|
|
|
| |
|
TEKA
Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych V/2009.
Commission of Architecture, Urban Planning and Landscape Studies
Spis treści- plik PDF
O ZAGADNIENIACH KONSERWACJI ARCHITEKTURY DREWNIANEJ- pełny artykuł (full article) - plik PDF
ABOUT PROBLEMS OF CONSERVATION OF THE WOODEN ARCHITECTURE
Andrzej Białkiewicz
Wydział Architektury, Politechnika Krakowska
Faculty of Architecture, Technical University of Cracow
e-mail: pazychow@cyf-kr.edu.pl
Streszczenie. Dwory i dworki są nadal często spotykanymi budowlami, choć w wyniku zmian własnościowych po II wojnie światowej ich stan zachowania uległ znaczącej degradacji. Wznoszone były jako obiekty murowane, a także w konstrukcji drewnianej. Problem zachowania obiektów drewnianych został zaprezentowany na przykładzie dworku Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach Małych w Krakowie. Stanowi on część składową zespołu obiektów i założeń ogrodowych charakterystyczny dla stylistyki miejsca ze schyłku XIX w. Jego konstrukcja była typową dla wielu domów szlacheckich, które często niewiele różniły się od chałup chłopskich. Za-chowana w oryginalnym stanie do lat 90. XX w., wymagała jednak interwencji konserwatorskiej. To, co stanowiło wówczas wyzwanie dla projektującego architekta, było z jednej strony zachowanie autentycznej formy bu-dowli, a z drugiej także maksymalne zachowanie struktury drewnianej i autentycznych fragmentów konstrukcji.
Słowa kluczowe: architektura drewniana, Polska, dworek
Abstract. Mansions and manors are still quite common objects although their condition has deteriorated signifi-cantly due to the ownership transformations following World War II. They were erected as masonry objects or wooden structures. The problem of wooden structures preservation will be illustrated by Wlodzimierz Tetmajer's manor house in Bronowice Male, Krakow. It is a part of a complex of buildings and gardens typical of the late 19th century style in the area. This type of structure was not particularly durable but it was typical of many hou-ses of the gentry which did not differ very much from peasants' huts. It survived in its original form until the 1990's when a conservator's interference became a must. This proved quite a challenge for the designing architect who had to preserve the authentic form of the building on the one hand and most of the wooden structure on the other.
Key words: architecture, Wood, Poland, manor house
FONTANNY I KASKADY W ZAŁOŻENIACH OGRODOWYCH STAROŻYTNOŚCI I ŚREDNIOWIECZA - pełny artykuł (full article) - plik PDF
FOUNTAINS AND CASCADES IN ANCIENT AND MEDIEVAL GARDENS
Margot Dudkiewicz
Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Institute of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: margotdudkiewicz@o2.pl
Streszczenie. Fontanny i kaskady należą do najpiękniejszych elementów ogrodu i w zależności od epoki przybie-rały różne formy. Początkowo pełniły funkcje użytkowe i kultowe, a rola dekoracyjna wody wzrastała z każdą epoką. Wszystkie kultury wprowadzały ją do ogrodu. Fontanny stosowano na placach miejskich, w parkach pu-blicznych i w ogrodach prywatnych antycznej Grecji i Rzymu. W średniowieczu fontanny ozdabiały rynki miejskie, wirydarze klasztorne i ogrody zamkowe. Wodotryski stanowiły nieodłączny element rezydencji muzułmańskich. Współczesne urządzenia wodne dowodzą niezmiennej fascynacji płynącą wodą.
Słowa kluczowe: fontanna, kaskada, historia sztuki ogrodowej
Abstract. Fountains and cascades constitute the most beautiful elements of a garden. Their shapes and forms changed depending on the epoch. They also played a useful function and that of a place of worship. The decorative role of water was increasing with each epoch and all cultures introduced water into a garden. Fountains were used on town squares, in public parks and in private gardens of ancient Greece and Rome. In the Middle Ages fountains were used as decorations of town markets, cloistered patios and castle gardens. Modern water equ-ipment proves that water is still fascinating.
Key words: fountain, cascade, history of garden art
WYKORZYSTANIE CHRYZANTEM OGRODOWYCH W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE USE OF GARDEN CHRYSANTHEMUM IN PUBLIC SPACE
Wojciech Durlak
Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Institute of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: wdurlak@autograf.pl
Streszczenie. Stereotyp chryzantem jako roślin typowo cmentarnych szybko sie zmienia. Teraz stanowią one dodatkowo główną ozdobę wielu miejsc użyteczności publicznej, takich jak: banki, centra handlowe, ratusze, deptaki miejskie, parki czy ogrody przydomowe. W pracy przedstawiono możliwości wykorzystania chryzantem ogrodowych w różnych miejscach w przestrzeni miejskiej ze szczególnym uwzględnieniem ich walorów dekoracyjnych oraz odporności na niekorzystne warunki środowiska. Zwrócono uwagę na dobór odmian i ich ekspozycję w zależności od miejsca uprawy.
