TEKA
Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych IVb/2008.
Commission of Architecture, Urban Planning and Landscape Studies

Strona redakcyjna - editorial page - plik PDF

Spis treści- pełny artykuł (full article) - plik PDF



SZWECJA, POCZĄTEK XX WIEKU - SWEDISH GRACE, ARCHITEKTURA "NA GRANICY" - pełny artykuł (full article) - plik PDF

SWEDEN, BEGINNING OF THE 20TH CENTURY - SWEDISH GRACE, ARCHITECTURE "AT THE EDGE"

Ewa Augustyn-Lendzion
Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego, Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Szczecińskiej
Institute of Architecture and Spatial Planning, Szczecin University of Technology
ul. Żołnierska 50, 70-310 Szczecin

Streszczenie. Opracowanie dotyczy ewolucji architektury na terenie Szwecji w początkach XX w. Architektura przechodziła wówczas drogę od stylów XIX w. do modernizmu lat 30. XX w. Najbardziej znaczący okres czasów "pomiędzy" to tzw. Swedish Grace, czyli neoklasycyzm lat 20., posiadający również cechy modernistyczne.

Słowa kluczowe: Swedish Grace, modernizm, historia architektury

Abstract. The compilation concerns evolution of architecture on the territory of Sweden in the beginning of the 20th century. Architecture was undergoing the way from styles of 19th century to Modernism of 30-s of 20th century. The most important period of times "between" it is so called Swedish Grace, classicism 20-s of 20th century, which possessed also modernistic features.

Key words: Swedish Grace, modernism, history of architecture



MODERNISTYCZNE KAMIENICE KRAKOWSKIE - GRANICE STYLU pełny artykuł (full article) - plik PDF

KRAKÓW TENEMENT HOUSES IN THE PERIOD OF MODERNISM - THE BOUNDARIES OF THE STYLE

Beata Makowska
Zakład Rysunku, Malarstwa i Rzeźby, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska,
Department of Drawing, Painting and Sculpture, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology
ul. Podchorążych 1, 30-084 Kraków, e-mail: bemako@wp.pl

Streszczenie. Artykuł podkreśla znaczenie kamienic krakowskich z lat 1890-1939 dla dziedzictwa kulturowego miasta. Zwraca uwagę na nietypowe ramy stylu, które kamienicom krakowskim nadali modernistyczni architekci. Dostrzega również ogromną potrzebę dokumentacji wielu cennych, niszczejących detali i elementów dekoracyjnych z tego okresu oraz przedstawia problem przekraczania granic estetyki modernistycznych kamienic, spowodowany ich niewłaściwą modernizacją w czasach współczesnych.

Słowa kluczowe: architektura, modernizm, kamienica, dekoracja

Abstract. The article emphasises the importance of Cracovian tenement houses built between 1890 and 1939 for the cultural heritage of the city. It draws attention to untypical framework of the style, which was bestowed onto Cracovian houses by Modernist architects. It also highlights the huge need to document a number of precious, ruined details and decorative elements from this period and presents the problem of crossing the border of aesthetics of Modernist townhouses, caused by their improper modernisation in modern times.

Key words: architecture, modernism, tenement house, decoration



ARCHITEKTURA SAKRALNA NA OBRZEŻACH MODERNIZMU- pełny artykuł (full article) - plik PDF

SACRED ARCHITECTURE ON THE FRINGE OF MODERNISM

Andrzej Białkiewicz
Wydział Architektury, Politechnika Krakowska,
Faculty of Architecture, Cracow University of Technology
ul. Podchorążych 1, 30-084 Kraków, e-mail: abialk@poczta.fm


Streszczenie. Na podstawie wybranych modernistycznych obiektów sakralnych powstałych w dwudziestoleciu międzywojennym na terenie Podkarpacia przedstawiona zostanie różnorodność form występujących w tej architekturze. Posiadają one swoiste walory architektoniczne i wpisują się w nurt tradycjonalnego dekoracjonizmu, czasem naśladownictwa. Należy zauważyć, że te kościoły czy kaplice stanowią pod względem ilościowym niemały zasób architektonicznej tkanki w pejzażu Podkarpacia. Architekturę tę tworzyli często wybitni projektanci, którzy świadomie stosowali właśnie takie, a nie inne formy, bowiem odpowiadali oni na oczekiwania społeczeństwa. Na terenach Podkarpacia w tym okresie powstało również dużo drewnianych obiektów sakralnych.



Słowa kluczowe: modernizm, architektura, Podkarpacie, tradycjonalizm, dekoracyjność, naśladownictwo

Abstract. Here will be presented the variety of forms of modern architecture basing on some selected sacred objects built in the Podkarpacie region during the period between the Wars. The objects have architectural value and represent traditional decorationism, sometimes just imitation. All those churches or chapels make up a considerable part of the architectural fabric of the landscape in Podkarpacie and Poland. The architecture was often created by outstanding designers, deliberately used such forms to meet the needs of the society. In the Podkarpacie region there also appeared many wooden sacred objects.

Key words: modernism, architecture, Podkarpacie, traditionalism, decorationalism, imitation



CZŁOWIEK JAKO TWÓRCA I ODBIORCA ŚRODOWISKA MIESZKANIOWEGO- pełny artykuł (full article) - plik PDF

HUMAN AS A CREATOR AND RECIPIENT OF HOUSING ENVIRONMENT

Hanna Borucińska-Bieńkowska
Autorska Pracownia Architektoniczna Hanna i Marek Bieńkowscy s.c.
H&M Bienkowscy Architectural Studio
ul. Palmowa 10, 62-081 Chyby, e-mail: hanna@bienkowscy.pl

Streszczenie. Celem opracowania jest pokazanie wzajemnych relacji między przestrzenią zurbanizowaną a człowiekiem, oraz przedstawienie różnych form urbanistyczno-architektonicznych środowiska mieszkaniowego tworzącego standardy jakości życia mieszkańców miast XXI w.

Słowa kluczowe: środowisko mieszkaniowe, zachowania społeczne, percepcja przestrzeni

Abstract. The aim of the elaboration is to show mutual relations between an urbanized area and a human, as well as to present various urbanistic and architectural forms which set standards of living conditions for city dwellers in the 21st century.

