TEKA
Komisji Historycznej XI/2014.
Commission of Historical Sciences

Spis terści- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Redakcja- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Wstęp- pełny artykuł (full article) - plik PDF



Piotr Plisiecki
Afiliacja: Katedra Historii Średniowiecznej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: pplisiec-ki@poczta.onet.pl

"Góra" i "wieża u mnichów" w lubelskim epizodzie księcia czerskiego Konrada II w 1288 roku - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W badaniach nad historią Lublina powraca kwestia tzw. wieży oraz góry u mnichów, w której – według latopisu halicko-wołyńskiego – miał się skryć książę czerski Konrad II po nieudanej próbie zajęcia Lu-blina w 1288 r. Ruskie Ÿródło nie podaje dokładnej lokalizacji tych miejsc, ale według większości badaczy owa wieża i góra miała się znajdować na terenie dzisiejszego Lublina, na obszarze zajmowanym przez dominika-nów (w miejscu ich dzisiejszego klasztoru). Dokładna analiza Ÿródła, przebiegu dotychczasowych działań poli-tycznych księcia Konrada oraz okoliczności wydarzeń 1288 r. skłania jednak do zupełnie innych wniosków. Opisanym miejscem może być Wietrzna Góra, leżąca na miejscu dzisiejszego Kazimierza Dolnego: tam znaj-dowała się przeprawa przez Wisłę umożliwiająca dojście do szlaku z Mazowsza do Krakowa, pierwotnymi właścicielami Wietrznej Góry byli mnisi – benedyktyni ze Św. Krzyża, a być może nawet pod koniec XII w. wybudowano tam wieżę (wieża w obecnym kształcie datowana jest na I poł. XIV w.).
Słowa kluczowe: Lublin w średniowieczu, Wietrzna Góra (Kazimierz Dolny), wieża u mnichów, góra u mnichów, Konrad II czerski, dominikanie w średniowieczu, benedyktyni w średniowieczu

"The mountain" and "the monks' tower" in the Lublin episode of Duke Konrad II of Czersk in 1288- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Studies on the history of Lublin include a recurrent issue of the so-called monks’ tower and the moun-tain, where – according to the Galician-Volhynian Chronicle – Duke Konrad II of Czersk was supposed to have hidden after an unsuccessful attempt to capture Lublin. The Ruthenian source does not provide any exact local-ization of those places; however, according to the majority of researchers, that tower and the mountain were supposed to be placed in the area of today’s Lublin, in the area inhabited by the Dominican monks (in the place of today’s monastery). A detailed analysis of the source, the political actions of Duke Konrad and the circum-stances of the events from 1288, however, induce to draw completely different conclusions. The place in ques-tion could have been the Wietrzna Góra (Windy Mountain) lying in today’s Kazimierz Dolny; there was a ferry crossing there making it possible to reach the route from Mazovia to Cracow. The Benedictine monks from the Holy Cross Monastery (Święty Krzyż) were the original owners of Wietrzna Góra. It is even possible that a tower was built there at the end of the 12th century (the tower in its present shape dates back to the first half of the 14th c.).
Key words: Lublin in the Middle Ages, Wietrzna Góra (Kazimierz Dolny), the monks' tower, Konrad II of Czersk, Dominican monks in the Middle Ages, Benedictine monks in the Middle Ages



Jan Ptak
Afiliacja: Katedra Historii Średniowiecznej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: janptak@interia.pl