Słowa kluczowe: chryzantema ogrodowa, zastosowanie, przestrzeń publiczna
Abstract. The stereotype of chrysanthemum as a plant typically used for graveyard decoration is changing very quickly. Nowadays, chrysanthemum constitutes the main decoration of different public places such as: banks, shopping centers, town halls, city squares, parks or private gardens. In this research the possibilities of use of chrysanthemum of different urban places have been presented. Special attention has been paid to their decorative function and their resistance to unfavorable environmental conditions. Variety of cultivars and their exposure depending of the place of cultivation has been taken into consideration.
Keys words: garden chrysanthemum, use, public space
WSPÓŁDZIAŁANIE RYSUNKU I MALARSTWA W PROCESIE TWÓRCZYM ARCHITEKTA (NA PRZYKŁADZIE LE CORBUSIERA)- pełny artykuł (full article) - plik PDF
CO-OPERATION OF DRAWING AND PAINTING IN CREATIVE PROCESS OF ARCHITECT (FOR IN-STANCE OF LE CORBUSIER)
Joanna Gil-Mastalerczyk
Wydział Architektury, Budownictwa, Inwestycji i Remontów, Starostwo Powiatowe w Krakowie
Department of Architecture, Building, Investment and Redecorations, Starostwo Powiatowe in Cracow
Streszczenie. W opracowaniu podjęto problem współdziałania rysunku i malarstwa w procesie twórczym architekta, na przykładzie Le Corbusiera. Rysunek i malarstwo odegrały i nadal odgrywają ogromną rolę w procesie twórczym architekta. Le Corbusier udowodnił, że współdziałanie oraz wykorzystanie powiązań malarstwa i rysunku w procesie projektowania architektonicznego jest możliwe i ogromnie ważne. Temat ten sam podjął i wprowadził do swojego procesu projektowego, pozostawiając bogaty materiał dokumentujący.
Słowa kluczowe: Le Corbusier, rysunek, malarstwo, projektowanie, twórczość
Abstract. The paper discusses the role of co-operation of drawing and painting in the creative process of archi-tect, for instance of Le Corbusier. Drawing and painting plays a very big role in creative process of architect. Le Corbusier proved, that co-operation and connections painting with drawing in design process is very important. This subject introdused Le Corbusier in design process and left a lot of interesting documents.
Key words: Le Corbusier, drawing, painting, design, creative activity
W POSZUKIWANIU ZNACZENIA ARCHITEKTURY EKOLOGICZNEJ - CIĄGŁOŚĆ HISTORYCZNA ARCHITEKTURY WSPÓŁCZESNEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF
FINDING THE MEANING OF ECOLOGICAL ARCHITECTURE - HISTORICAL CONTINUITY OF MO-DERN ARCHITECTURE
Marcin Iwanek
Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Institute of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: miwanek@vp.pl
Streszczenie. Architektura ekologiczna wyłoniła się w wyniku zjawisk związanych z pogarszaniem się kondycji naszej planety. Nowy trend konstrukcją narodzin przypomina modernizm. Ważne jest, aby estetyka architektury ekologicznej wynikała z potrzeby ochrony Ziemi, a nie z przyzwyczajeń do znanych form. Dzięki temu wygene-rowana zostanie szansa na ważne wydarzenie dla architektury.
Słowa kluczowe: architektura zielona, architektura ekologiczna, nowa estetyka
Summary. Ecological architecture has emerged as a result of the phenomena associated with deteriorating health of our planet. Birth a new trend in design recalls the birth of modernism. It is important to the aesthetics of green architecture is the result of the need to protect the Earth and not vice versa. Thanks generated will be a chance for an important event for the architecture.
Key words: green architecture, ecological architecture, new aesthetics
LUBLIN - TO FUTURE WITH HISTORY IN LUGGAGE - pełny artykuł (full article) - plik PDF
LUBLIN - KU PRZYSZŁOŚCI Z HISTORIĄ W BAGAŻU
Bo Larsson
Lund University, Sweden
Uniwesytet w Lund, Szwecja
e-mail: bo@planochbyggnadskonst.se
Abstract. In connection with the international conference in Lublin in November 2008 "Architecture without frontiers - the limits of modernism" I was asked to write an article on my views of the future of Lublin. This article is mainly based on my own impressions of Lublin, after altogether four visits in this interesting city. Dur-ing these visits I have enjoyed the beauty and qualities of the Old Town and the adjacent central area, mainly to the west and south and been impressed by the rich built cultural heritage. I have, however, also noticed that the outskirts of the city centre to a great extent appear as un-finished and temporary. There is a striking contrast be-tween urban area of high quality and areas of low urban quality. Several areas of Lublin have an immense poten-tial of urban improvement. During my walks through Lublin I found many such areas. Such urban improvement will give the city image a generally higher quality. Also existing historic districts will benfit on surroundings of higher quality. On the following pages I will discuss the potentials of Lublin and give some examples how to improve the city environment. I will also discuss the general future urban structure and transportatation system.