Key words: housing environment, social behaviour, perception of space



WPŁYW RÓŻNORODNYCH FORM URBANISTYCZNO- -ARCHITEKTONICZNYCH I LOKALNYCH UWARUNKOWAŃ NA WSPÓŁCZESNE ŚRODOWISKO MIESZKANIOWE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

THE INFLUENCE OF VARIOUS URBANISTIC AND ARCHITECTURAL FORMS AS WELL AS LOCAL CONDITIONS ON CONTEMPORARY HOUSING ENVIRONMENT

Hanna Borucińska-Bieńkowska
Autorska Pracownia Architektoniczna Hanna i Marek Bieńkowscy s.c.
H&M Bienkowscy Architectural Studio
ul. Palmowa 10, 62-081 Chyby, e-mail: hanna@bienkowscy.pl

Streszczenie. Celem opracowania jest pokazanie wybranych przykładów różnych form urbanistyczno-architektonicznych związanych ze środowiskiem mieszkaniowym człowieka w zależności od uwarunkowań geograficznych, społecznych, kulturowych i ekonomicznych zmiennych w czasie i przestrzeni oraz ich wpływu na współczesną zabudowę mieszkaniową jednostek osadniczych, oraz wzajemne relacje i oddziaływania układu funkcjonalno-przestrzennego lokalnego środowiska mieszkaniowego i grup społecznych. Zrównoważony rozwój funkcjonalno-przestrzenny, społeczny, przyrodniczy, kulturowy i ekonomiczny jednostek mieszkaniowych są kluczem do tworzenia zdrowego środowiska mieszkaniowego miast XXI w.

Słowa kluczowe: jednostka osadnicza, środowisko mieszkaniowe, zrównoważony rozwój

Abstract. The aim of the following elaboration is to present a few selected examples of various urbanistic and architectural forms in relation to the environment of human habitation. The elaboration shows housing forms as dependent on geographical, social, curtulal and economic conditions which undergo changes in space and time. It is also shown how the conditions influence contemporary housing estates and their mutual relations, as well as how social groups function in relation to the local environment of human habitation.

Key words: housing unit, housing environment, balanced development



WPŁYW TRANSFORMACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ KRAJU NA MECHANIZMY ROZWOJU AGLOMERACJI I GMIN. ROZWÓJ AGLOMERACJI POZNAŃSKIEJ I GMIN WIELKOPOLSKI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

THE INFLUENCE OF THE SOCIOECONMIC TRANSFORMATION ON THE DEVELOPMENT OF URBAN AGGLOMERATIONS AND COMMUNE HOUSING UNITS. THE DEVELOPMENT OF THE AGGLOMERATION OF THE CITY OF POZNAŃ AND NEIGHBOURING COMMUNES

Hanna Borucińska-Bieńkowska
Autorska Pracownia Architektoniczna Hanna i Marek Bieńkowscy s.c.
H&M Bienkowscy Architectural Studio
ul. Palmowa 10, 62-081 Chyby, e-mail: hanna@bienkowscy.pl


Streszczenie. Celem opracowania jest pokazanie zmian zachodzących w miejskim i wiejskim środowisku zurbanizowanym wynikających z przeobrażeń społeczno-gospodarczych kraju w okresie transformacji, określenie zagrożeń oraz kierunków rozwoju funkcjonalno-przestrzenŹnego gminnych jednostek osadniczych w strefie wpływu aglomeracji miejskiej oraz ich rozwój jako europoli.

Słowa kluczowe: transformacja społeczno-gospodarcza, mechanizmy rozwoju, aglomeracja miejska, zrównoważony rozwój, ponadlokalne cele publiczne

Abstract. The aim of the elaboration is to show changes taking place in urbanized areas of the city and the countryside. The elaboration presents these changes as a result of the social and economic metamorphosis in the transformation period, as well as defines threats and directions of functional and spatial development of commune housing units within the influence of an urban agglomeration. It is also shown how commune housing units develop as europolis.

Key words: socio-economic transformation, mechanisms ofdevelopment, urban agglomeration, balanced development, public targets beyond the local level



PRZEKSZTAŁCENIA STRUKTUR PRZESTRZENNYCH MAŁYCH MIAST WIELKOPOLSKI. WYBRANE ZAGADNIENIA NA PRZYKŁADZIE BUKU I STĘSZEWA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

RESHAPING THE SPATIAL STRUCTURES OF SMALL TOWNS IN WIELKOPOLSKA REGION. CASE STUDY OF BUK AND STĘSZEW

Rafał Graczyk
Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego, Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej
Institute of Architecture and Physical Planning, Faculty of Architecture, Poznan University of Technology
ul. Nieszawska 13c, 61-021 Poznań

Streszczenie. Przemiany cywilizacyjne i ekonomiczne, takie jak: rozwój demograficzny, komunikacyjny, gospodarka rynkowa, wpływają znacząco na zmiany przestrzenne polskich małych miast. Nowe tendencje rozwojowe powodują, że dawny hierarchiczny system miasta z dominującym śródmieściem pełniącym rolę centrum ulega przekształceniom. Przestrzeń śródmiejska zaczyna podlegać stagnacji w związku z aktywizacją przestrzeni podmiejskiej, która charakteryzowała się zawsze wolniejszym rozwojem. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w miastach znajdujących się w strefie oddziaływania dużej aglomeracji miejskiej.

Słowa kluczowe: kompozycja, małe miasto, przedmieście, śródmieście

Abstract. The civilization and economical changes connected with such elements as demography, communication system and market economy influence spatial alterations within the polish small towns. New development tendency decreases importance of the town centre: in that part of the town there is a development stagnacy, contrary to the suburban areas that are developping intensively. This trend particularly is to be seen in the agglomeration zones.

Key words: composition, small town, suburb, town center



MECHANIZM MŁYŃSKI W BYŁYM PAŁACU SOBIESKICH W LUBLINIE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

MILL MECHANISM IN FORMER SOBIESKICH'S PALACE IN LUBLIN

Krzysztof Janus
Politechnika Lubelska
University of Technology in Lublin
e-mail: kristis@o2.pl

Streszczenie. Praca przedstawia mechanizm młyński znajdujący się w pałacu Sobieskich. Mimo dużych nakładów finansowych poczynionych przez dwóch właścicieli inwestycja okazała się niedochodowym przedsięwzięciem. Okres młyński trwał od 1830 do 1884 r. Przekształcenie zrujnowanego pałacu na młyn rozpoczął Dominik Boczarski, który w pierwotnym założeniu chciał wybudować młyn z wiatrakiem horyzontalnym. Rozwiązanie to jednak nie zadziałało. W celu ratowania przedsięwzięcia przekształcił skrzydła na klasyczne, co również mu nie pomogło i w 1853 r. spektakularnie zbankrutował. Kolejnym właścicielem młyna byli bracia brzezińscy, którzy przerobili mechanizm na system amerykańskiego i dodali maszynę parową. Pomysł ten również nie sprawdził się, a młyn w 1884 r. przebudowany został na mieszkania.

Słowa kluczowe: Pałac Sobieskich, młyn, wiatrak horyzontalny

Abstract. Paper gives an introductions to mill mechanism in rebuild Sobieskich palace. Despite large financial expense made by two owners, investments prove to be unprofitable. Mill period in palace's live last since 1830 to 1884. Dominik Boczarski began to transform ruined palace in to the windmill with horizontal wings. However this solution did not work. Boczarski train to save investments by changing horizontal in to classical, vertical wings. It did not help him and in 1853 go bankrupt in very effective way. Brzezinscy brothers where next owners of the mill. They altered mechanism in to American system and added steam-engine. This idea was also bad idea and in 1884 mill was rebuild in to flat.

