicography) as a research center within KUL. The efforts resulted in the publication of the first volume in 1973. Despite numerous personnel changes, the practices devised by the team were diligently followed until the completion of the entire project with the 20th volume in 2014.
Key words: The Catholic Encyclopedia; Międzywydziałowy Zakład Leksykograficzny KUL; KUL Interdepartamental Section of Lexicography; Catholic University of Lublin’s Scientific Society; lexicography; encyclopedists; prof. Antoni Słomkowski; prof. Józef Pastuszka; prof. Eugeniusz Dąbrowski; doc. Romuald Łukaszyk.



Anna Czapla
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


STAN BADAŃ NAD PRACAMI JĘZYKOZNAWCZYMI DOTYCZĄCYMI URBANONIMII LUBLINA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł Stan badań nad pracami językoznawczymi dotyczącymi Lublina zbiera, pokrótce streszcza i charakteryzuje prace lingwistów o urbanonimii Lublina – o nazwie miejscowości, o nazwach części miasta (dzielnicach i osiedlach), wśród których znajduje się wiele dawnych osad oraz o wybranych typach nazewniczych (nazwach ulic, placów, obiektów usługowo-handlowych, aptek, szkół językowych). Zwraca też uwagę na potrzebę powstania monografii językoznawczej, obejmującej całościowo nazewnictwo miejskie Lublina na wzór już istniejących dla Warszawy, Rzeszowa i wielu innych miast w Polsce.
Słowa kluczowe: nazewnictwo miejskie; urbanonimia Lublina.

THE STATE-OF-THE-ART IN LINGUISTIC RESEARCH INTO LUBLIN’S URBANONYMY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article collects and briefly summarizes the linguistic research into Lublin’s urbanonymy – names of towns and cities, names of parts of the city, among which many old settlements of selected nomenclature types can be found (names of streets, squares, buildings of commerce and services, pharmacies, language schools). The article also draws attention to the need for a linguistic monograph embracing the urban nomenclature of Lublin, similar to the already existing monographs on Warsaw, Rzeszów, and many other Polish cities.
Key words: urban nomenclature; Lublin’s urbanonymy



Arkadiusz Adamczuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


LUBLINIANA W ZBIORACH SPECJALNYCH BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ KUL - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Artykuł prezentuje wybrane przykłady rękopisów i druków lubelskich oraz z Lublinem związanych, zebranych w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL, a także typowe dzieła, charakterystyczne dla danej oficyny, zarówno jeśli chodzi o aspekty typograficzne, jak i treściowe. Wymienia również unikatowe egzemplarze znajdujące się w BU KUL. Na pierwszym miejscu prezentowane są przykłady najstarszych dyplomów królewskich, zawierające przywileje dla miasta Lublina. W dalszym ciągu omówione są drukarnie: Pawła Konrada i jego następców, Drukarnia Kolegium Towarzystwa Jezusowego, Drukarnia Komisji Edukacji Narodowej oraz Drukarnia XX Trynitarzy. Na końcu przedstawiony zostaje unikatowy druk, jedyny, jaki przetrwał z największej i niestety utraconej całkowicie biblioteki klasztoru Ojców Dominikanów w Lublinie.
Słowa kluczowe:drukarstwo; Paweł Konrad; Anna Wdowa; Stanisław Krasuński; Georg Förster; Drukarnia Jezuitów; Drukarnia Trynitarzy; dominikanie.

LUBLINIANA IN THE SPECIAL COLLECTIONS OF KUL UNIVERSITY LIBRARY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The article presents selected example of manuscripts and prints issued or related to Lublin, collected in the Catholic University of Lublin (KUL) University Library. The author enumerates typical works characteristic for each printing house in terms of both typography and content. He also lists rarities. The prominent place on the list belongs to the oldest royal certificates with privileges of Lublin. Further, printing houses are discussed: Paweł Konrad’s and his successors’, the Jesuit Society Printing House, the Printing House of Commission of National Education, and the Trinitarians’ Printing House. Finally, a rare print from the library of Dominican monastery in Lublin is presented; it is the only one surviving from a larger, unfortunately lost collection.
Key words: printing; Paweł Konrad; Anna Wdowa; Stanisław Krasuński; Georg Förster; Jesuits’ Printing House; Trinitarians’ Printing House; Dominicans.



Jadwiga Jaźwierska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


LUBLIN I LUBLINIANIE NA FOTOGRAFIACH ZE ZBIORÓW BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ KUL - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W ostatnich dziesięcioleciach fotografia coraz częściej służy jako materiał źródłowy do badań w historii, historii kultury, sztuki itp. W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej KUL znajduje się duży zespół fotografii nigdy wcześniej nieprezentowanych publicznie, który powstał w dużej mierze dzięki darom i spuściznom po pracownikach i studentach KUL. Można je podzielić na kilka zespołów: albumy wydawnicze i sztuczne, portrety grupowe, pojedyncze zdjęcia. Przedstawiają one panoramy i widoki miasta, obiekty architektoniczne, instytucje kultury i edukacji, wydarzenia z życia Lublina, wystawy, wizytacje, obchody jubileuszy czy wreszcie portrety indywidualne i grupowe lublinian. Zdjęcia te, widziane jako pewna całość, zarysowują obraz Lublina, który w dużej mierze już nie istnieje. Za ich pomocą można odtwarzać minioną przeszłość. Należy mieć nadzieję, że niniejsza publikacja zachęci badaczy do sięgnięcia po to unikatowe źródło i zapoczątkuje prace naukowe nad kolekcją fotografii ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.
Słowa kluczowe: fotografie; Lublin; lublinianie.

LUBLIN I LUBLINERS IN THE PHOTOGRAPHS FROM KUL UNIVERSITY LIBRARY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Throughout recent decades photographs are increasingly often used as source materials in research in the fields of history, art history, art, etc. The Catholic University of Lublin (KUL) University Library contains a large collection of photographs, which have never been shown publicly before and which were created, to a large extent, thanks to donations and inheritance from KUL’s employees and students. The photographs can be divided into several types: albums, group portraits, individual photographs. They feature cityscapes, architecture, cultural and educational institutions, events from the city life, exhibitions, visitations, jubilee festivities, individual and group portraits of Lubliners. The photographs, viewed as a whole, picture the Lublin that mostly does not exist anymore. They can be used to reconstruct the past gone by. One should hope that the article will encourage researchers to reach for the unique source and initiate research into KUL’s University Library photograph collection.
Key words: photographs; Lublin; Lubliners.



RECENZJE I SPRAWOZDANIA

EUGENIUSZ NIEBELSKI, Wobec roku 1863. Księża w powstaniu styczniowym i ich losy, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2015, ss. 439,il.
ROMAN WYSOCKI, W kręgu integralnego nacjonalizmu. Czynny nacjonalizm Dmytra Doncowa na tle myśli nowoczesnych Romana Dmowskiego. Studium porównawcze, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej 2014, ss. 541.
II. OGÓLNOPOLSKI KONGRES MŁODYCH HISPANISTÓW - pełny artykuł (full article) - plik PDF