Key words: town-planning, urban improvement, Old Town in Lublin
Streszczenie: W nawiązaniu do międzynarodowej konferencji "Architektura bez granic - granice modernizmu", która odbyła się w listopadzie 2008, zostałem zaproszony do napisania artykułu dotyczącego przyszłości Lubli-na. Artykuł jest w głównej mierze oparty na moich własnych wrażeniach, zgromadzonych podczas czterech wi-zyt w tym interesującym mieście. Podczas moich pobytów podziwiałem piękno i jakość Starego Miasta oraz sąsiadujących terenów, głównie zachodniej i południowej części Śródmieścia, ze względu ich na bogatą spuści-znę kulturową. Zauważyłem także, iż architektura terenów granicznych miasta w stosunku do centrum sprawia wrażenie niedokończonej i tymczasowej. Daje się zauważyć wysoki kontrast pomiędzy terenami o wysokiej i niskiej jakości. Kilka terenów Lublina ma olbrzymi potencjał urbanistyczny, kwalifikuje się do rewitalizacji. Podczas moich spacerów po Lublinie znalazłem wiele takich przykładów. Rewitalizacja tych przestrzeni podnie-sie jakości wizerunku miasta. Równocześnie istniejące historyczne dzielnice będą odnosiły korzyści wynikające z wyższej jakości otoczenia. Na poniższych stronach przedstawiam potencjał Lublina i prezentuję kilka przykła-dów, jak można poprawić środowisko miejskie Lublina. W niniejszym artykule poddam również dyskusji przy-szłość struktury urbanistycznej Lublina i systemów komunikacji miejskiej.
Słowa kluczowe: Lublin, urbanistyka, rewitalizacja, Stare Miasto
WPŁYW PROCESÓW EROZYJNYCH NA KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU TERENÓW UŻYTKO-WANYCH ROLNICZO - pełny artykuł (full article) - plik PDF
INFLUENCE OF EROSION PROCESSES ON SHAPING THE LANDSCAPE ON AREAS THAT ARE USED BY AGRICULTURE
Andrzej Mazur
Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Department of Land Reclamation and Agricultural Structures, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: amazur70@op.pl
Streszczenie. W pracy przedstawiono wpływ procesów erozyjnych na ewolucję krajobrazu w warunkach inten-sywnej gospodarki rolnej na obszarze lessowej zlewni rolniczej na Roztoczu Zachodnim. Procesy erozyjne, uwa-runkowane antropogenicznie, doprowadziły do powstania specyficznego typu mozaikowatego krajobrazu rolni-czego z gęstą siecią dróg gruntowych, dużą ilością długich i wąskich działek rolnych leżących na terasach od-dzielonych wysokimi krawędziami, bardzo małą lesistością zlewni oraz mozaiką typów i podtypów gleb. Krajo-braz naturalny został przekształcony w kulturowy, a powrót do pierwotnego wyglądu wydaje się być niemożliwy w związku z ciągle istniejącą antropopresją.
Słowa kluczowe: krajobraz kulturowy, erozja wodna, erozja uprawowa, terasa uprawowa
Abstract. The paper presents the influence of erosion processes on landscape evolution under conditions of in-tensive agriculture management within the loess agricultural catchment on Western Roztocze. Erosion processes, that are anthropogenically determined, led to the formation of a specific type of mosaic agricultural landscape with a dense network of ground roads, large number of long and narrow fields situated on terraces and separated with high edges, very small area of forests, as well as soil types and sub-types mosaic. The natural landscape has been transformed into cultural one, and the return to the primary shape seems to be impossible due to continuo-usly occurring anthropopression.