Key words: Sobieski Palace, mill, horizontal windmill



LUBELSKA CHŁODNIA - MODERNIZM UTRACONY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

COOLING FACILITY IN LUBLIN - "MODERNISM LOST

Renata Janusz
Katedra Architektury Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska
Department of Architecture, Town Planning and Spatial Planning, University of Technology in Lublin
e-mail: renata-janusz@o2.pl

Streszczenie. Rozwój miasta i przemiany ekonomiczne w sposób naturalny wpływają na zmiany w istniejącej tkance miejskiej. Znajdujące się niegdyś na peryferiach tereny przemysłowe stają się elementem śródmieścia. Kuźnie, odlewnie, rzeźnie, stolarnie, cukrownie pochodzące z końca XIX w. i okresu międzywojennego mają szansę zostać przekształcone w centra handlowe, banki, obiekty biurowe lub nawet mieszkalne. Obiektem, który zniknął na zawsze z sylwetki miasta jest chłodnia zlokalizowana niegdyś przy ul. Turystycznej i Zimnej w Lublinie, wchodząca w skład kompleksu rzeźni miejskiej. Zakład, którego początki sięgają lat 30., jeszcze do niedawna zachwycał modernistyczną bryłą, spójnością rozwiązań i detalem. W artykule przedstawiono analizę modernistycznego założenia zespołu lubelskiej rzeźni, jako przykładu poprzemysłowej architektury obiektów nieujętych w ewidencji zabytków, lecz trwale wpisanych w tkankę miejską. Przykład budynku chłodni, sprawia, iż po raz kolejny wydaje się uzasadniony wniosek o stworzenie regulacji prawnej chroniącej wartościowe obiekty architektury współczesnej.

Słowa kluczowe: chłodnia składowa, rzeźnia miejska, Lublin

Abstract. The developmental and economical changes in the city affect its natural transformation. Previously industrial areas in the suburbs become features of the new mid-town. The blacksmith and carpenter shops, steel mills, slaughter houses, and sugar refineries are dated around the time of the end of the 19th century as well as the time between World War I and II. These defunct buildings now have opportunity to be remodeled into shopping centers, banks, offices and even residential buildings. Unfortunately, the new owners do not always appreciate these great architectural structures and turn to the easiest economical solution - demolition. One such structure disappeared from the city's silhouette forever - the cooling facility which was once a part of the City's slaughter house, located then at Turystyczna and Zimna street. Until recently this facility would amaze the eye with modern shape, integrity of concept, and rich detail. This article presents an analysis of the modernistic concept of Lublin's slaughter house, as an example of an architectural structure which was not included in the index of historical buildings for preservation but was part of the core fiber of the city's intrinsic character. This example compels us to once more bring up the issue of forming legislation to protect valuable objects of modern architecture.

Key words: freezer storehouse, municipal slaughterhouse, Lublin



ZRÓWNOWAŻONA TURYSTYKA MIEJSKA JAKO PODSTAWA REWITALIZACJI MIASTA TURYSTYCZNEGO W WIELKOPOLSCE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

SUSTAINABLE TOURISM AS THE BASE OF THE SMALL TOWN REVITALIZATION

Bartosz Kaźmierczak
Zakład Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Wydział Architektury, Politechniki Poznańskiej
Faculty of Architecture, Poznan University of Technology ul. Nieszawska 13c, 61-021 Poznań

Streszczenie. Artykuł jest zapowiedzią dysertacji doktorskiej autora, a tematem tego opracowania jest wpływ rozwoju turystyki miejskiej na zrównoważony rozwój miast wielkopolski. Autor zwraca uwagę na znaczenie badań i analiz - szczególnie waloryzujących, w zintegrowanym planowaniu, które jest podstawowym narzędziem w programowaniu procesów odnowy miasta.

Słowa kluczowe: rewitalizacja miast, rozwój funkcji turystycznych, zrównoważony rozwój

Abstract. The research presented in the following article is going to be continued in the author's PhD thesis. The main research problem is the impact of the town tourism on the sustainable development of the Wielkopolska towns. The author uderlines the importance of the valorization analysis within the integrated planning process which is essential while programming the revival of the towns.

Key words: revitalization, tourism development, sustainable development



RYNEK MIEJSKI NA ANTROPOLOGICZNEJ MAPIE ŚRÓDMIEŚCIA BIAŁEGOSTOKU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

CITY MARKET ON ANTHROPOLOGICAL MAP OF DOWNTOWN OF BIAŁYSTOK

Agnieszka Kłopotowska*, Maciej Kłopotowski**
* Zakład Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Białostocka
** Katedra projektowania Architektonicznego, Politechnika Białostocka
*, **Katedra Architektury Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska
* Department of Urban and Spatial Planning, Bialystok Technical University
** Department of Architectural Design, Bialystok Technical University
*, ** Department of Architecture, Town Planning and Spatial Planning, University of Technology in Lublin

Streszczenie. Niniejszy tekst prezentuje pięć kolejnych etapów rozwoju białostockiego rynku (placu miejskiego). W tekście wskazano determinanty i efekty przekształceń przestrzennych placu. Zaprezentowano ewolucję układu urbanistycznego oraz przemiany zabudowy rynku. Celem prowadzonych badań była analiza roli, jaką białostocki rynek odgrywał w życiu miasta w poszczególnych przedziałach dziejowych.

Słowa kluczowe: Białystok, plac miejski, rynek, Rynek Kościuszki

Abstract. The text presents five next periods of development of a city market (city square) in Bialystok. The text indicates determinants and effects of spatial transformations of the square. It also presents evolution of urban plan, transformations of buildings around the market. The purpose of research were analyses the role the city market played in the life of the city in different historical partitions.

Key words: Bialystok, city square, city market



TENDENCJE W KSZTAŁTOWANIU POWIERZCHNI WSPÓŁCZESNYCH FORM ARCHITEKTONICZNYCH - pełny artykuł (full article) - plik PDF

TRENDS IN SURFACE SHAPING OF CONTEMPORARY ARCHITECTURAL FORMS

Beata Makowska
Zakład Rysunku, Malarstwa i Rzeźby; Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej
Department of Drawing, Painting and Sculpture, Faculty of Architecture, Cracow University of Technology
ul. Podchorążych 1, 30-084 Kraków, e-mail: bemako@wp.pl

Streszczenie. Rozwój nowych technologii daje obecnie nieograniczone możliwości eksperymentów z różnymi strukturami i materiałami. Architekci wykorzystują innowacje techniczne, aby przetworzyć historyczną elewację przedstawiającą na powierzchnię-diagram (diagrammatic surface). Nowe źródła inspiracji w sposobie kształtowania powierzchni wprowadzają nowe życie do rzeczywistości architektury. Budynki są zdolne do wyrażania nowego znaczenia, przyczyniają się do wzrostu wartości i atrakcyjności przestrzeni. Inteligentne fasady powodują destrukcję realnego świata i równocześnie wstawianie budynku w kontekst przestrzeni i czasu. Dzięki nim architektura może posiadać swoją wieloznaczną rzeczywistość, wzbogacającą jej dialog z otoczeniem i odbiorcami.