Zanim wyruszyli na wroga… Religijne przygotowanie do walki zbrojnej w średniowiecznej Polsce- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W okresie średniowiecza do działań wojennych przygotowano się także pod względem religijnym. Władcy państw i dowódcy armii chcieli dzięki temu uzyskać wsparcie ze strony Niebios w osiągnięciu zwycięstwa nad przeciwnikiem. Jednocześnie uczestnicy walk pragnęli wyjednać sobie u Boga zachowanie życia i zdrowia, a w wypadku śmierci – wieczne zbawienie. Na ziemiach polskich te przygotowania miały zarówno charakter długofalowy, z nastawieniem na dalszą przyszłość, jak i doraŸny, gdy podejmowano je z myślą o konkretnych działaniach zbrojnych. Pierwsze obejmowały m.in. błogosławienie ludzi mających pełnić funkcje wojskowe i posiadanej przez nich broni. Szczególnie duże znaczenie przypisywano w tym zakresie władcom, których osobista pobożność miała być gwarancją sukcesów militarnych państwa. Z kolei tuż przed rozpoczę-ciem walki zazwyczaj miały miejsce w wojskach obrzędy religijne sprawowane przez duchownych. W ramach tych praktyk odprawiano msze święte, wygłaszano kazania, błogosławiono uczestników zbrojnych działań. Oni sami w wielu wypadkach przygotowywali się do walki poprzez spowiedŸ, komunię świętą i modlitwy.
Słowa kluczowe: wojny i wojskowość w średniowieczu, praktyki religijne, duszpasterstwo wojskowe

Before they started out against the enemy… Religious preparations for an armed struggle in Medieval Poland - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. In the period of the Middle Ages preparations for warfare were also of religious character. Thanks to them, the rulers of countries and commanders of armies wished to gain support from Heavens in winning victo-ry over the opponent. At the same time, the participants of the fights wanted to obtain life and health from God, and – in case of death – eternal salvation. In the Polish lands those preparations were both long-term, directed at the further future, and short-term, when they were undertaken with a view to specific armed actions. The former included, for example, blessing the people who were to fulfill military functions, and the arms in their possession. Special importance was attributed in this respect to the rulers, whose personal piety was expected to be a guarantee of the state’s military successes. Immediately before the fights, on the other hand, religious rituals held by clergymen took place in the armies. Holy Masses were said, homilies were given and the participants of armed actions were given blessings. They frequently prepared themselves for the fight by going to the confes-sion, receiving the Holy Communion and praying.
Key words: wars and military affairs in the Middle Ages, religious practices, army pastoral ministry



Cezary Taracha
Afiliacja: Katedra Świata Hiszpańskiego, Polityki i Relacji Międzynarodowych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: logro@kul.lublin.pl

Egzorcyzmy, muzyka i alkowa. Kilka uwag na temat problemów zdrowotnych władców Hiszpanii w XVII–XVIII wieku pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Choroby i różnorodne dolegliwości nie omijały rodzin królewskich. Niektóre europejskie dynastie epoki nowożytnej były wręcz naznaczone problemami natury zdrowotnej. W tekście niniejszym analizowany jest przykład hiszpańskich Habsburgów i Burbonów XVII/XVIII w., którzy borykali się ze słabościami ciała i ducha. Ukazane zostały główne przyczyny ich chorób, zwłaszcza zaś podłoże genetyczne (małżeństwa pomię-dzy bliskimi krewnymi). Wiele miejsca poświecono najważniejszym przejawom chorób fizycznych i psychicz-nych u poszczególnych władców oraz członków ich rodzin (kalectwo, depresja, bezpłodność i inne). Omówione zostały również różnorodne środki zaradcze wynikające ze stanu ówczesnej wiedzy (zwłaszcza medycznej), obyczajowości i kultury. Podjęto też kwestię wpływu zdrowotnych niedyspozycji monarchów na funkcjonowanie państwa. W przypadku absolutnej monarchii, jaką była Hiszpania XVII i XVIII w., "królewska niemoc" dezorganizowała życie dworu, nie paraliżowała jednak funkcjonowania aparatu państwowego.
Słowa kluczowe: problemy zdrowotne władców, XVII-XVIII wiek