Key words: cultural landscape, water erosion, tillage erosion, cultivation terrace
POGARDA CZY TROSKA. STRATEGIE WOBEC ARCHITEKTURY MOMO NA GÓRNYM ŚLĄSKU- pełny artykuł (full article) - plik PDF
FOUR STAGES OF RELATIONS TO MOMO ARCHITECTURE IN UPPER SILESIA
Ryszard Nakonieczny
Wydział Architektury, Politechnika Śląska, Gliwice, Polska
Faculty of Architecture, Silesian University of Technology, Gliwice, Poland
e-mail: ryszard.nakonieczny@polsl.pl
Streszczenie. Górny Śląsk odegrał i odgrywa istotną rolę w rozwoju architektury MoMo w Europie Środkowej, na każdym etapie: od protomodernizmu i wczesnego modernizmu (jugend stil, secesja, nowa estetyka fabryczna, ekspresjonizm) przez dojrzały modernizm (Neues Bauen, funkcjonalizm), jego późną fazę (socmodernizm) aż po najnowszy nurt tzw. nowego modernizmu. W obszarach ochrony obiektów modernistycznych można zaobser-wować tu 4 podstawowe modele relacji i odniesień, jak np.: 1. arogancja - negacja, likwidacja, zniszczenie, eks-terminacja, wymazywanie z pamięci; 2. bierna tolerancja - obojętność, akceptacja egzystencji z pominięciem zabiegów ochronnych, ignorancja, skazywanie obiektu na powolną śmierć techniczną; 3. akceptacja - dostrzega-nie wartości obiektu w środowisku arch.-urb., ochrona prawna, modernizacja, konserwacja, utrzymywanie wła-ściwego stanu technicznego; 4. kontynuacja - dostrzeganie wybitnych wartości obiektu w środowisku arch.-urb., ochrona prawna, modernizacja, konserwacja, twórcze kultywowanie wartości kulturowych w nowych obiektach. Geneza negatywnych zachowań związana jest z wszechobecnym syndromem zrywania ciągłości historycznej. To nie tylko choroba o zasięgu regionalnym, ale wręcz narodowa epidemia.
Słowa kluczowe: architektura MoMo, modernizm, arogancja, bierna tolerancja, akceptacja, kontynuacja, syn-drom zrywania ciągłości kulturowej
Abstract. Upper Silesia has been played quite important role in developing MoMo architecture in Central Europe at every stage: from protomodernism and early modernism (jugend stil, art nouveau, a new factory aesthetic, expressionism) by mature stage of modernism (Neues bauen, functionalism -international style), the late stage of modernism - socialist modernism, called "socmodernism" to the latest trend - new modernism. In the areas of conservation of modernist buildings you can see 4 basic models of relationships and references, such as: 1. arro-gance - negation, elimination, destruction, extermination, erasing the memory; 2. passive tolerance - indifferen-ce, acceptance of life without the protective treatments, ignorance, convict object to a slow technical death; 3. acceptance - perception of values of object in environment, law protection, modernization, maintenance of pro-per technical state; 4. continuance - perception of excellent object values in environment, law protection, mo-dernization, maintenance, cultivating a creative cultural values to new objects. Origin of negative behavior is linked to the ubiquitous syndrome severing of historical continuity. It is not just a disease of the regional, but even the national epidemic.
Key words: MoMo architecture, modernism, negation, tolerance, acceptance, continuance, "brea-king roots of culture" syndrome
DREWNIANE, TRADYCYJNE POKRYCIA DACHOWE - pełny artykuł (full article) - plik PDF
TRADICIONAL ROOF COVERS BY WOOD
Marek Piróg
Zakład Konstrukcji i Budownictwa Ogólnego, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej
Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology
e-mail: marek.pirog@pwr.wroc.pl
Streszczenie: Drewno jako wszechstronny materiał budowlany jest od dawna wykorzystywane również do wy-konywania pokryć dachowych. Są one także i obecnie szeroko stosowane, szczególnie w rejonach gdzie od daw-na tradycyjnie były wykonywane. Tego rodzaju pokrycia dachów oprócz niewątpliwych zalet posiadają również wady, które przede wszystkim ograniczają zakres ich zastosowania.
Słowa kluczowe: pokrycie dachowe, drewno
Abstract. Wood as a versatile material is used also for roof covering. They are also presently widely used, parti-cularly in the areas where they were executed traditionally. This kind of roof covering, besides its advantages has also its disadvantages which limit the range of their at most.
Key words: roof cover, wood
JAKOŚĆ MIASTA - NOWE CENTRA MIEJSKIE "DO ŻYCIA" WARSZTATY PROJEKTOWE IFHP W RZYMIE
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE QUALITY OF THE CITY - NEW CITY CENTERS TO LIVE IN SUMMER SCHOOL ON URBAN DE-SIGN IN ROME
Elżbieta Przesmycka, Kamila Boguszewska
Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Wrocław University of Technology, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: kamila_boguszewska@interia.eu
Streszczenie. Warsztaty projektowe Roma Summer School odbyły się w dniach 13-26 sierpnia 2009 r. Uczestni-czyło w nich 40 absolwentów kierunków: architektura, architektura krajobrazu, budownictwa z włoskich i za-granicznych uniwersytetów. Podzieleni na grupy mieli za zadanie opracować propozycje możliwych rozwiązań projektowanych terenów: La Romaniny i La Storty, przewidzianych w przyszłości na nowe centra metropolitar-ne Rzymu. Głównymi założeniami projektowymi było zaprojektowanie nowych osiedli z wpisanymi weń prze-strzeniami publicznymi, zielenią i architekturą mieszkalną, których głównym zadaniem jest stwarzanie "dobrych warunków do życia", a także poprawianie jakości otoczenia.