Słowa kluczowe: materiały elewacyjne, architektura współczesna

Abstract. The development of new technology gives the possibility of experiments with variety of structures and materials on façades. Architects used technical innovations to transform the architectural surface into something nonrepresentational (diagrammatic surface). New sources of inspiration in architectural surface treatments infuse new life into architectural reality. Buildings are able to display new signs and meaning, they influence the increase of value and attractiveness of the space. Intelligent façades causes destruction of the real world and it simultaneously places the building in the context of time and space. Thanks to them architecture can have multi-valued reality that enriches its dialogue with the surroundings and receivers.

Key words: fasade materials, modern architecture



TOWN-PLANNING DEVELOPMENT OF LUTSK AND RIVNE IN VOLYN REGION IN THE 1920-30-S: FROM THE GARDEN-CITY TO THE FUNCTIONAL CITY - pełny artykuł (full article) - plik PDF

ROZWÓJ URBANISTYCZNY MIAST ŁUCK I RÓWNEGO W REGIONIE WOŁYŃSKIM W LATACH 20. I 30. XX W. OD MIASTA-OGRODU DO MIASTA FUNKCJONALNEGO

Olga Mykhaylyshyn
National University of Water Management and Nature Resources Use, Rivne, Ukraine
Narodowy Uniwersytet Gospodarki Wodnej i Wykorzystania Przyrodniczego, Równe, Ukraina

Abstract. During the 1920-30s of the XX century in the Second Polish Republic (II Rzeczpospolita) the significant town-planning actions were carried out, connected to building regulation of the largest cities and drawing up of new general plans. The compilations concerns town planning development for two cities of Volyn: Lutsk - an administrative centre of Volyn Voivodeship and Rivne - the important shopping center and the greatest city of region. For cities of Volyn this process was especially important in communication because of a more than the fifty years' period of city spatial development of region without precisely certain prospect and strategic directions of increase.

Key words: Rivne, Lutsk, urban planning in 1920-1930s, garden city

Streszczenie. W latach 20-tych i 30-tych XX wieku w II Rzeczypospolitej miały miejsce znaczące programy planistyczne, powiązane z regulacją zabudowy największych miast i tworzeniem dla nich nowych planów urbanistycznych. Opracowanie dotyczy rozwoju planowania miast na przykładzie dwóch miast Wołynia: Łucka - centrum administracyjnego dla Województwa Wołyńskiego i Równego - ważnego miasta handlowego i największego z miast regionu. Dla miast Ziemi Wołyńskiej ten proces był szczególnie ważny wobec ponad pięćdziesięcioletniego okresu rozwoju przestrzennego regionu, bez sprecyzowanych planów i strategii wzrostu.

Słowa kluczowe: Równe, Łuck, urbanistyka okresu 1920-1939, miasto - ogród



MODERNISTYCZNE ZAŁOŻENIA URBANISTYCZNE W LUBLINIE - DZIELNICA ZACHODNIA. IDEE I REALIZACJA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

MODERNIST URBAN PLANNING IN LUBLIN - THE WESTERN DISTRICT. IDEAS AND REALISATION

Natalia Przesmycka
Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska,
Institiute of Architecture, Urban and Spatial Planning, Lublin University of Technology
e-mail: natalia.przesmycka@gmail.com

Streszczenie. W okresie międzywojennym nastąpił dynamiczny rozwój urbanistyczny Lublina, w oparciu o całościowe plany regulacyjne. W 1925 r. Towarzystwo Urbanistów Polskich ogłosiło konkurs na szkic regulacyjny miasta Lublina, a opracowany w 1931 r. Plan Wielkiego Lublina, przyniósł konkretne wytyczne, co do kształtowania zabudowy miasta. Nowym centrum dla dynamicznie rozwijającego się miasta miała stać się Dzielnica Zachodnia. Dzielnica została zaprojektowana w duchu modernizmu jako strefa reprezentacyjna, skupiająca ważniejsze instytucje i urzędy oraz elegancką zabudowę mieszkaniową. Prace nad realizacją założeń planu przerwał wybuch drugiej wojny światowej.

Słowa kluczowe: modernizm, urbanistyka okresu międzywojennego, Lublin

Abstract. In the period between Two World Wars there has been a dynamic development in accordance with master plans. In 1925 The Association of Polish Urban Planners announced a "competition for regulation sketch for the city of Lublin". Prepared in 1931 Plan of Great Lublin brought definite guidelines of shaping the development of city. "The Western District" was supposed to became the new centre for the dynamic growing city. The district was planned as a representative zone where all major institutions, offices and elegant housing were planned to be build. Works on realization of program was stopped by an outbreak of the II World War.

Key words: modernism, urban planning in period between Two Word Wars, Lublin



IMITACJE W ARCHITEKTURZE - ZARYS PROBLEMU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

IMITATIONS IN ARCHITECTURE - OUTLINE OF THE PROBLEM

Wojciech Niebrzydowski
Katedra Projektowania Architektonicznego, Wydział Architektury, Politechnika Białostocka,
Department of Architectural Design, Faculty of Architecture, Bialystok Technical University
ul. Grunwaldzka 11/15, 15-893 Białystok, e-mail: niebwoj@wp.pl

Streszczenie. Rozważania zawarte w opracowaniu dotyczą zjawiska udawania i stosowania imitacji w architekturze. Analizom, przeprowadzonym w układzie chronologicznym, poddano wybrane nurty, formy i elementy architektoniczne. Wyodrębniono kilka rodzajów imitacji, m.in. imitowanie rozwiązań materiałowych i konstrukcyjnych, stosowanie atrap, elewacjonizm, manipulowanie skalą, metaforę, stosowanie nieadekwatnych form, malarstwo iluzjonistyczne.

Słowa kluczowe: teoria architektury, historia architektury, forma architektoniczna, konstrukcja, materiał

Abstract. The author of this article presents the problem of duplicity and imitations in architecture. He analyses, in chronological order, selected architectural trends, forms and elements. Several kinds of imitations are described: imitations of materials and constructions, fake buildings and details, elevationism, scale falsifications, mataphor, unproper forms, illusionistic painting.