Exorcism, music and the alcove. A few remarks on health problems of the Spanish rules in the 17th–18th centuries - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Diseases and various ailments were not uncommon in the royal families. Some European dynasties of the modern epoch were even marked with health problems. The present text analyzes an example of the Span-ish Habsburg and Bourbon families, who struggled against the weaknesses of the soul and body, in the 17th -18th centuries. The main causes of their illnesses are indicated, especially their genetic background (marriages between close relatives). Much space is devoted to the most important signs of physical and mental diseases of particular rulers and members of their families (disability, depression, infertility and others). In addition, various preventive measures according to the knowledge (especially medical knowledge), the customs and culture of that time are discussed. Also, the issue of the effect of the monarchs’ indispositions on the functioning of the state is raised. In the case of the Spanish absolute monarchy in the 17th and 18th centuries the ”royal ailments” disorganized the life of the court, without however paralyzing the functioning of the state’s apparatus.
Key words: ruler’s health problems, 17th and 18th centuries



Arkadiusz M. Stasiak
Afiliacja: Katedra Historii XVI–XVIII wieku, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: arcus@kul.lublin.pl

Czy polski, radykalny republikanizm przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVIII wieku miał charakter rewolucyjny?- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Analizując prace radykalnych republikanów – konfederatów barskich: Michała Wielhorskiego, Franciszka Rostworowskiego i anonimowego autora artykułu zamieszczonego w „Monitorze” z maja 1769 r., łatwo odnaleŸć liczne idee łączące wykładnie autorów. Porównanie tych koncepcji z rewolucyjnymi ideami nowożytnej Europy pozwala stwierdzić, że miały one charakter rewolucyjny. Jednak należy dodać, że rewolu-cyjny w takim znaczeniu, jakie terminowi nadali myśliciele tej miary co John Locke czy Thomas Hobbes, a nie w nowym, oświeceniowym rozumieniu tego, co rewolucyjne, wyłożonym przez Jeana Jacquesa Rousseau.
Słowa kluczowe: republikanizm, rewolucja, antymonarchizm, Michał Wielhorski, Franciszek Rostworowski, „Monitor”

Was the Polish radical Republicanism at the turn of the 1770’s of revolutionary character? pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. While analyzing the work of radical Republicans Michał Wielhorski, Franciszek Rostworowski – par-ticipants in the Confederation of Bar, and that of an anonymous author of an article published in the “Monitor” issue from May 1769 – it is easy to find a number of ideas linking the authors’ interpretations. A comparison of those concepts with revolutionary ideas of modern Europe allows for the statement that they had a revolution-ary character. It should be added, however, that they were revolutionary in the sense of John Locke or Thomas Hobbes, but not in the sense of Jean Jacques Rousseau, introduced in the Enlightenment.
Key words: republicanism, revolution, anti-monarchism, Michał Wielhorski, Franciszek Rostworowski, “Monitor”



Autor: Irena Wodzianowska
Afiliacja: Katedra Historii Europy Wschodniej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Funkcjonowanie parafii greckokatolickich w województwie bracławskim w przededniu II rozbioru Rzeczypospolitej - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Dynamiczny rozwój unickiej sieci parafialnej na terenie województwa bracławskiego został dwu-krotnie zakłócony w latach 1768–1774 przez koliszczyznę i wojska rosyjskie. Wówczas w niektórych dekana-tach prawie 90% parafii zmieniła przynależność wyznaniową. W 1782 r. metropolita Jason Smogorzewski za-rządził wizytację generalną na podległym mu terenie. Miała ona stwierdzić stan posiadania Cerkwi po tak trud-nym okresie oraz wskazać problemy i kierunki jej dalszego rozwoju. Kolejna wizytacja przeprowadzona przez jego następcę Teodozego Rostockiego w 1791–1793 zaowocowała nowym podziałem dekanalnym usprawnia-jącym kontakt między dziekanami i parochami. Niestety wprowadzenie tych zmian w życie przekreśliła inkor-poracja Bracławszczyzny do imperium rosyjskiego. Artykuł omawia funkcjonowanie parafii greckokatolickich w jednej części rozległej diecezji metropolitalnej – w województwie bracławskim, zanim weszła tu Rosja. Anek-sja tych ziem przez imperium rosyjskie doprowadziła w ciągu kilku lat do całkowitej likwidacji Cerkwi grecko-katolickiej w województwie. Na podstawie spisów dekanalnych oraz materiałów powizytacyjnych zostanie ukazana struktura Cerkwi na BracławszczyŸnie, podstawy funkcjonowania parafii, wykształcenie kapłanów, ich rodziny oraz problemy duszpasterskie z którymi się borykali – rekoncyliacja cerkwi, małżeństwa mieszane, zabobony, remonty świątyń, spory majątkowe. Zostanie omówiona także struktura własności prywatnej w ostatnim dziesięcioleciu istnienia Rzeczypospolitej. To właśnie właściciele ziemscy byli fundatorami ponad 95% wszystkich parafii na tym terenie. Od ich postawy również zależało ekonomiczne funkcjonowanie parafii i jej uposażenie.
Słowa kluczowe: Kościół greckokatolicki, województwo bracławskie, wizytacje generalne