Słowa kluczowe: miasto, planowanie przestrzenne, nowe centra miejskie
Abstract. In the Roma Summer School, which took place from 13th to 26th of September, participated 40 young graduates or newly graduates in Building Engineering - Architecture, Architecture and Landscape Architecture that came from various foreign and Italian Universities. Reunited in working teams the participants had to elabo-rate planning scenarios on the theme of "New City Centers to live in". The applicative cases were the areas of Romanina and La Storta, predicted by the General Development Plan of the Municipality of Rome to be metro-politan and urban centralities. The theme suggested to conceive the centralities as the city centers, equipped in public spaces, services and equipments and residency capable to offer the conditions of the "good living" (in the profound, anthropological, and existential sense of the term) and capable of improving the living conditions of the surrounding urban areas as well.
Key words: city, urban planning, new urban centrality
ZARYS WSPÓŁCZESNYCH TENDENCJI PROJEKTOWYCH W KSZTAŁTOWANIU SPECJALISTYCZ-NYCH BIOLOGICZNYCH KOMPLEKSÓW NAUKOWO BADAWCZYCH W EUROPIE - pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE OUTLINE OF THE CONTEMPORARY DESIGN TENDENCIES IN THE CONSTRUCTION OF SPE-CIALIST BIOLOGICAL FACILITIES IN EUROPE
Michał Salamonowicz
Biuro architektoniczne Architon LLP, Epsom, Wielka Brytania
Architectural office Architon LLP, Epsom, UK
e-mail: msal@onet.pl
Streszczenie. Globalizacja ekonomii i ciągły przepływ towarów oraz migracja ludności wymaga lepszych i bar-dziej zaawansowanych obiektów laboratoryjnych, by mogły one podołać nowo pojawiającym się zagrożeniom. Istniejące zespoły badawcze wymagają modernizacji, by prowadzone w nich badania były bezpieczne i wiary-godne. Nowoczesne światowej klasy obiekty naukowe są także ważne ze względu na przyszłość nauki w UE oraz edukacji studentów i młodej generacji specjalistów. Pół wieku żelaznej kurtyny spowodowało brak naro-dowych opracowań i ramowych wymagań odnoszących się do projektowania i kategoryzacji obiektów badaw-czych. Po roku 1990 i przystąpieniu do struktur europejskich w 2004 wiele opracowań zachodnich zostało za-adaptowanych na potrzeby rynku krajowego. Zrównoważony Rozwój jest jednym z najistotniejszym aspektów w projektowaniu obiektów laboratoryjnych. Wyzwaniem dla architektów i inżynierów jest projektowanie oraz re-alizacja budynków laboratoryjnych, które wykorzystują źródła odnawialne, są zrównoważone i energooszczędne bez obniżania komfortu, bezpieczeństwa i zdrowia. Obecnie brak jest narodowych wytycznych dotyczących zrównoważonego rozwoju w procesie budowlanym, takich jak BREEAM lub LEED. Architekci projektujący budynki laboratoryjne winni być obeznani ze współczesnymi trendami projektowymi, zawartymi np. w inicjaty-wie LABS 21.
Słowa kluczowe: projektowanie, laboratoria, typologia, zrównoważony rozwój
Abstract. The globalisation of economy and constant flow of goods and people requires better and more advan-ced laboratory facilities to cope with new risks. Existing facilities require modernization to be able to carry out research work in safe manner and to be recognized by the international research bodies and organizations. Mo-dern world class facilities are also important for the future of European science and for the education of students and young professionals. Half a century of the Iron Curtain resulted in a lack of national standards and outline requirements showing how to design research facilities and how to categorize them. After 1990 and joining the EU in 2004 many foreign standards were adopted by the local architects. Sustainable development is one of the most important aspects of current design in laboratory facilities. The challenge for architects and engineers is to design and construct the next generation of laboratories with energy efficiency, renewable energy sources and sustainable construction in mind without compromising such aspects as comfort, health and safety. Currently lack of national sustainable guidelines like BREEAM or LEED reflects on whole building industry. Architects also need to be familiar with current design trends for example represented by the LABS 21 initiative
Key words: design, laboratories, typology, sustainable development
ECHA OCHRONY TOŻSAMOŚCI W HISTORII MYŚLI URBANISTYCZNEJ I ARCHITEKTONICZNEJ
- pełny artykuł (full article) - plik PDF
THE ECHOES OF SPACE IDENTITY PROTECTION IN THE HISTORY OF ARCHITECTURAL AND UR-BAN PLANNING THOUGHT
Marzena Siestrzewitowska
Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa i Architektury
Lublin University of Technology, Faculty of Civil Engineering and Architecture
e-mail: mjb.lublin@onet.eu
Streszczenie. Idee ochrony tożsamości przestrzennej są obecne w naszej kulturze od czasów starożytności i dzieł Witruwiusza. Na przestrzeni wieków tematyką ta zajmowali się wybitni myśliciele: Wiliam Temple, Johann W. Goethe, John Ruskin,. Marcel Proust. Cyprian K. Norwid. Romantyczne regionalistyczne idee, a potem idee ochrony rodzimego krajobrazu z 20-lecia międzywojennego przekształciły się w latach 30. XX w. w nacjonali-styczną politykę wykluczenia i architekturę wierną rasie. W poł. XX w. Lewis Mumford zrekonstruował pojęcie regionalizmu, propagując architekturę opartą na percepcji miejsca, czerpiącą z osiągnięć nauki i demokracji. W Polsce zagadnieniami regionalizacji zajmował się m.in. Witold Krassowski. W tworzeniu nowej "architektury tożsamości" nie należy kopiować przeszłości ani współczesności, lecz tworzyć architekturę świadomą, adekwat-ną do miejsca, w którym powstaje.