Key words: theory of architecture, history of architecture, architectural form, construction, material



SPOŁECZNE ZAGADNIENIA KREACJI I ODNOWY PRZESTRZENI MIEJSKIEJ- pełny artykuł (full article) - plik PDF

SOCIAL ASPECTS OF THE CITY SPACE CREATION AND REVITALIZATION

Dominika Pazder
Instytut Architektury i Planowania Przestrzennego, Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej,
ul. Nieszawska 13c, 61-021 Poznań
Institute of Architecture and Physical Planning, Faculty of Architecture, Poznan University of Technology
Nieszawska Str. 13c, 61-021 Poznań

Streszczenie. Artykuł porusza problematykę związana ze społecznym wymiarem kreacji i odnowy przestrzeni miejskiej. Podkreślony został fakt, iż przestrzeń jest społecznie akceptowana wtedy, gdy otwiera się na użytkowników: ich preferencje, potrzeby i aspiracje. Odnosząc się do osiągnięć wybitnych badaczy, jak: Znaniecki, Jałowiecki, Wallis, Hall, Lynch, zwrócono uwagę na fakt oddziaływania przestrzeni na człowieka i wymiar społeczny jej kreacji i odnowy. Autor wskazuje także na potrzebę zwiększenia stopnia partycypacji społecznej w procesach rewitalizacji tkanki miejskiej.

Słowa kluczowe: przestrzeń społeczna, rewitalizacja, uspołecznienie procesu odnowy miasta

Abstract. The following paper deals with the questions of the city space creation and revitalization. It is accentuated that the city space must be open to the people's needs, preferences and aspirations because only in this way city space could be accepted by its users. According to the outstanding researchers as: Znaniecki, Jałowiecki, Wallis, Hall, Lynch, the author focused main attention on the aspects of the influence of the city space on its users. There was also underlined the need of increasing the social participation in the city revitalization process.

Key words: Social city space, revitalization, social participation in the city revival process



ANALIZA DENDROFLORY ZABYTKOWYCH CMENTARZY EWANGELICKICH PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO - pełny artykuł (full article) - plik PDF

ANALYSIS OF DENDROFLORA OF HISTORICAL EVANGELIC CEMETERIES OF NORTHERN WIELKOPOLSKA PROVINCE

Agnieszka Rydzewska
Katedra Terenów Zieleni, Wydział Ogrodniczy, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Department of Landscape Architecture, Faculty of Horticulture, University of Life Sciences in Poznań
ul. Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań, e-mail: agarydzewska6@wp.pl

Streszczenie. Badania prowadzono w latach 2002-2006 na 39 ewangelickich cmentarzach zabytkowych położonych w północnej Wielkopolsce. Obiekty te znajdują się na terenie 14 gmin, w 4 powiatach: złotowskim, pilskim, czarnkowsko-trzcianeckim, chodzieskim. Praca stanowi dokumentację stanu zachowania zabytkowych cmentarzy ewangelickich na terenie północnej części woj. wielkopolskiego. Cele pracy: analiza składu gatunkowego drzew, analiza stanu zdrowotności drzew, określenie samorzutnej propagacji dendroflory, określenie drzew, które osiągnęły wymiary pomnikowe, analiza układu przestrzennego cmentarz. Prace inwentaryzacyjne przeprowadzono wyłącznie w odniesieniu do drzew, gdyż one stanowią główny składnik nasadzeń w kompozycjach przestrzennych cmentarzy. Pomimo że obiekty te zostały uznane za zabytkowe, pozbawiane są całkowicie opieki, w wyniku czego niszczeją oraz stają się celem dewastacyjnych działań okolicznej ludności.

Słowa kluczowe: drzewo, krzew, cmentarz, inwentaryzacja, pielęgnacja

Abstract. The researches were conducted on 39 historical evangelic cemeteries located in Northern Wielkopolska. These objects are situated in 14 districts, 4 counties: złotowski, pilski, czarnŹkowsko-trzcianecki and chodzieski. This work is a documentation of the state of the park green in Northern Wielkopolska in the beginning of XXI century. Aims of the research: analysis of species composition of trees, analysis of state of trees health, determination of self-sawn dendroflora, determination of monument-sized trees and analysis of spatial arrangement of cemeteries. The stocktaking works were done only with reference to trees because they are the main element of spatial composition of cemeteries. Despite being treated as historical monuments, those cemeteries lack protection - results: they are degradation and devastation.

Key words: tree, shrub, conservation, inventory-making, cemetery



REALIZACJA ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO W AGROTURYSTYCE POPRZEZ EKOLOGIZACJĘ BUDOWNICTWA I KSZTAŁTOWANIE OTACZAJĄCEJ PRZESTRZENI - pełny artykuł (full article) - plik PDF

REALIZATION OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN AN AGRITOURISM BY MEANS OF BUILDING ECOLOGIZATION AND SHAPING OF SURROUNDING SPACE

Bogusław Sawicki
Katedra Turystyki i Rekreacji, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Department of Tourism and Recreation, University of Life Sciences in Lublin

Streszczenie. W opracowaniu zwraca się szczególną uwagę na realizację rozwoju zrównoważonego w budownictwie na obszarach wiejskich związanym z agroturystyką. Podkreślana jest konieczność łączenia budownictwa ekologicznego z aspektami ekonomicznymi i społecznymi oraz jego pozytywne oddziaływanie na kształtowanie przestrzeni. Omawiana jest konieczność kompleksowego podejścia do materiałów, technologii i techniki oraz racjonalnej eksploatacji ekologicznych budynków. Zwraca się także uwagę na aspekty ukształtowania terenu i otaczającej roślinności, co wiąże się z trendem we wznoszeniu budynków. Ponadto zwrócono tu uwagę na powiązanie budownictwa ekologicznego w agroturystyce z rządowym Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Słowa kluczowe: rozwój zrównoważony, agroturystyka, budownictwo, kształtowanie przestrzeni

Abstract. The study deals with a realization of sustainable development in building on rural areas associated with agritourism. A need to combine ecological building with economic and social aspects as well as its positive influences on space shaping are focused on. A necessity to complex attempts to materials, technologies, and techniques along with rational exploitation of ecological buildings is discussed. The publication also pays an attention to aspects of landscape shaping as well as surrounding plants, which is associated with modern trends in building constructions. Connections between ecological building in agritourism with official Program for Rural Areas Development were also presented.

Key words: sustainable development, agritourism, building, space shaping



POJĘCIE TOŻSAMOŚCI PRZESTRZENNEJ MIASTA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

CONCEPT OF TOWN SPACE IDENTITY

Marzena Siestrzewitowska
Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska
Department of Architecture, Town Planning and Spatial Planning, University of Technology in Lublin

Streszczenie. Tożsamość miasta zawarta jest w niepowtarzalności jego krajobrazu zbudowanego i naturalnego, odmiennej dla każdego miasta historii społeczności lokalnej i próbach jej upamiętnienia, w specyfice funkcji i w jego warstwie symbolicznej. Tożsamość jest pojęciem metafizycznym. Określenie tożsamości jest poszukiwaniem jej fizycznych znaków składających się na wizerunek miasta i cech, którymi emanuje miejsce. Należy też rozpatrywać zespól relacji emocjonalnych mieszkańców do miasta, które składają się na ich poczucie tożsamości. Istotą ochrony tożsamości przestrzennej miasta jest szacunek dla miejsca.