The functioning of Greek-Catholic parishes in the district of Bracław on the eve of the second partition of the Republic of Poland - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The dynamic development of the Uniate network of parishes in the area of the Bracław district was disturbed twice by koliyivshchyna rebellion and Russian armies in the years 1768–1774. Then, in some deaner-ies nearly 90% of parishes changed their religious affiliation. In 1782, the metropolitan bishop Jason Smo-gorzewski administered a general canonical visitation in the area subordinated to him. Its aim was to establish the state of possession in the Church after such a hard period, in addition to indicating the problems and direc-tions of further development. The next visitation conducted by his successor Teodozy Rostocki in the years 1791–1793 resulted in a new division of the deanery, which facilitated the contact between deaneries and the parish. Unfortunately, the implementation of those changes was made impossible by the incorporation of the Bracław district into the Russian empire. The present article discusses the functioning of Greek-Catholic parishes in one part of the vast metropolitan diocese – in the district of Bracław before Russia entered there. The annex-ation of those lands by the Russian empire led to complete liquidation of Greek-Catholic Church there. Basing on the deanery’s lists and post-visitation materials, the article presents the structure of Greek-Catholic Church in the district of Bracław, the foundations of the functioning of its parishes, the education of the priests and their families as well as pastoral problems encountered by them – reconciliation of the churches, mixed marriages, superstitions, repairs of the churches, property conflicts. Moreover, the structure of private ownership in the last decade of the existence of the Republic of Poland is discussed. It was land owners who were the founders of over 95% of all parishes in that area. The economic functioning of the parish and the stipends also depended on them.
Key words: Greek-Catholic Church, district of Bracław, general canonical visitations



Ewa M. Ziółek
Afiliacja: Katedra Historii XIX Wieku, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: ewamargo@kul.pl

Akcja szczepienia przeciwko ospie w Księstwie Warszawskim w świetle Ÿródeł kościelnych - pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. W początkach wieku XIX ciągle jeszcze poważnym problemem społecznym była ospa, dziesiąt-kująca niekiedy całe wsie. Wynalezienie i upowszechnienie szczepionki przeciwko tej chorobie niewątpliwie dawało szansę na uporanie się z plagą, jednak sama procedura szczepień wywoływała duże opory, głównie wśród ludności wiejskiej. Wprowadzając zatem dekretem Fryderyka Augusta z 4 września 1811 r. obowiązkowe szczepienia dzieci na obszarze Księstwa Warszawskiego, rząd wezwał na pomoc Kościół katolicki, licząc na jego autorytet w społeczeństwie. Niniejszy artykuł pokazuje, w jaki sposób włączył się on w szerzenie idei szczepień przeciwko ospie w tym czasie.