Słowa kluczowe: tożsamość przestrzenna miasta i miejsca, regionalizm, pamięć o przeszłości
Abstract. The ideas of the protection of urban space identity have been present in our culture since antiquity and Vitruvius' works. Over the centuries, this subject matter has been of interest to many eminent thinkers: Wiliam Temple, Johann W. Goethe, John Ruskin, Marcel Proust, Cyprian K. Norwid. Romantic regionalistic concepts, and later on the ideas of the protection of the native landscape underwent transformation in the middle of the 1930s. In half of XX century Lewis Mumford reconstructed the idea of regionalism by promoting architecture founded on place perception, drawing on the achievements of science and democracy. In Poland, regionalism was the area of interest to i.a. Witold Krassowski. While creating new "architecture of identity", one ought not to imitate the past or the present but create conscious architecture which is adequate to a place where it comes to existence.
Key words: space identity of town and place, regionalism, memory about past
PROBLEMY PRZESTRZENI KOMUNIKACYJNYCH POWOJENNYCH OSIEDLI MIESZKANIOWYCH LUBLINA - pełny artykuł (full article) - plik PDF
TRAFFIC SPACES ISSUE IN THE POSTWAR
HOUSING ESTATES IN LUBLIN
Małgorzata Sosnowska
Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Institute of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin
e-mail: malgorzata.sosnowska@up.lublin.pl
Streszczenie. W wielu miastach Polski, w tym w Lublinie, można zaobserwować zwiększanie udziału samochodów osobowych ruchu miejskim. Wysoki wskaźnik motoryzacji polskich miast powoduje narastanie szeregu problemów, m.in. wzrost emisji spalin, zanieczyszczenie powietrza, hałas, brak miejsc parkingowych, kolizje. Obecnie co trzeci mieszkaniec Polski posiada samochód, prognozy przewidują wzrost tej liczby. Wiele osiedli mieszkaniowych, szczególnie tych powstałych w latach 60. i 70. XX w., projektowano, zakładając o wiele niższy udział samochodów osobowych w ruchu. Dlatego problemy związane z obecnością samochodów są tam szczególnie widoczne i dotkliwe. W artykule zostanie podjęta próba zdefiniowania najczęściej występujących problemów związanych z komunikacją samochodową w lubelskich osiedlach mieszkaniowych z lat 60. i 70. XX w.
Słowa kluczowe: osiedla mieszkaniowe, komunikacja osiedlowa, parkingi, współczesne potrzeby mieszkańców
Abstract. In many Polish cities, including in Lublin, it can be observed increasing car participation in the urban traffic. A high motorization rate corresponds with a high level of economic development and quality of life. On the other hand, increased numbers of cars are a burden on the environment associated with extensive use of energy sources, local and global air pollution, and development of road networks which encroach on public spa-ce and fragment natural habitats. High motorization rate causes a lots of problems such as air pollution, noise, lack of parking spaces, road congestion, collisions etc. Currently, every third Polish residents have a car, and forecasts growth of this number. Many housing estates, particularly those arising in between 60 and 70 of the twentieth century, were designed assuming a much lower level of cars participation in traffic. Therefore, the pro-blems associated with the presence of cars in housing estate are particulary visible.