Słowa kluczowe: tożsamość przestrzenna; wspólnota przyrody, historii, pamięci, kultury i krajobrazu

Abstract. Identuty of a town is icluded in unrepeatibility of its scenery both built and natural one, in history of local community which is different for every town and attempts of its commemoration, in specificity of function and in symbolic layer of a town which reflects in patriotic and religious significance of places. Identity is a metaphysical idea. The qualification of a town identity is a quest of its physical signs. The signs of town space identity are: physical elements of space creating together a town image and features which emanate the place. We must also consider different relationship of inhabitants with their own town which constitute their feeling of identity. Essence of space identity protection is respect for the place.

Key words: space identity; community of nature, history, memory, culture and scenery



MODERNIZM POWOJENNY NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH LUBELSKICH SPOŁÓDZIELCZYCH OSIEDLI MIESZKANIOWYCH Z LAT 60. I 70. XX WIEKU - pełny artykuł (full article) - plik PDF

POSTWAR MODERNISM ON THE EXAMPLE OF LUBLIN HOUSING ASSOCIATION IN 60-TIES AND 70-TIES OF XXTH CENT.

Małgorzata Sosnowska
Instytut Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin
ul. Leszczyńskiego 58, 20-068 Lublin, e-mail: malgorzata.sosnowska@up.lublin.pl

Streszczenie. Po II wojnie światowej najbardziej dynamiczny rozwój mieszkaniowego budownictwa osiedlowego w Lublinie przypada na lata 60. i 70. XX w. Realizacja osiedli spółdzielczych była odpowiedzią na ogromne braki mieszkań w powojennym Lublinie, jednocześnie spółdzielnie mieszkaniowe we wspomnianym okresie były największym posiadaczem zasobów mieszkaniowych. W artykule podjęta zostanie próba scharakteryzowania cech architektonicznych oraz urbanistycznych wybranych osiedli mieszkaniowych Lublina powstałych latach 60. i 70. XX w. oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy architekturę tą można nazwać modernistyczną.

Słowa kluczowe: spółdzielnia mieszkaniowa, osiedle mieszkaniowe, modernizm

Abstract. After the Second World War, the most dynamic development of hausing association in Lublin begins in 60-ties and 70-ties of XXth cent. The housing co-operative in those times helped to perform a lack flats and in additional it was the biggest owner of housing reserves. The article try to descript architectonical and urban feature of some housing estate in Lublin city, which were build in 60-ties and 70-ties of XXth cent. The article try to find answer: is it the modernist style architecture?

Key words: housing co-operative, housing estate, modernist style



THE NEW USING OF THE "BIS MACHINE" METHOD ON SCULPTURAL HERITAGE - SIBENIK CATHEDRAL PROJECT - pełny artykuł (full article) - plik PDF

ZASTOSOWANIE "BIS MACHINE" DO REKONSTRUKCJI RZEŹB - PROJEKT DOTYCZĄCY KATEDRY W SZIBENIKU, CHORWACJA

Kresimir Buntak*, Zygmunt Wróbel**, Davorin Kereković*** *CSU Ltd, Croatia, e-mail: csu@zg.t-com.hr
**University of Silesia, Faculty of Computer Science and Material Science, Poland,
e-mail: zygmunt.wrobel@us.edu.pl
***GIS Forum Association, Croatia, e-mail: davorin.kerekovic@zg.t-com.hr

Abstract. Important projects in cultural heritage reconstruction relating to St Jacobs church in Sibenik have provided new options for the "BIS Machine" methodology. The first steps in this work have been the validation of the 3D model and the production of replicas of several sculptures from the main portal. These tasks have been helpful in further developing the application of the "BIS Machine" and, with the aid of the informatics technology, have enabled many questions concerning the production of copies or replicas to be answered.

Key words: BIS Machine, replica, cultural heritage, sculpture, cathedral, informatics, research, 3D model, graphic data

Streszczenie. Istotny dla ochrony rekonstrukcji kulturowego dziedzictwa projekt, jakim jest katedra św. Jakuba w Szibeniku (Dalmacja), stał się wyzwaniem dla określenia nowych możliwości zastosowania metodologii wykorzystywanej w "BIS Machine". Pierwszym krokiem w tej pracy było zatwierdzenie modelu 3D i produkcja replik kilku rzeźb z głównego portalu kościoła. Zadanie to stało się pomocnym w dalszym rozwijaniu zastosowań "BIS Machine" i z pomocą technologii informatycznych, umożliwił uzyskanie wielu odpowiedzi na pytania związane z produkcją kopii i replik rzeźb w ogólności.

Słowa kluczowe: BIS Machine, replika, dziedzictwo kulturowe, rzeźba, katedra, informatyka, badania, 3D model, dane graficzne



HALA SPACEROWA I PIJALNIA WÓD MINERALNYCH W SZCZAWNIE ZDROJU JAKO PRZYKŁAD DREWNIANEJ ARCHITEKTURY UZDROWISKOWEJ Z TERENU DOLNEGO ŚLĄSKA - pełny artykuł (full article) - plik PDF

HALL AND WELL-ROOM IN SZCZAWNO ZDRÓJ AS THE EXAMPLES OF WOODEN ARCHITECTURE OF HEALTH RESORTS IN LOWER SILESIA

Marek Piróg
Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska
Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology
e-mail: marek.pirog@pwr.wroc.pl


Streszczenie. Hala spacerowa i pijalnia wód mineralnych są jednymi z głównych obiektów architektonicznych, charakterystycznych dla zabudowy uzdrowiskowej. W większości wypadków te i inne obiekty związane bezpośrednio z obsługa kuracjuszy były początkowo stawiane w konstrukcji drewnianej. W przeciągu wieków przebudowywano często te obiekty, zmieniając ich konstrukcje, tak, że tylko nieliczne z nich przetrwały i funkcjonują obecnie w oryginalnej, drewnianej konstrukcji.

Słowa kluczowe: hala spacerowa, pijalnia, uzdrowisko, konstrukcja drewniana

Abstract. Hall and well-room are one of main architectural objects characteristic for health resorts. Most of them were built in wooden construction at first. Through many years they were reconstructed in the way that only few of them survived and they function in original wooden construction.

Key words: hall, well-room, health resort, wooden construction



ŚRÓDMIEJSKI BULWAR NAD RZEKĄ BIAŁĄ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

INTERCITY BULWAR NEAR THE BIAŁA RIVER

Elżbieta Przesmycka*, Aleksandra Burdzanowska**
*Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
**Politechnika Lubelska
*Wrocław University of Technology, University of Life Sciences in Lublin
**University of Technology in Lublin

Streszczenie. Artykuł przedstawia efekty konkursu architektonicznego na projekt pawilonu parkowego w nad rzeką Białą w Białymstoku. Konkurs realizowany był w ramach zajęć dydaktycznych z przedmiotu architektura krajobrazu w Politechnice Lubelskiej. W pracy przedstawiono najciekawsze rozwiązania projektowe studentów, które powstałe trakcie zajęć dydaktycznych.