Słowa kluczowe: szczepienia przeciwko ospie, ochrona zdrowia w Księstwie Warszawskim, Kościół w Księstwie Warszawskim

A program of vaccinations against smallpox in the Duchy of Warsaw in the light of ecclesiastical sources pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Smallpox, sometimes decimating whole villages, continued to be a serious social problem at the be-ginning of the 19th c. The invention and spread of a vaccine against this disease was certainly a chance to cope with the epidemics. Nevertheless, the very procedure of vaccinations gave rise to considerable objections, main-ly among the rural population. When compulsory vaccination of children in the Duchy of Warsaw was intro-duced by virtue of a decree by Frederick Augustus from 4 September 1811, the government called the Catholic Church for help, thus counting on its authority in the society. The present article shows how the Catholic Church joined the program of spreading the idea of vaccinations against smallpox at that time.
Key words: vaccination against smallpox, health protection in the Duchy of Warsaw, Catholic Church in the Duchy of Warsaw



Marek Sioma
Afiliacja: Zakład Historii Najnowszej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, e-mail: marek_sioma@poczta.onet.pl

Wydarzenia społeczno-polityczne w Lublinie w kwietniu–maju 1926 roku pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Wydarzenia w Lublinie w okresie kwiecień–maj 1926 r. miały wymiar lokalny, ale doskonale obrazują ogólnokrajowe problemy. W kwietniu doszło do starć bezrobotnych, zaagitowanych przez komunistów, z policją pod Magistratem, co były rozpaczliwą próbą zwrócenia uwagi rządzących na brak pracy i związaną z tym nędzę części społeczeństwa. Zajścia zakończyły się niepomyślnie dla demonstrujących, ale pokazały potencjał i siłę tłumu zdolnego do najbardziej radykalnych rozwiązań. Podczas kolejnego istotnego w życiu Lublina wydarzenia ponownie siłą sprawczą okazało się społeczeństwo miasta. Jednak w maju, podczas zamachu stanu dokonanego przez Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników, doszło do wystąpień społecznych, na które nie miała wpływu przynależność do konkretnej grupy społecznej. Ponownie jednak tłum pokazał swą siłę i możliwości stając do konfrontacji z legalnymi władzami miasta. Tym razem nie chodziło bynajmniej o przejęcie czy opanowanie konkretnego budynku, ale o wyrażenie poparcia dla idei sanacji moralnej marszałka Piłsudskiego.
Słowa kluczowe: przewrót majowy, Lublin w 1926 r., prasa lubelska w dwudziestoleciu, bezrobotni

Social and political events in Lublin in April-May 1926 pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The events that took place in Lublin in April–May 1926 had local dimensions but they perfectly illus-trate problems of the national level. In April confrontations between the unemployed incited by the Com-munists and the police took place in front of the Town Hall, which was a desperate attempt to attract the atten-tion of the government to the lack of labour resulting in the poverty of a part of the society. The incidents fin-ished with the defeat of the demonstrators; however, they showed the potential and strength of the crowd to use the most radical solutions. The driving force of the next important event, which took place in Lublin in May, was again the city’s community. However, the May coup d'état by Józef Piłsudski and his supporters was fol-lowed by social confrontations which were not related to any social class. Confronting the legal authorities of the city, the crowd again showed its strength and possibilities. This time, the goal was not to take over any spe-cific building but to express support for the idea of moral restoration professed by Marshall Piłsudski.

Key words: May coup d'état, Lublin in 1926, the Lublin press during the twenty years between the wars



Piotr Neścioruk Afiliacja: doktorant w Katedrze Historii Najnowszej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, e-mail: nescio-ruk@onet.pl