Key words: housing co-operative, housing estate traffic, car park, current needs of residents
MINIMALIZM A AWANGARDA. TENDENCJE MINIMALISTYCZNE WE WSPÓŁCZESNEJ ARCHI-TEKTURZE W ŚWIETLE KONCEPCJI ARCHITEKTURY "ORYGINALNEGO PORZĄDKU" AWAN-GARDY LAT 30. XX W. - pełny artykuł (full article) - plik PDF
MINIMALISM AND AVANT-GARDE. MINIMALISTIC TENDENCIES IN MODERN ARCHITECTURE IN THE LIGHT OF ARCHITECTURAL CONCEPTION OF "ORIGINAL ORDER" OF AVANT-GARDE OF 1930S.
Bolesław Stelmach
Biuro architektoniczne Stelmach i Partnerzy Sp. z o.o. w Lublinie
Architectural office Stelmach & Partners Sp. z o.o. in Lublin
e-mail: info@spba.com.pl, www.spba.com.pl
Streszczenie. Próba odpowiedzi na pytanie, na ile współczesne tendencje minimalistyczne w architekturze są dzisiejszą wersją architektury avant-garde z lat 30. XX w.; jakie elementy w ramach tych tendencji decydują o kontynuacji poszukiwań modernistów, a szczególnie "syntezy technologii i duchowości" - koncepcji Miesa van der Rohe. Jest także, najistotniejszy z perspektywy celu tego tekstu, problem transformacji minimalizmu "struk-turalnego", którego dzieła budzą tak mocne kontrowersje. Przybliżenie dzisiejszego obrazu poszukiwań "orygi-nalnego porządku" Mistrza - Miesa van der Rohe, formy wynikającej z "zasad natury rzeczy" jest istotnym po-znawczo zagadnieniem badawczym. Istotne jest postrzeganie poszukiwań minimalistycznych tendencji, jako kontynuacji idei "oryginalnego porządku", realizowaną w poszukiwaniach przestrzeni miejskiej (wielkie struktu-ry urbanistyczne, relacje miasto-dom, sztuczny krajobraz) i przestrzeni architektonicznej (awangarda, autono-mia, inwentyka, budowanie, materiały). Dotyczy to obszarów idei, projektowania i budowania.
Słowa kluczowe: minimalizm, awangarda, oryginalny porządek, Minimal Art
Abstract. Attempt of answer to the question: as far as modern minimalistic tendencies in architecture are con-temporary version of architecture of avant-garde of 1930s, what elements within the framework of these tenden-cies decide continuation of modernists' search, especially "synthesis of technology and spirituality" - Mies van der Rohe's idea. It is the most essential, from a perspective of aim of this paper, problem of transformation of "structural" minimalism, whose works elicit strong controversies. Close-up of nowadays outline of "original order" quest of Master - Mies van der Rohe, a form resulted from "principles of the essence of the matter", is cognitively significant research problem. It is crucial to perceive quest of minimalistic tendencies as continuation of "original order", accomplished in quests of urban area (large urban planning structures, city-house relations, artificial landscape) and architectural area (avant-garde, autonomy, inventics, construction, materials). It con-cerns areas of idea, designing and building.
Key words: minimalizm, avant-garde, "original order", Minimal Art
LE CORBUSIER W KRAKOWIE? BUDYNEK BIUROWY "BIPROCEMWAP" PRZY UL. WŁÓCZ-KÓW/MORAWSKIEGO 5 - pełny artykuł (full article) - plik PDF
LE CORBUSIER IN CRACOW? "BIPROCENWAP" OFFICE BUILDING AT 5 WŁÓCZKÓW/MORAWSKIEGO STREET
Małgorzata Włodarczyk
Katedra Architektury i Urbanistyki, Politechnika Świętokrzyska
Department of Architecture and Urban Planing, Kielce University of Technology
Streszczenie. Budynek biurowy "Biprocemwapu", to budynek, który uważany jest w Krakowie za najbardziej "corbusierowski". Jest to obiekt projektu wybitnego krakowskiego architekta prof. Wojciecha Bulińskiego, który współpracując z Natalią Stańko i Zbigniewem Żuławińskim (wnętrza) zaprojektował lekką wygiętą bryłą głów-ną, na charakterystycznych podporach, z wolnym planem i pozostawioną wolną - otwartą przestrzenią w parte-rze budynku, a także z lekkim pawilonem na dachu. Budynek ten jest przykładem indywidualnego użycia języka zaczerpniętego właśnie z Le Corbusiera. Obiekt powstał w latach 1959-1966, kiedy prof. Wojciech Buliński był początkującym architektem. Obiekty z lat 60. XX w. niszczeją lub są niszczone różnymi sposobami. Postępująca obecnie dewastacja to także świadectwo degrengolady, braku wyrafinowanych gustów i niechęci dla poszukiwa-nia doznań estetycznych. Architektura z tego okresu nie jest postrzegana jako zabytkowa nawet przez świeżo upieczonych architektów. Znają oni tylko nieliczne obiekty i ich autorów. I to też może być przyczyną braku poszanowania dla dorobku kulturalnego, skutkującą w praktyce zawodowej brakiem dobrej kontynuacji czy zwyczajnym brakiem poszanowania praw autorskich i ochrony twórczości innych architektów przed niepotrzeb-ną dewastacją. Mamy do czynienia z ignorancją uczestników procesu inwestycyjnego i brakiem zauważania istotnych wartości spuścizny PRL-u. Modernizm bowiem był i jest w głowach architektów. Niezależnie od wie-ku. Jednak zależnie od kultury i wykształcenia, z jakiego się skorzystało. Modernizm widać we współczesnej architekturze. Myślę, że szkoda, iż do modernizmu lat 60. nie podchodzą władze konserwatorskie z należytą temu okresowi w polskiej architekturze estymą i wolą zachowania.