Słowa kluczowe: architektura krajobrazu, konkurs, pawilon parkowy

Abstract. This article show efects of architectual competition for projekt of park pavilion near the Biała river in Białystok. Competition was realized in course of landscape architecture in Technical University of Lublin. In this work we showed most interesting projects of our student in colaboration with tutors.

Key words: landscape architecture, competition, park pavilion



ARCHITEKTURA SZKÓŁ OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO NA LUBELSZCZYŹNIE- pełny artykuł (full article) - plik PDF

ARCHITECTURE OF SCHOOLS IN BETWEEN THE WORLD WARS PERIOD ON LUBELSZCZYZNA

Elżbieta Przesmycka*, Ewa Rzączyńska**
*Politechnika Wrocławska, **Politechnika Lubelska
*Wrocław University of Technology, **University of Technology in Lublin

Streszczenie. W pracy przedstawiono rozwój budownictwa szkół powszechnych na terenie województwa lubelskiego w Odrodzonej Polsce. Omówione zostały typowe szkoły z tego okresu lokowane w małych miasteczkach oraz terenach wiejskich. Główne cechy projektów to umieszczanie w lokalach szkolnych mieszkań dla nauczycieli oraz dbanie o otoczenie i zaplecze sanitarne. Badania oparto na analizie oryginalnych projektów na podstawie, których wznoszono poszczególne obiekty.

Słowa kluczowe: architektura, szkolnictwo w Polsce, 1918-1939

Abstract. The work shows the evolution of school buildings in between the World Wars period on Lubelszczyzna. Article contains descriptions of schools in little towns and rural area. The main types of projects situate in the school buildings flats for the teachers and take care of the surrandings of objects and sanitary subsidiaries. The studies are based on analyses of the oryginal projects, on the grounds of witch the objects were built.

Key words: architecture, educational system in Poland, 1918-1939



REWITALIZACJA KRAJOBRAZOWA RZEKI GRODARZ W KAZIMIERZU DOLNYM - pełny artykuł (full article) - plik PDF

THE LANDSCAPE RESTORATION OF GRODARZ RIVER IN KAZIMIERZ DOLNY

Elżbieta Przesmycka*, Małgorzata Sosnowska**
*Politechnika Wrocławska, **Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
*Wrocław University of Technology, **University of Life Sciences in Lublin
e-mail: 1elzbieta.przesmycka@pwr.wroc.pl, 2malgorzata.sosnowska@gmail.com


Streszczenie. Miasto Kazimierz jest uznawane jako wyjątkowe w swej zabytkowej architekturze i unikalnych walorach krajobrazowych. To szczególne miasto posiada jednak miejsca, które wymagają natychmiastowej rewitalizacji i rehabilitacji. Jednym z takich elementów krajobrazu miasta jest przepływająca przez centrum rzeka Grodarz. Historycznie miała ona duże walory krajobrazowe, niestety obecnie są one całkowicie zaprzepaszczone. Rzeka ma formę kanału obudowanego blokami granitowymi, a w niektórych miejscach wzmocnienia brzegu trylinką. Ten relikt minionej epoki (lata 60. XX w.) niestety znacząco oszpeca centrum miasta oraz zatrzymuje spływające wody deszczowe. Zapisy w planach miejscowych przewidują rewitalizację przyrodniczą i krajobrazowa rzeki, co radykalnie zmieni jakość przestrzeni publicznej i krajobraz centrum miasta. W artykule przedstawiono problematykę związaną z planowaną rewitalizacją rzeki Grodarz i przywróceniem walorów naturalnego systemu przyrodniczo-wodnego.

Słowa kluczowe: Rzeka Grodarz, Kazimierz, rewitalizacja krajobrazowa rzeki

Abstract. Because of its ancient architecture and unique landscape qualities, Kazimierz is recognized as a very exceptional town. However, there are some places in this special town which need immediate restoration. One of these elements of the town landscape is the Grodarz River flowing through the town. Historically, the river had major landscape values but unfortunately these features are completely destroyed nowadays. Now the river has a canal form, which is encased with blocks of granite and in some parts the river bank is built up with sett stones. The whole construction seems to be the relic of the past period (the sixties) and it significantly disfigures the town centre, furthermore it retains the flowing rainwater. The notes from the local land development plans anticipate the natural and landscape river restoration, what could radically change the quality of public places and city centre landscape. In the paper authors present the issues connected with the planned Grodarz River restoration and reintroduction of the water system natural values.

Key words: Grodarz River, Kazimierz, landscape river restoration



IKONY ARCHITEKTURY PRZEDWOJENNEGO MODERNIZMU W BIAŁYMSTOKU- pełny artykuł (full article) - plik PDF

ARCHITECTURAL ICONS OF MODERNISM BEFORE 1939 IN BIALYSTOK

Andrzej Tokajuk
Wydział Architektury Politechniki Białostockiej
Faculty of Architecture, Bialystok Technical University
e-mail: tokajuk@pb.edu.pl

Streszczenie. W rozwoju formy architektonicznej przedwojennego modernizmu w Polsce możemy wyróżnić trzy etapy: 1900-1925, 1925-1934, 1934-1949. Geografia dzieł architektury nowoczesnej w Polsce okresu 1900-1939 jest zróżnicowana, najbardziej znane i opisane w literaturze są obiekty zlokalizowane w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Wrocławiu czy Gdyni. Budynki na ówczesnych kresach wschodnich, na Podlasiu są najmniej znane. W niniejszym opracowaniu autor charakteryzuje najważniejsze formy przedwojennego modernizmu w Białymstoku na tle etapów i ewolucji tego kierunku w Polsce.

Słowa kluczowe: modernizm, budynek-ikona, forma architektoniczna

Abstract. From the point of view of expanding modernism in Poland before the Second Word War we can distinguish following three periods: 1900-1925, 1925-1934, 1934-1949. Architectural forms designed in that cycles were different. The theory of modernism in Poland that times was explicated mainly in two schools - in Warsaw and Cracow. Geografical location of modernistic building erected before 1939 in Poland is different, but most famous building are located in Warsaw, Cracow, Lodz, Wrocław and Gdynia. The intention of the autor of the text is to present most important architectural works of modernism realized in Bialystok - to analyse their forms based on the periods of modernism evolution.