Propagandowy obraz genezy wojny koreańskiej w świetle „Trybuny Ludu”- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Ujawnione w 1994 r. radzieckie dokumenty jednoznacznie wskazują, że głównym pomysłodaw-cą ataku na Republikę Korei był Kim Ir Sen. Co najmniej od stycznia 1949 r. zabiegał on o zgodę Stalina na podbój Południa. Początkowo sowieci studzili wojenny zapał Koreańczyka, gdyż reżim w Phenianie nie dyspo-nował odpowiednimi środkami do wykonania postawionych przez siebie celów. Ponadto obawiano się inter-wencji Stanów Zjednoczonych. Po zakończeniu wojny domowej w Chinach oraz wypowiedziach amerykań-skich polityków umieszczających Koreę Południową poza linią obrony USA inicjatywa Kim Ir Sena zyskała poparcie Stalina i Mao, którzy dopomogli w jej realizacji. Komunistyczna propaganda usiłuje przedstawić ge-nezę wojny koreańskiej w zupełnie fałszywym świetle. Z lektury „Trybuny Ludu” wynika, że to Korea Połu-dniowa sprowokowała konflikt, napadając na KRL-D. O przygotowywanym ataku mają świadczyć odnalezio-ne rzekomo w Seulu dokumenty oraz wypowiedzi skruszonych przedstawicieli władz południowokoreańskich. Według komunistycznej propagandy za działaniami Li Syng Mana stały Stany Zjednoczone dążące do opa-nowania Azji, a w przyszłości także i ZSRR. Dziennik w swoich artykułach jest niekonsekwentny, nie potrafi przedstawić spójnej wizji wydarzeń. Rola Republiki Korei i Amerykanów zmienia się wraz z rozwojem sytuacji na froncie.
Słowa kluczowe: Trybuna Ludu, wojna koreańska, Kim Ir Sen, Li Syng Man

A propagandist picture of the genesis of the Korean war in the light of “Trybuna Ludu” daily”- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. Russian documents revealed in 1994 clearly indicate that the main author of the idea of attacking the Republic of Korea was Kim Il-sung. At least since January 1949 he sought Stalin’s agreement to conquer the South. Initially, the Soviets dampened his enthusiasm for war as the regime in Pyongyang did not have the nec-essary means to realize the goals that they had. Besides, the intervention of the United States was feared. After the civil war in China finished and after the statements of American politicians who placed South Korea outside the American defence line, Kim Il-sung’s initiative gained support from Stalin and Mao, who helped to carry it into effect. The Communist propaganda tried to show the genesis of the Korean war in a completely false light. According to the texts published in “Trybuna Ludu”, it was South Korea which provoked the conflict by attack-ing the Democratic People's Republic of Korea. The planned attack was claimed to be proved by the documents allegedly discovered in Seoul as well as by the statements of penitent representatives of South Korean authori-ties. According to the Communist propaganda, the United States, which strived to conquer Asia and – in the future – the USSR, stood behind Syngman Rhee. The daily is very inconsistent in its articles and it does not pre-sent a coherent picture of the events. The role played by the Republic of Korea and the Americans changes along with the developments on the front.
Key words: “Trybuna Ludu” daily, Korean war, Kim Il-sung, Syngman Rhee



Markiyan Nestayko
Afiliacja: Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka

People of Lviv in the period of a “standstill” (1965–1985): conditions of professional activity- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The present article is devoted to the analysis of political, cultural, social and economic factors which had an effect on the conditions of the professional activity of Lviv historians and theoreticians of art in the period between the second half of the 1960’s and the first half of the 1980’s. The process of educating staff in the field of history and theory of art is characterized. Special attention is directed to an increased pressure of the Soviet authorities on the development of the history and theory of art in the Ukraine at that time, especially by means of censorship, which caused that the activity of certain Lviv historians and theoreticians of art had a clearly political colouring. Some of them were even removed from scientific work or their research was considerably limited.
Key words: Lviv, historians and theoreticians of art, District Board for Literature and Publishing Houses, State Security Committee, Communist Party of the Soviet Union, censorship