Słowa kluczowe: budynek biurowy "Biprocemwap", modernizm, Wojciech Buliński
Streszczenie. "Biprocenwap" office building is considered to be most Courbisier-like in Cracow. The leading designer was eminent architect prof. Wojciech Buliński who cooperated with Natalia Stańko and Zbigniew Żu-ławiński (interiors). It is a slightly curved main volume raised above the ground surface on columns to give a free plan of entrance level, and with a light pavilion on the top. The building shows very individual concept of the "language" characteristic for Le Corbusier's architecture. Completion took place in 1959-1960, when prof. W. Buliński was at the start of his career. This example revels the nowadays condition of buildings of 60-ties which ware down or are devastated in purpose different ways. This devastation proves a common lack of good sense, good aesthetic feeling and poor acceptance for seeking of different aesthetical expression. These buildings are mostly located in very attractive parts of town what causes pressure of their demolition. Preservation authori-ties also show the lack of will or knowledge, but also lack of legislation tools to provide suitable protection. The architecture of this period is steel recognised as noteworthy of care as monuments, even by young professionals, who recognise only works of their professors, but not the other authors, what deepens the arrogance of architec-tural heritage of this kind. This heritageof PRL times is ignored by all parties of building process that doesn't distinguish it's true values. The modernism did and does exist in architect's minds, so is this architecture beyond any borders? I dare to confirm, it can exist in Poland or elsewhere. The spirit of modernism matters. "Bipro-cemwap" is of that case.
Słowa kluczowe: "Biprocenwap" office building, modernism, Wojciech Buliński
Z HISTORII RADOMYŚLA WIELKIEGO- pełny artykuł (full article) - plik PDF
FROM THE HISTORY OF RADOMYSL WIELKI
Maria J. Żychowska
Wydział Architektury, Politechnika Krakowska
Faculty of Architecture, Technical University of Cracow
e-mail: pazychow@cyf-kr.edu.pl
Streszczenie. Do 1939 r. Żydzi stanowili 60% ogółu mieszkańców Radomyśla Wielkiego, miasta na południu Polski. Podobno Arthur Miller, czołowy dramaturg XX w., miał tu swoich przodków. Do materialnych dowo-dów istnienia tamtej społeczności należy zaniedbany cmentarz z mogiłą 500 rozstrzelanych Żydów i głaz upa-miętniający ich zagładę. Zachował się budynek dawnej mykwy, w którym obecnie jest sklep. Nieco dalej znaj-duje się dawny dom rabina, w którym prezentowane są pamiątki po zaginionych mieszkańcach miasta. Wydaje się, że pamięć o zaginionych mieszkańcach i ich kulturze jest dochowywana, ale nadal bez odpowiedzi pozostaje pytanie, dlaczego do tej pory, choć minęło już ponad pół wieku, nie przywrócono materialnych dowodów istnie-nia przez cztery stulecia w miasteczku społeczności żydowskiej.
Słowa kluczowe: Polska, architektura, Żydzi, duchowość, dziedzictwo, pamięć
Abstract. Radomysl Wielki is a town in the south of Poland. They were burnt down during World War II and their Jewish owners perished. Until 1939 Jewish people constituted 60% of the town population. The spirituals heritage includes the memory of the former inhabitants of the town. The ancestors of Arthur Miller, an outstan-ding playwright of the 20th century are said to have come from Radomyśl Wielki. Material evidence of the pre-sence of Jewish community consists of a neglected cemetery with a grave of 500 Jews who had been shot there and a stone commemorating the execution. Near the square there is a building that used to be a mikvah and now houses a shop. In the former rabbi's house, slightly further away, there is an exhibition of the objects that rema-ined after their Jewish owners had vanished. Although the memory of the wiped-out inhabitants and their culture seems to be preserved, there still remains the question why, after more than half a century has passed, the mate-rial evidence of the four-century-long presence of Jewish community in the town has not been restored.
Key words. Poland, architecture, Jewish, spiritual, heritage, memory
|
|
|
Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych O.L. PAN |
|
|
|
|
|