Keywords: modernism, icon - building, architectural form



MODERNIZM W ARCHITEKTURZE SZKÓŁ WYŻSZYCH W POLSCE W LATACH 60. I 70. XX WIEKU NA PRZYKŁADZIE KAMPUSÓW POLITECHNIKI LUBELSKIEJ I POLITECHNIKI BIAŁOSTOCKIEJ - pełny artykuł (full article) - plik PDF

MODERNISM IN ARCHITECTURE OF POLISH UNIVERSITIES IN 60-TIES AND 70-TIES XXC. ON THE EXAMPLE OF LUBLIN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY AND BIALYSTOK TECHNICAL UNIVERSITY CAMPUSES

Andrzej Tokajuk
Politechnika Białostocka, Politechnika Lubelska
Bialystok Technical University, University of Technology in Lublin

Streszczenie. Modernizm w Polsce został wyraźnie zdefiniowany w architekturze przedwojennej XX w. Powstało wówczas wiele awangardowych dzieł, które stanowią kamienie milowe w rozwoju polskiej historii architektury i urbanistyki. Po II wojnie światowej idee modernizmu były w Polsce kontynuowane i choć zostały przerwane przez socrealizm, to powróciły w latach 60. i 70. Odnosi się to również do architektury szkół, a w szczególny sposób dotyczy szkół wyższych i artystycznych. W niniejszym opracowaniu autor pragnie scharakteryzować cechy architektoniczno-urbanistyczne kampusów Politechniki Lubelskiej i Białostockiej oraz stawia tezę, że obiekty te stanowią przykłady modernistycznego nurtu w architekturze polskiej lat 60. i 70. XX w.

Słowa kluczowe: modernizm, architektura, kampus uniwersytecki

Abstract. Modernism in Poland was defined in architecture of 20-ties and 30-ties XX century. Many significant architectural works were erected in that time, some of them became milestones in the history of Polish architecture and urbanism. After the Second World War modernism ideas were continued in Poland. We could see that from late 40-ties - in spite of breaking this process by socrealizm, that trends came back in 60-ties and the beginning of 70-ties XX century. It concerns also architecture of schools, particularly universities, where individual projects were designed. In the text the author would like to prove mentioned thesis and present architecture of Lublin University of Technology and Bialystok Technical University campuses as the examples of modernism in Polish architecture of that times.

Key words: modernism, architecture, university campus



ARCHITECTURAL MONUMENTS OF THE MODERNISM BUILDING OF CITY LVIV: THE BORDERS OF REVALORIZATION - pełny artykuł (full article) - plik PDF

ARCHITEKTONICZNE ZABYTKI MODERNISTYCZNEJ ZABUDOWY MIASTA LWOWA: GRANICE REWALORYZACJI

Mykola Bewz*, Oresta Remeszylo-Rybchynska**
*Department of Restoration and Reconstruction of Architectural Complexes, National University Lviv Polytechnic
**Department of Design and Basis of Architecture, National University Lviv Polytechnic
e-mail: 1bevzmist@polynet.lviv.ua, 2a23fish@yahoo.com

Abstract. Modernist architecture of Lviv is represented by the list of approximately three hundreds of monuments at the Ukrainian state register (local level objects). This architecture has its special traits. It is a valuable phenomenon on the field of European modernist culture. The distinguishing trait of this architecture is that it is represented by the objects which were created at one place but under the different social and political conditions and the city belonging to different states. Early modernist objects of Lviv were created at the time of city belonging to Austrian state before the first world was. Lviv architecture of inter war period is very interesting, when the city was the major leading architecture cell of Polish state. There are also examples of original modernist architecture at the city from times belonging to Soviet Union - years 1960-1970. In he article we would like to discuss where is the edge of the modernist monument revalorization? How to preserve the surrounding space, historically formed sight management and very often unique solutions of complex ensemble building sight at the historical city districts.

Key words: modernist architecture monuments, revalorization of modernist époque monuments, value and authenticity of modernist monuments, methods of revalorization

Streszczenie. Modernistyczna architektura Lwowa jest reprezentowana przez około trzysta zabytków zarejestrowanych w państwowym ukraińskim rejestrze, na poziomie lokalnym. Architektura ta ma swoje specyficzne cechy. Jest to wartościowy fenomen na polu europejskiej architektury modernistycznej. Wyróżniające się cechy tej architektury są reprezentowane przez obiekty stworzone w jednym miejscu, lecz pod różnymi uwarunkowaniami społecznymi i politycznymi, w mieście należącym do różnych państw. Wczesnomodernistyczne budynki we Lwowie wznoszone były, gdy miasto należało do Austrii, przed pierwszą wojną światową. Bardzo interesująca była architektura okresu międzywojennego, wówczas miasto należało do wiodących ośrodków architektury w skali Polski. Również z okresu Związku Radzieckiego pochodzi kilka interesujących przykładów póznomodernistycznej architektury lat 60. i 70. XX w. W artykule chcieliśmy podjąć dyskusję, gdzie przebiega granica rewaloryzacji zabytków modernizmu? Jak chronić przestrzenie otaczające, historycznie uformowane otoczenie i często unikalne rozwiązania zespołów zabudowy w historycznych rejonach miasta.

Słowa kluczowe: zabytki architektury modernizmu, rewaloryzacja modernistycznych obiektów zabytkowych, wartość i autentyczność zabytków modernizmu, metody rewaloryzacji



WSCHODNIE INNOWACYJNE CENTRUM ARCHITEKTURY W LUBLINIE - pełny artykuł (full article) - plik PDF

MODERNISM IN ARCHITECTURE OF POLISH UNIVERSITIES IN 60-TIES AND 70-TIES XXC. ON THE EXAMPLE OF LUBLIN UNIVERSITY OF TECHNOLOGY AND BIALYSTOK TECHNICAL UNIVERSITY CAMPUSES

Elżbieta Przesmycka
Politechnika Lubelska, Politechnika Wrocławska
Lublin University of Technology, Wrocław University of Technlology
e-mail: elzbieta.przesmycka@pwr.wroc.pl

Streszczenie. W artykule przedstawiono projekt stworzenia w Lublinie Wschodniego Innowacyjnego Centrum Architektury. Projekt został zakwalifikowany do realizacji w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Autorka przedstawia krótką historię założenia pałacowego Sobieskich przy ulicy Bernardyńskiej i główne założenia koncepcji projektu architektonicznego wykonanego w Katedrze Architektury i Planowania Przestrzennego Politechniki Lubelskiej.

Słowa kluczowe, Wschodnie Innowacyjne Centrum Architektury, Lublin

Abstract. The article concerns the project of creation The Eastern Innovation Centre of Architecture in Lublin. The Project was classified to realization within the framework of EU Structural Funds (Eastern Poland Development Operational Programme 2007-2013). The article presents a short story of Sobieski's palace complex at Bernardynska Street and the main aspects of architectural conception designed by the team of personnel of Chamber of Architecture, Urban Planning and Spatial Development at Lublin University of Technology

Key words: The Eastern Innovation Centre of Architecture in Lublin, Lublin