Streszczenie. Artykuł jest poświęcony analizie politycznych, ideologiczno-kulturalnych, socjalno-ekonomicznych czynników, które miały wpływ na kształtowanie warunków profesjonalnej działalności lwow-skich historyków i teoretyków sztuki od drugiej połowy lat 60. do pierwszej połowy 80. XX w. Scharakteryzo-wano proces kształcenia kadry z zakresu historii i teorii sztuki. Szczególną uwagę zwrócono na wzmożoną pre-sję władzy radzieckiej na rozwój historii i teorii sztuki na Ukrainie w tym okresie, zwłaszcza za pomocą cenzu-ry, co doprowadzało do tego, że działalność pewnych lwowskich historyków i teoretyków sztuki miała wyraŸne zabarwienie polityczne, niektórych z nich odsuwano nawet od pracy naukowej lub znacznie ją ograniczano. Słowa kluczowe: Lwów, historycy i teoretycy sztuki, Obłlit (Obwodowy Zarząd do spraw Literatury i Wydaw-nictw), KDB (Komitet Bezpieczeństwa Państwowego), KPZR, cenzura



Tomasz Nowicki
Afiliacja: Katedra Historii Ustroju i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Ruch Światło-Życie w świetle ankiet z 1997 roku- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Streszczenie. Ruch Światło-Życie to jeden z najważniejszych ruchów posoborowej odnowy Kościoła. Zaini-cjowany przez ks. Franciszka Blachnickiego w okresie gomułkowskim, rozwinął się w latach 70. i 80. XX w. jako jedyny tak masowy ruch religijny w Polsce. Po 1989 r. rozwój nieco zwolnił, lecz nadal uczestniczyło i identyfikowało się z nim tysiące osób. Ankiety z 1997 r., które były podstawą Ÿródłową niniejszego artykułu, ukazują Ruch Światło-Życie na progu XXI w. Materiał ten nie jest pełny, zatem także prezentowany obraz Ruchu nie jest kompletny. Z analizy Ÿródła wynika, że pod koniec lat 90. formację oazową w niemal 2000 wspólnotach przechodziło znacznie ponad 20 tys. uczestników. Część z nich brała udział w różnego typu reko-lekcjach, najwięcej w oazach letnich (ponad 14 tys. osób). Ruch Światło-Życie skupiał także co najmniej 3,5 tys. animatorów, zaś w różnych diakoniach diecezjalnych posługiwało niemal 1200 osób. Ankietujący informowali również o członkach Krucjaty Wyzwolenia Człowieka, których było ponad 10 tys. osób oraz o rodzinnej gałęzi Ruchu – Domowym Kościele obejmującym swym zasięgiem ponad 5 tys. par małżeńskich skupionych w niemal 1200 wspólnotach.
Słowa kluczowe: Ruch Światło-Życie, oaza, ks. Franciszek Blachnicki, Kościół katolicki w Polsce, ruchy religij-ne

The Light-Life Movement in the perspective of surveys from 1997- pełny artykuł (full article) - plik PDF

Abstract. The Light-Life Movement (commonly known as the Oasis movement) is one of the most important movements of the post-conciliar renewal of the Church. Initiated by Father Franciszek Blachnicki in the period of Gomułka’s rule, it developed in the 1970’s and the 1980’s as the only so massive religious movement in Po-land. After 1989 it slowed down a little but still thousands of people participated in it and identified with it. The surveys from 1997, which provided the source basis of the present article, show the Light-Life Movement at the threshold of the 21th century. The materials are not complete and neither is its present picture. It follows from the analysis of the sources that more than 20,000 members underwent formation within the Oasis movement at the end of the 1990’s. Some of them took part in various kinds of religious retreat, mostly in summer (more than 14,000 people). The Light-Life Movement also gathered at least 3,500 organizers, while almost 1,200 people served in different diocesan diaconies. Those who conducted the surveys also informed about the members of the Crusade of Liberation, whose number exceeded 10,000, and about the family branch of the Movement, Domestic Church, which included over 5,000 married couples grouped in almost 1,200 communities.
Key words: Church in Poland, religious movements, the Light-Life Movement, Father Franciszek Blachnicki



Recenzje- pełny artykuł (full article) - plik PDF